8 manieren om flow te creëren volgens Mihaly Csikszentmihalyi

Wil je je welzijnwelzijn, creativiteit en productiviteit?

Als dat zo is, zou je flow kunnen cultiveren, een concept dat de momenten beschrijft waarop je volledig opgaat in een uitdagende maar uitvoerbare taak.

Mihaly Csikszentmihalyi, die wordt beschouwd als een van de medeoprichters van de positieve psychologie, was de eerste die flow identificeerde en onderzocht. (Als je niet zeker weet hoe je zijn naam uitspreekt, is hier een fonetische gids: “Ik high? Cheeks send me high!”)

“De beste momenten in ons leven zijn niet de passieve, ontvankelijke, ontspannen momenten. … De beste momenten doen zich meestal voor als iemands lichaam of geest tot het uiterste wordt opgerekt in een vrijwillige inspanning om iets moeilijks en waardevols te bereiken”

(Csikszentmihalyi, 1990).

De ervaring van flow is universeel en komt voor in alle klassen, geslachten, leeftijden en culturen, en kan worden ervaren tijdens vele soorten activiteiten.

Als je ooit iemand een moment hebt horen beschrijven waarop zijn prestaties uitblonken en hij “in the zone” was, dan beschreef hij waarschijnlijk een ervaring van flow. Flow treedt op wanneer je vaardigheidsniveau en de uitdaging die je aangaat gelijk zijn.

Lees verder om meer te leren over wat flow is en hoe je het kunt cultiveren.

Voordat je verder leest, denken we dat je onze 3 Positieve Psychologie Oefeningen misschien wel gratis wilt downloaden. Deze wetenschappelijk onderbouwde oefeningen verkennen fundamentele aspecten van de positieve psychologie, waaronder sterke punten, waarden en zelfcompassie, en geven je de tools om het welzijn van je cliënten, studenten of medewerkers te vergroten.

Je kunt de gratis PDF hier downloaden.

Wie is Mihaly Csikszentmihalyi?

Csikszentmihalyi werd een geluksonderzoeker door de tegenspoed waarmee hij opgroeide. Hij was een gevangene tijdens de Tweede Wereldoorlog, en hij was getuige van de pijn en het lijden van de mensen om hem heen gedurende deze tijd.

Csikszentmihalyi zag dat veel mensen niet in staat waren een leven van tevredenheid te leiden nadat hun banen, huizen en veiligheid tijdens de oorlog verloren waren gegaan. Na de oorlog begon hij zich te interesseren voor kunst, filosofie en religie om een antwoord te vinden op de vraag: “Wat maakt een leven de moeite waard?

Ten slotte stuitte hij op psychologie toen hij in een skioord in Zwitserland was. Hij woonde een lezing bij van de Zwitserse psycholoog Carl Jung, die sprak over de getraumatiseerde psyche van de Europese bevolking na de Tweede Wereldoorlog.

Csikszentmihalyi was zo geïntrigeerd dat hij het werk van Jung begon te lezen, wat hem naar de Verenigde Staten leidde om een opleiding in de psychologie te volgen. Hij wilde de oorzaken van geluk bestuderen.

Uitvinden wat geluk werkelijk is

Csikszentmihalyi’s studies leidden hem tot de conclusie dat geluk een interne staat van zijn is, niet een externe. Zijn populaire boek Flow: The Psychology of Optimal Experience uit 1990 is gebaseerd op de vooronderstelling dat geluksniveaus kunnen worden verschoven door het introduceren van flow.

Geluk is geen rigide, onveranderlijke toestand, heeft Csikszentmihalyi betoogd. Integendeel, de manifestatie van geluk vergt een toegewijde inspanning.

Over ieders vaste gelukspunt heen is er een geluksniveau waarover ieder individu een zekere mate van controle heeft. Door onderzoek begon Csikszentmihalyi te begrijpen dat mensen het meest creatief, productief en gelukkig zijn als ze zich in een staat van flow bevinden.

Csikszentmihalyi interviewde atleten, musici en kunstenaars omdat hij wilde weten wanneer zij optimale prestatieniveaus ervoeren. Hij was ook geïnteresseerd in hoe zij zich voelden tijdens deze ervaringen.

Csikszentmihalyi ontwikkelde de term “flow state” omdat veel van de mensen die hij interviewde hun optimale staat van prestaties beschreven als momenten waarop hun werk gewoon uit hen vloeide zonder veel inspanning.

Hij wilde ontdekken wat creativiteit stimuleert, vooral op de werkplek, en hoe creativiteit kan leiden tot productiviteit. Hij stelde vast dat flow niet alleen essentieel is voor een productieve werknemer, maar ook voor een tevreden werknemer.

In de woorden van Csikszentmihalyi is flow “een toestand waarin mensen zo betrokken zijn bij een activiteit dat niets anders ertoe lijkt te doen; de ervaring is zo plezierig dat mensen het zullen blijven doen, zelfs tegen hoge kosten, puur om het te doen” (1990).

Hier is een korte video met een goede uitleg van flow:

Heb je flow ooit ervaren? Er zijn acht kenmerken waar dit artikel vervolgens op ingaat.

De 8 kenmerken van flow

Csikszentmihalyi beschrijft acht kenmerken van flow:

1. Volledige concentratie op de taak;
2. Clariteit van doelen en beloning in gedachten en onmiddellijke feedback;
3. Transformatie van tijd (versnellen/vertragen);
4. De ervaring is intrinsiek belonend;
5. Effortlessness and ease;
6. Er is een evenwicht tussen uitdaging en vaardigheden;
7. Acties en bewustzijn worden samengevoegd, waardoor zelfbewust herkauwen verdwijnt;
8. Er is een gevoel van controle over de taak.

Wie ervaart flow?

Interessant is dat het vermogen om flow te ervaren van persoon tot persoon kan verschillen. Studies suggereren dat mensen met een autotelische persoonlijkheid de neiging hebben om meer flow te ervaren. Zulke mensen hebben de neiging om dingen te doen omwille van zichzelf, in plaats van een ver extern doel na te jagen. Dit type persoonlijkheid onderscheidt zich door bepaalde metavaardigheden, zoals een grote interesse in het leven, doorzettingsvermogen en een lage mate van egocentrisme.

In een recente studie waarin associaties tussen flow en de vijf persoonlijkheidskenmerken werden onderzocht, vonden onderzoekers een negatieve correlatie tussen flow en neuroticisme en een positieve correlatie tussen flow en consciëntieusheid (Ullén et al., 2012).

Het kan worden gespeculeerd dat neurotische individuen vatbaarder zijn voor angst en zelfkritiek, wat condities zijn die een flow-staat kunnen verstoren. Gewetensvolle individuen daarentegen besteden meer tijd aan het beheersen van uitdagende taken – een belangrijk onderdeel van de flow-ervaring, vooral op de werkvloer.

Wat gebeurt er in de hersenen tijdens flow?

De flow-staat is zelden onderzocht vanuit een neuropsychologisch perspectief, maar het wordt een focus van sommige onderzoekers. Volgens Arne Dietrich wordt het in verband gebracht met verminderde activiteit in de prefrontale cortex (2003).

De prefrontale cortex is een gebied in de hersenen dat verantwoordelijk is voor hogere cognitieve functies, zoals zelfreflectief bewustzijn, geheugen, temporele integratie en werkgeheugen. Het is een gebied dat verantwoordelijk is voor onze bewuste en expliciete gemoedstoestand.

Het wordt echter verondersteld dat dit gebied in een toestand van flow tijdelijk wordt gedeactiveerd in een proces dat transiënte hypofrontaliteit wordt genoemd. Deze tijdelijke inactivatie van het prefrontale gebied kan het gevoel van vervorming van tijd, verlies van zelfbewustzijn en verlies van innerlijke kritiek oproepen.

Meer nog, de inhibitie van de prefrontale kwab kan de impliciete geest in staat stellen het over te nemen, waardoor meer hersengebieden vrijelijk kunnen communiceren en zich in een creatief proces kunnen begeven (Dietrich, 2004). In ander onderzoek wordt verondersteld dat de flow-staat gerelateerd is aan het dopamine-beloningscircuit in de hersenen, omdat nieuwsgierigheid sterk wordt versterkt tijdens flow (Gruber, Gelman, & Ranganath, 2014).

Hoe bereik je flow

Het is belangrijk op te merken dat men flow niet kan ervaren als afleidingen de ervaring verstoren (Nakamura et al., 2009). Om deze staat te ervaren, moet men dus wegblijven van de aandachtstrekkers die in het moderne snelle leven gebruikelijk zijn. Een eerste stap zou zijn om je smartphone uit te zetten als je flow zoekt.

Ook de balans tussen waargenomen uitdagingen en vaardigheden zijn belangrijke factoren bij flow (Nakamura et al., 2009). Aan de ene kant, wanneer een uitdaging groter is dan iemands niveau van vaardigheden, wordt men angstig en gestrest. Aan de andere kant, wanneer het vaardigheidsniveau groter is dan de omvang van de uitdaging, raakt men verveeld en afgeleid.

Omdat de ervaring van deze toestand precies in het midden ligt, is de balans essentieel.

“Flow opwekken gaat over de balans tussen het vaardigheidsniveau en de grootte van de uitdaging die voorhanden is”

(Nakamura et al., 2009).

De ervaring van flow in het dagelijks leven is een belangrijke component van creativiteit en welzijn. Sterker nog, het kan worden omschreven als een belangrijk aspect van eudaimonia, of zelfactualisatie, in een individu. Omdat het intrinsiek belonend is, geldt dat hoe meer je het beoefent, hoe meer je ernaar streeft om deze ervaringen te herhalen, wat bijdraagt aan een volledig betrokken en gelukkig leven.

Don’t Flow Alone

In een studie vroegen onderzoekers van de St. Bonaventure University studenten om deel te nemen aan activiteiten die flow zouden opwekken, hetzij in een team of alleen (Walker, 2008).

Studenten beoordeelden flow als aangenamer wanneer ze in een team zaten dan wanneer ze alleen waren. Studenten vonden het ook plezieriger als de teamleden met elkaar konden praten. Deze bevinding werd herhaald, zelfs wanneer het vaardigheidsniveau en de uitdaging gelijk waren (Walker, 2008).

Een laatste studie wees uit dat in een onderling afhankelijke groep zitten terwijl je flow ervaart, plezieriger is dan wanneer dat niet het geval is (Walker, 2008). Dus, als je meer plezier uit flow wilt halen, probeer dan samen activiteiten te ondernemen.

Dit sluit aan bij de conclusie van psycholoog Christopher Peterson dat positieve psychologie kan worden samengevat in drie woorden: “Andere mensen doen ertoe.”

Wat is de motivatie achter je Flow-staat?

De meeste bewuste handelingen vereisen motivatie, en er zijn twee basistypen motivatie: intrinsieke en extrinsieke.

Intrinsieke motivatie is wanneer je iets doet omdat je het leuk vindt. Volgens Csikszentmihalyi is de hoogste intrinsieke motivatie een flow-staat waarin het zelfbewustzijn wegvalt, men zich volledig overgeeft aan het moment, en tijd niets betekent (2013). Denk aan een bekwame muzikant die speelt zonder na te denken, of een surfer die een geweldige golf vangt en er met plezier op rijdt.

Extrinsieke motivatie is wanneer je motivatie om te slagen van buitenaf wordt gestuurd. Dat is bijvoorbeeld iets doen om niet in de problemen te komen of hard werken om meer geld te verdienen. Dat soort motivatie is van korte duur. Een goede vorm van extrinsieke motivatie is wanneer je oefent om beter te worden, maar je nog steeds een mentor of leraar nodig hebt om je inspanningen te valideren.

Gebruik beelden om vertrouwen en flow te stimuleren

Psychologen Koehn et al. (2013) deden onderzoek naar verschillende prestatiecontexten en de productie van de flow-staat, waarbij ze specifiek keken naar de manier waarop beeldspraak en vertrouwensniveaus op elkaar inwerken om flow te creëren.

Deelnemers vulden beeldspraak- en vertrouwensmetingen in voordat ze een veldtest ondernamen. De onderzoekers vonden een significante interactie tussen beeldspraak en vertrouwen (Koehn et al., 2013).

Koehn en collega’s konden positieve associaties aantonen tussen beeldspraak, vertrouwen en het induceren van een flow-staat, die op zijn beurt een verhoogde prestatie voorspelt (2013). In essentie wordt het opwekken van een flow-staat gezien als een significante verhoging van het prestatieniveau in een bepaalde externe taak (Koehn et al., 2013).

TED Talk On Flow: The Secret To Happiness

We laten je achter met Mihaly Csikszentmihalyi’s 2004 TED Talk, die meer dan 5 miljoen views heeft (and counting).

We horen graag van je. Hoe vaak ervaart u flow, en wat voor soort activiteiten leiden tot deze ervaring?

Laat hieronder een reactie achter of lees hier verder over het soort activiteiten die flow opwekken.

We hopen dat u dit artikel met plezier heeft gelezen. Vergeet niet om onze 3 Positieve Psychologie Oefeningen gratis te downloaden.

Als je meer wilt, onze Positieve Psychologie Toolkit© bevat meer dan 300 wetenschappelijk onderbouwde positieve psychologie oefeningen, interventies, vragenlijsten en assessments voor beoefenaars om te gebruiken in hun therapie, coaching of werkplek.