10 fascinating facts about humpback whales

Humpback whales are named, predictably, after an obvious hump in front of their small dorsal fin. Compared to those of other whales and dolphins, this dorsal fin is small and stubby. This hump is emphasised when they raise and bend their backs in preparation for a dive.

Humpback whales grow to between 15 and 19 metres in length (about the size of a bus) and weigh approximately 40 tons. One of their most noticeable and distinctive features are their long and ungainly-looking pectoral fins (flippers). Deze kunnen tot bijna 5 meter lang worden, waarmee ze relatief de langste flippers van alle baleinwalvissen zijn.

Dit kenmerk komt terug in hun Latijnse naam, Megaptera novaeangliae, wat “grote vleugel van New England” betekent. Hoewel ze er misschien overdreven lang en log uitzien, hebben wetenschappers ontdekt dat ze in feite zeer hydrodynamisch zijn en goed aangepast om te kunnen manoeuvreren.

Bultruggen zijn baleinwalvissen, wat betekent dat ze een gespecialiseerd filtersysteem in hun bek hebben. Ze filteren hun voedsel via baleinplaten, die bestaan uit gefranjerde borstels die in rijen uit de bovenkaak groeien.

Ze nemen grote slokken water in hun bek, duwen het water dan door de platen naar buiten en sluiten zo hun prooi in. Deze prooi bestaat voornamelijk uit krill – kleine schaaldieren, evenals andere kleine ongewervelde dieren, maar kan ook kleine schoolvissen zoals ansjovis, sardines en makreel bevatten.

Sommige bultruggen gebruiken een ingenieuze coöperatieve methode om vis te vangen, ‘bubble netting’ genaamd. Deze walvissen duiken onder een school vissen en komen dan spiraalsgewijs weer omhoog, waarbij ze luchtbellen blazen. Als deze luchtbellen opstijgen, raken ze gedesoriënteerd en sluiten ze de vis in een strakke bal. De walvissen kunnen dan snel omhoog zwemmen naar de school en een geconcentreerde mondvol vis naar binnen slokken. Dit gedrag wordt vaak in groepen vertoond, en is eerder aangeleerd dan instinctief, omdat sommige groepen weten hoe het moet en andere niet.

Aangezien ze geen tanden hebben waarmee hun leeftijd geschat zou kunnen worden, is het moeilijk om te weten hoe lang ze zouden kunnen leven. Volgens sommige schattingen hebben ze een levensduur van ongeveer 50 jaar, terwijl anderen zeggen dat het wel 80 jaar kan worden.

Bultruggen komen in alle oceanen ter wereld voor, maar zijn het meest geconcentreerd in een strook die loopt van de Antarctische ijsrand tot 81° noorderbreedte. Waar ze meestal te vinden zijn, hangt ook af van de temperatuur en de tijd van het jaar. In de zomer brengen velen hun tijd door in voedselgebieden op grote hoogte, zoals de Golf van Alaska of de Golf van Maine, terwijl ze in de winter te vinden zijn in de warmere wateren nabij de evenaar.

De intensieve jacht die eeuwenlang door de walvisindustrie is bedreven, heeft de bultruggenpopulaties sterk doen slinken, zodat de populatie bultruggen in het westelijk deel van de Zuid-Atlantische Oceaan tot slechts ongeveer 450 individuen is gedaald. Naar schatting zijn er wereldwijd ten minste 300.000 exemplaren gedood.

In de jaren zestig van de vorige eeuw werden beschermende maatregelen genomen en in 1985 werd een volledig verbod op de commerciële walvisvangst ingesteld (hoewel sommige landen nog steeds op walvissen jagen onder het mom van ‘wetenschappelijke walvisvangst’). Sinds het verbod hebben de populaties bultruggen zich gestaag hersteld. Bemoedigend is dat een onlangs gepubliceerd onderzoek melding maakt van een aanzienlijke opleving van de populatie, waarbij de huidige dichtheid in het westelijke deel van de Zuid-Atlantische Oceaan nu in de buurt van de 25.000 walvissen ligt, een schatting waarvan wordt aangenomen dat deze in de buurt komt van de aantallen van voor de walvisjacht. Lees meer hier.

Hoewel bultruggen in 1988 nog als bedreigd werden aangemerkt, classificeert de IUCN ze nu als ‘minst zorgwekkend’. Ze worden echter nog steeds bedreigd door de jacht in West-Groenland en op Bequia, St. Vincent en de Grenadines, door aanvaringen met schepen en door verstrikking in vistuig.

Bultruggen leven niet in hechte sociale groepen, in plaats daarvan reizen ze alleen of in voorbijgaande groeperingen van twee of drie individuen (pods) die na een paar uur uiteenvallen, hoewel er wel associaties van langere duur zijn waargenomen.

Ze kunnen echter langer bij elkaar blijven om te jagen en zich te voeden, bijvoorbeeld bij de hierboven beschreven bubbelnetten, en mannetjes kunnen zich verenigen in “concurrerende groepen” rond een vrouwtje om te proberen met haar te paren.

Bultrugwalvissen hebben tamelijk complexe baltsrituelen die plaatsvinden tijdens de wintermaanden. Voordat deze echter kunnen beginnen, moeten de walvissen eerst samenkomen in de warme equatoriale voortplantingswateren, waarbij ze vaak duizenden kilometers moeten reizen van hun zomervoedingsgebieden om een partner te vinden.

Als ze eenmaal zijn aangekomen, moeten de mannetjes het recht verdienen om met een vrouwtje te paren, en dit gaat vaak gepaard met hevige concurrentie. Niet-verwante mannetjes groeperen zich om de vrouwtjes te achtervolgen en bevechten elkaar in haar buurt, waarbij ze met hun staart slaan en elkaar aanvallen. Op die manier hopen ze indruk te maken op het vrouwtje met hun dominantie en kracht. De meeste gevechten zijn echter voor de show en het komt zelden voor dat ze elkaar ernstige fysieke schade toebrengen.

Zingen speelt ook een rol bij de voortplanting. Men denkt dat de mannetjes zang gebruiken om het vrouwtje aan te trekken en om hun dominantie te tonen. Het kan ook een belangrijke rol spelen bij het opwekken van bronst bij de vrouwtjes.

Als de paring eenmaal heeft plaatsgevonden, bedraagt de draagtijd voor vrouwelijke walvissen 11,5 maand. Eenmaal geboren zijn de kalveren tussen de 3 en 4,5 m lang en wegen ze tot een ton.

Bultrugwalvissen staan bekend om hun spookachtige, suggestieve kreten of ‘liederen’. Deze complexe opeenvolgingen van kreunen, huilen en schreeuwen kunnen uren duren en enorme afstanden overbruggen.

De precieze functie van bultruggeluiden is niet bekend, maar er zijn veel theorieën.

Aangezien het de mannetjes zijn die de lange complexe liederen produceren (vrouwtjes hebben kortere vocalisaties), en deze worden geproduceerd tijdens het voortplantingsseizoen, wordt gespeculeerd dat ze zouden kunnen dienen om vrouwtjes aan te trekken. Het zou ook kunnen dienen als een uitdaging voor andere mannetjes. Een andere theorie is dat het een ecolocatieve functie heeft, als sonar, zodat de walvissen hun omgeving kunnen “zien” en er doorheen kunnen navigeren.

Bultruggen gebruiken ook gegrom, gekreun en gesnuif om met elkaar te communiceren, en van kalfjes is bekend dat ze hun moeders iets “influisteren”, met lage tonen die alleen op korte afstand te horen zijn. Dit kan hen helpen om roofdieren en grote mannetjes te ontwijken. Lees hier meer.

Bultruggen zijn van nature meestal zachtaardige en niet-agressieve dieren, dus het is zeer onwaarschijnlijk dat ze een mens kwaad zouden doen. Ze zijn echter erg groot en nieuwsgierig en zullen soms boten benaderen.

Door hun acrobatische neigingen is het mogelijk dat ze een bultrug breken en boten aanvallen, en in 2015 was er een geval van een Canadese vrouw die om het leven kwam toen een bultrug die aan het breken was op de snorkeltourboot terechtkwam waar ze op zat. This is however extremely rare as humpbacks tend to be aware of their surroundings and avoid direct contact with boats and swimming humans.