Beauty Independent

Van anti-frizz serums en scheercrèmes tot make-up primers en vochtinbrengende crèmes, siliconen duiken op in het hele scala van schoonheids- en persoonlijke verzorgingsproducten. Ze maken haarlokken glad, matteren de huid en zorgen ervoor dat make-up gelijkmatig wordt verspreid en op zijn plaats blijft, naast talloze andere gewenste eigenschappen. De gangbare wijsheid achter de alomtegenwoordigheid van siliconen is dat ze goedkoop zijn en over het algemeen als veilig voor mensen worden beschouwd, en dat hun plakkerige textuur het begeerde zijdeachtige effect geeft. Wat siliconen complex maakt, is dat ze, net als de meeste kunstmatige ingrediënten, niet in één type kunnen worden ondergebracht. Er is een overvloed aan variaties, elk met zijn eigen voor- en nadelen.

“Vanuit scheikundig oogpunt zijn siliconen polymeren die bestaan uit het natuurlijke mineraal silicium – soms aangeduid als silica – en zuurstof,” legt Bryan Barron uit, directeur huidverzorgingsonderzoek bij Paula’s Choice. “Alle siliconen hebben eigenlijk een natuurlijke oorsprong, maar het proces dat de siliconeningrediënten creëert die we in cosmetica gebruiken, is synthetisch.”

Er zijn honderden soorten siliconen, maar twee van de belangrijkste die in schoonheidsproducten worden gebruikt, zijn cyclische en lineaire. Cyclische siliconen, zo vertelt Mia Davis, directeur van de missie van de schone schoonheidswinkel Credo, bestaan uit cyclotetrasiloxaan (D4), cyclopentasiloxaan (D5), cyclohexasiloxaan (D6) en cyclomethicone. “Gegevens wijzen erop dat sommige van deze chemicaliën problemen kunnen opleveren op het gebied van voortplanting, ontwikkelingstoxiciteit en/of hormoonontregeling,” zegt ze. Om die reden heeft Credo ze onlangs op de Dirty List van verboden ingrediënten gezet, wat betekent dat merken die in de winkels van Credo liggen, geen cyclische siliconen in hun formules mogen gebruiken.

Aan de andere kant is aangetoond dat lineaire siliconen – dimethicone is een belangrijk voorbeeld in de schoonheidsindustrie – helpen de huidtextuur te verbeteren, rimpels op te vullen en het haar te verzorgen zonder de problemen die met cyclische siliconen worden geassocieerd, zegt Davis. “Het is onwaarschijnlijk dat deze grote, stabiele moleculen een gezondheidsrisico vormen voor cosmeticagebruikers,” legt ze uit. Credo staat producten met lineaire siliconen toe, maar Davis benadrukt dat de detailhandelaar de opkomende gegevens over hun gezondheids- en milieueffecten in de gaten zal houden (waarover later meer).

Waar komt het siliconengedoe vandaan? Volgens Barron is het terug te voeren op de onjuiste bewering dat siliconen puistjes veroorzaken. “Siliconen worden beschouwd als luchtdoorlatend, wat betekent dat ze de huid niet verstikken,” zegt hij, en hij benadrukt: “Er is geen greintje bewijs dat siliconen poriën verstoppen of op welke manier dan ook acne veroorzaken of verergeren.”

Sejal Shah, dermatoloog in New York City en oprichter van Smarter Skin Dermatology, valt Barron bij: “Siliconen zijn niet comedogeen en de reden dat ze aan het huidoppervlak zitten, is dat de molecule te groot is om door de huid te worden geabsorbeerd en dus in de porie terecht te komen. De door siliconen gevormde barrière verstikt de huid niet, maar is luchtdoorlatend en laat zuurstof vrij door. Het voorkomt echter wel waterverlies, wat belangrijk is om de huidbarrière te beschermen en gehydrateerd te houden.”

Lineaire siliconen zijn niet helemaal vrij. Het meest in het oog springende probleem is misschien wel hun mogelijke impact op het milieu. “Siliconen zijn niet biologisch afbreekbaar. Ze spoelen weg in onze riolering en in de oceanen, en hopen zich op in wilde dieren,” zegt Kirsten Thomas, oprichtster van het siliconenvrije merk Ayr Skin Care. Barron zegt: “Onderzoek heeft aangetoond dat sommige siliconen in het milieu relatief snel worden afgebroken tot hun basisbestanddelen. Ander onderzoek heeft aangetoond dat ze zich in de loop van de tijd ophopen, maar we weten niet zeker welk risico zo’n ophoping eventueel inhoudt.”

Voorstanders van siliconen vinden het een zogenaamd vulstofingrediënt of een ingrediënt dat niet goed is voor de huid. Thomas beweert dat siliconen een “verslaving” zijn geworden voor formuleerders van huidverzorging en make-up vanwege hun aangename zintuiglijke aantrekkingskracht en hulp bij het aanbrengen. “Ze bieden een tijdelijke oplossing, alsof je een laagje plastic vinyl over een oppervlak haalt,” zegt ze. Nergens is Thomas’ argument duidelijker dan bij priming- en blurringproducten. Zij vertrouwen op siliconen voor een langdurige werking en het maskeren van kloven en oneffenheden op de huid voor een airbrushed look.

“Siliconen worden beschouwd als luchtdoorlatend, wat betekent dat ze de huid niet verstikken…Er is geen greintje bewijs dat siliconen poriën verstoppen of op welke manier dan ook acne veroorzaken of verergeren.”

In de categorie haarverzorging, waar siliconen welig tieren, is een soortgelijke kritiek gerezen. “Siliconen als ingrediënt zijn geen probleemoplosser, maar eerder probleemveroorzaker,” zegt Garrett Markenson, hairstylist en eigenaar van het merk Reverie voor schone haarverzorging. “Het is makkelijk om verslaafd te raken aan siliconen in je haarproducten omdat ze wel presteren. Maar wanneer je haar bedekt is met siliconen, wordt het droog en dof.” Markenson geloofde dat het mogelijk was om een gladmakend effect te bereiken zonder siliconenderivaten. Het kenmerkende gladmakende product van Reverie, Milk, bevat geen siliconen en is bedoeld om het haar te behandelen en tegelijkertijd kroes tegen te gaan.

Barron neemt aanstoot aan het idee dat siliconen goedkope vulmiddelen zijn. “Hoewel ze niet bioactief zijn zoals peptiden of retinol, zijn siliconen niet zonder functie,” verklaart hij. “Afhankelijk van het type of mengsel van siliconen, kunnen ze hydrateren, voorkomen dat de huid water verliest, en zelfs heilzame ingrediënten zoals antioxidanten afgeven.”

De kosten van siliconen fluctueren aanzienlijk, zegt Barron, afhankelijk van hun graad, type en productie. Barron zegt: “Eenvoudiger siliconen zoals dimethicone en fenyltrimethicone zijn minder duur, maar de siliconenelastomeren zoals polysilicone-11 en dimethicone/vinyldimethicone-crosspolymeer zijn veel duurder.” De graad van een silicone, gaat hij verder, heeft een directe verhouding tot ongewenste resultaten zoals productopbouw. Barron merkt echter op dat siliconen doorgaans te zwaar zijn voor dun haar, waardoor ze niet geschikt zijn voor mensen met dunne lokken.

De aandacht voor de milieugevolgen van siliconen en een gevoel in de groene schoonheidscategorie dat er andere manieren zijn om een aantrekkelijke slip te creëren, heeft geleid tot een hausse aan merken en laboratoria die synthetische en natuurlijke alternatieven onderzoeken. Wat natuurlijke ingrediënten betreft, wijst Davis op plantaardige oliën zoals zoete amandel en avocado als de schoonste alternatieven van dit moment. Markenson verrijkt Milk met chitosan succinamide, een afgeleide van paddenstoelen, om het haar zijdezacht te maken, plus pracaxizaadolie en zoete amandelproteïne voor glans en pluisbeheersing.

Thomas concentreert zich voor Ayr op plantaardige silica uit reuzenbamboe. “Het bestaat voor meer dan 70% uit natuurlijke silica en is een hernieuwbare bron,” zegt ze. “We gebruiken het in gefermenteerde vorm, wat ook probiotische voordelen toevoegt.” Davis noemt in het bijzonder Inolex’s LexFeel Natural, een 100% natuurlijk, duurzaam en biologisch afbreekbaar speciaal mengsel van verzachtende stoffen afgeleid van ricinusolie dat het gevoel van siliconen nabootst.

Aan synthetische zijde wijst Barron op triheptanoïne met C13-C16 isoparaffine, isododecaan, neopentyl glycol diheptanoaat, polyester-7, gehydrogeneerd polyisobuteen, polyglyceryl-4 oleaat en PPG-3 benzyl ether myristaat als recent geïntroduceerde siliconenalternatieven die veelbelovend zijn voor verfijnde formules zonder siliconen.

Substituten hebben natuurlijk hun nadelen. “Er zijn talloze siliconenalternatieven, en er worden er elke dag meer onderzocht,” zegt Barron, “maar het probleem, volgens elke cosmetisch chemicus en ingrediëntenleverancier waarmee ik heb gesproken, is dat we er nog niet zijn als het gaat om het vinden van een evenwaardig product als de meeste siliconen. We komen dichterbij, maar nogal wat chemici betreuren het feit dat het gebruik van siliconen in cosmetica steeds vaker wordt afgekeurd.”

“Siliconen zijn niet biologisch afbreekbaar. Ze spoelen weg in onze rioleringen en in de oceanen, en hopen zich op in wilde dieren.”

Op de vraag of siliconen goed of slecht zijn, is het korte antwoord dat dit afhangt van de eigenschappen die voor de consument belangrijk zijn. Hoewel er geen bewezen gevolgen voor de gezondheid zijn, zijn de gevolgen voor het milieu voor een groeiende groep consumenten van het grootste belang, terwijl anderen vanwege een voorkeur voor natuurlijke producten liever kiezen voor natuurlijke alternatieven. Weer anderen houden hoe dan ook vast aan silicone-geladen blurring primers.

Beauty bedrijven lijken er steeds meer van overtuigd te zijn dat siliconen een probleem kunnen vormen voor de zaken. Ze kiezen ervoor siliconenalternatieven te onderzoeken, niet omdat ze veiligere, duurzamere opties hebben gevonden, zegt Davis, maar omdat ze een ingrediënt met een slechte reputatie, terecht of niet, willen vervangen door een ingrediënt waar consumenten minder vanaf weten. De vervanging is niet zo kritisch bekeken als siliconen en zal daarom niet direct een reactie teweegbrengen.

Via sociale media en websites suggereert Thomas dat consumenten slechts halve waarheden te horen krijgen. “Ik ken niemand die het geduld zou hebben om de chemie te leren kennen achter de meeste ingrediënten waarmee we te maken hebben in het formuleringsproces,” zegt ze. “Het is makkelijker om ze ‘slecht’ te noemen zonder precies te leren waarom ze goed en slecht zijn.”

Voor Barron is het een glibberig pad. “Mijn zorg is dat de demonisering van siliconen daar niet ophoudt. Als siliconen eenmaal door de meeste consumenten als een probleem worden gezien, zullen lobbygroepen zich gaan richten op andere synthetische ingrediënten, waarbij ze het onderzoek dat volgens hen deze ingrediënten gevaarlijk maakt, verkeerd interpreteren of misleiden,” zegt hij. “Mijn toekomstige zorg is dat we steeds minder betrouwbare synthetische ingrediënten zullen hebben en, ironisch genoeg, zullen we uiteindelijk minder weten over de veiligheid en stabiliteit van cosmetische producten.”

Key Takeaways

• In de afgelopen tien jaar is er meer aandacht geweest voor siliconen in schoonheidsproducten, waarbij consumenten het ingrediënt in twijfel trekken om een aantal redenen, variërend van problematische schoonheidsresultaten tot planetaire gevolgen.
• Gedreven door anekdotische meldingen van consumenten over puistjes en productopbouw, maar ook door bezorgdheid over de milieueffecten, zijn veel beautymerken op zoek naar siliconenalternatieven in een poging om afstand te nemen van het verguisde ingrediënt.
• Van bepaalde siliconen is aangetoond dat ze schadelijk zijn voor het milieu, omdat ze niet volledig biologisch afbreekbaar zijn. Merken en detailhandelaren houden dit nauwlettend in de gaten en passen hun producten aan om met de bezorgdheid rekening te houden.
• Er bestaan zowel natuurlijke als synthetische siliconenalternatieven, en er worden voortdurend nieuwe ontwikkeld. Sommige insiders in de schoonheidsindustrie vrezen dat het demoniseren van een hele categorie ingrediënten controverse kan veroorzaken over synthetische ingrediënten in het algemeen, en kan leiden tot potentiële formulerings- en veiligheidsproblemen op de lange termijn.