‘April is de wreedste maand’

“April is de wreedste maand” in T.S. Eliots gedicht The Waste Land uit 1921 omdat, terwijl de lente tekenen van nieuw leven en vernieuwing bracht, Europa zich in een afbrokkelende, stervende puinhoop bevond in de nasleep van de Eerste Wereldoorlog. Eliot schreef zijn beroemdste werk terwijl hij herstelde van een zenuwinzinking, op het hoogtepunt van zijn huwelijksproblemen en zes jaar voor hij zich bekeerde tot het anglicanisme.

Eliot zei dat het zijn bedoeling was om in The Waste Land hetzelfde soort lijden uit te drukken als Beethoven in zijn laatste strijkkwartetten. “Ik zal jullie angst tonen in een handvol stof,” schrijft Eliot in zijn eerste deel, “The Burial of the Dead,” verwijzend naar de afrekening van de naoorlogse generatie met de dood en spirituele irrelevantie, een thema dat later werd uitgediept in de eerste serieus katholieke roman van Evelyn Waugh, A Handful of Dust (1934).

The Waste Land, in vijf delen, werd aanzienlijk ingekort met hulp van Ezra Pound, maar is nog steeds een berucht moeilijk te lezen boek. De beste manier om de eindeloze toespelingen in het gedicht – op sommige plaatsen duister, op andere ondoorgrondelijk – te begrijpen, is om zowel de tekst als een woordenlijst bij de hand te hebben. Het is echter ook mogelijk om het gedicht op een meer elementair niveau te waarderen: zijn lyrische flow, schokkende juxtaposities, en verrassende beelden. Als je dat wilt doen, raad ik je aan te luisteren naar deze lezing van Alec Guinness.