Cetacea facts for kids
|
Quick facts for kids
Cetaceans Temporal range: early Eocene – Present
|
|
|---|---|
 |
|
| humpback whale breaching | |
| Scientific classification | |
| Kingdom: | |
| Phylum: | |
| Class: | |
| Infraclass: | |
| Superorder: | |
| Order: |
Cetacea
|
| Suborders | |
|
Mysticeti |
|
De orde Cetacea /sᵻˈteɪʃiə/ omvat de zeezoogdieren die algemeen bekend staan als walvissen, dolfijnen, en bruinvissen. Cetus is Latijn en wordt in biologische namen gebruikt om walvis te betekenen. De oorspronkelijke betekenis, groot zeedier, was algemener. Het komt van het Oudgriekse κῆτος (kētos), wat walvis betekent of “een grote vis of zeemonster”. In de Griekse mythologie heette het monster dat Perseus versloeg Ceto, dat wordt afgebeeld door het sterrenbeeld Cetus. Cetologie is de tak van de mariene wetenschap die zich bezighoudt met de studie van walvisachtigen.
Fossiele bewijzen suggereren dat walvisachtigen een gemeenschappelijke voorouder delen met op het land levende zoogdieren die ongeveer 50 miljoen jaar geleden in een marien milieu begonnen te leven. Vandaag zijn het de zoogdieren die het best aan het leven in zee zijn aangepast. Het lichaam van een walvisachtige is fusiform (spilvormig). De voorpoten zijn omgevormd tot flippers. De kleine achterste ledematen zijn rudimentair; zij hechten niet aan de ruggengraat en zitten verborgen in het lichaam. De staart heeft horizontale staartwervels. Walvisachtigen zijn bijna haarloos en worden door een dikke laag walvisspek geïsoleerd van het koelere water waarin ze leven.
Sommige soorten staan bekend om hun hoge intelligentie. Op de bijeenkomst in Vancouver (Canada) in 2012 van de American Association for the Advancement of Science (de grootste wetenschapsconferentie ter wereld), werd opnieuw steun uitgesproken voor een wetsvoorstel inzake walvisachtigen, waarin walvisachtigen als niet-menselijke personen worden aangemerkt.
Fysieke kenmerken
Respiratie
Dierwalvisachtigen ademen lucht. Ze komen regelmatig aan de oppervlakte om kooldioxide uit te ademen en verse zuurstof in te ademen. Tijdens het duiken sluiten de spieren de blaasgaten (neusgaten), die gesloten blijven tot het walvisachtige dier weer aan de oppervlakte komt; als het dier weer aan de oppervlakte komt, openen de spieren de blaasgaten en wordt warme lucht uitgeademd.
De blaasgaten van walvisachtigen zijn zo geëvolueerd dat ze zich boven op de kop bevinden, wat het ademen in soms ruwe zee vergemakkelijkt. Wanneer de muffe lucht, opgewarmd uit de longen, wordt uitgeademd, condenseert deze wanneer deze koudere buitenlucht ontmoet. Net als bij een landzoogdier dat op een koude dag uitademt, verschijnt er een kleine wolk “stoom”. Dit wordt de “blaas” of “tuit” genoemd en varieert per soort wat betreft vorm, hoek en hoogte. Aan de hand van dit kenmerk kunnen soorten op afstand worden geïdentificeerd.
Dierwalvisachtigen kunnen door grote fysiologische verschillen veel langer onder water blijven dan de meeste andere zoogdieren (ongeveer zeven tot 120 minuten, variërend per soort). Twee onderzochte voordelen van de fysiologie van walvisachtigen maken het deze orde (en andere zeezoogdieren) mogelijk gedurende langere perioden onder water te foerageren zonder adem te halen:
Zicht, gehoor en echolocatie
De ogen van walvisachtigen zijn aan de zijkanten in plaats van aan de voorkant van de kop geplaatst. Dit betekent dat alleen walvisachtigen met spitse “snavels” (zoals dolfijnen) een goed binoculair zicht naar voren en naar beneden hebben. De traanklieren scheiden vettige tranen af, die de ogen beschermen tegen het zout in het water. De lens is bijna bolvormig, wat het meest efficiënt is voor het scherpstellen van het minimale licht dat diep water bereikt. Walvisachtigen compenseren hun over het algemeen slechte gezichtsvermogen (met uitzondering van de dolfijn) met een uitstekend gehoor.
Odontoceti (tandwalvissen, waartoe dolfijnen en bruinvissen behoren) zijn over het algemeen in staat tot echolocatie. Hiermee kunnen Odontoceti de grootte, vorm, oppervlakte-eigenschappen, afstand en beweging van een voorwerp onderscheiden. Met dit vermogen kunnen walvisachtigen snelzwemmende prooien zoeken, achtervolgen en vangen in totale duisternis. Echolocatie is bij de meeste Odontoceti zo ver gevorderd dat zij onderscheid kunnen maken tussen prooi en niet-prooi (zoals mensen of boten); Odontoceti in gevangenschap kunnen worden afgericht om bijvoorbeeld ballen van verschillende grootte of vorm van elkaar te onderscheiden. Mysticeti (baleinwalvissen) hebben uitzonderlijk dunne, brede basilair membranen in hun slakkenhuis zonder verstijvers, waardoor hun oren zijn aangepast voor het verwerken van lage tot infrasone frequenties.
Dierwalvisachtigen gebruiken ook geluid om te communiceren, of het nu gaat om gekreun, gekreun, gefluit, klikken of de complexe ‘zang’ van de bultrugwalvis.
Naast gehoor en gezichtsvermogen kan ten minste één soort, de tucuxi- of Guyana-dolfijn, gebruik maken van elektroreceptie om prooien waar te nemen.
Feeding
De tandwalvissen, zoals de potvis, de beluga, dolfijnen en bruinvissen, hebben tanden die ze gebruiken om vis, inktvis of ander zeeleven te vangen. Ze kauwen niet, maar slikken de prooi in zijn geheel door. Als ze een grote prooi vangen, zoals de orka (Orcinus orca) een zeehond vangt, bijten ze er een stuk af en slikken het in één keer door.
In plaats van tanden hebben Mysticeti baleinplaten, gemaakt van keratine (dezelfde stof als menselijke vingernagels), die aan de bovenkaak hangen. Deze platen filteren kleine dieren (zoals krill en vis) uit het zeewater. Tot deze groep behoren de blauwe vinvis, de bultrug, de Groenlandse walvis en de dwergvinvis.
Niet alle Mysticeti voeden zich met plankton; de grotere soorten eten kleine scholen vis, zoals haring en sardines, die micronecton worden genoemd. De grijze walvis (Eschrichtius robustus) eet vooral schaaldieren op de zeebodem.
Taxonomie
De orde Cetacea omvat ongeveer 90 soorten, alle marien, met uitzondering van vier soorten zoetwaterdolfijnen. De orde omvat twee onderordes: Mysticeti (baleinwalvissen) en Odontoceti (tandwalvissen, waartoe dolfijnen en bruinvissen behoren). De soorten variëren in grootte van Commerson’s dolfijn, kleiner dan een mens, tot de blauwe vinvis, het grootste dier dat ooit heeft geleefd.
Gewervelde walvisachtigen zijn zoogdieren, d.w.z. leden van de klasse Mammalia. Hun naaste levende verwanten zijn de evenhoevigen, zoals het nijlpaard en het hert.
De kenmerken van zoogdieren zijn onder meer warmbloedigheid, ademhaling door de longen, het zogen van de jongen en de groei van haar, al is het maar heel weinig.
Een andere manier om een walvisachtige van een vis te onderscheiden is de vorm van de staart. De staart van een vis is verticaal en beweegt van links naar rechts als de vis zwemt. Cetacea tails — called a fluke — are horizontal and move up and down, because cetacea spines bend in the same manner as a human spine.
Images for kids
-
Humpback whale fluke
-
Comparison of the skeleton of Dorudon atrox and Maiacetus inuus in swimming position
-
Dominoes made of baleen
-
A whale as depicted by Conrad Gesner, 1587, in Historiae animalium
-
“Destruction of Leviathan” engraving by Gustave Doré, 1865
-
Constellation Cetus
-
Depiction of baleen whaling, 1840
-
Sea World show featuring bottlenose dolphins and pilot whales
-
Shamu the killer whale, 2009
-
Dawn Brancheau doing a show four years before the incident
-
SeaWorld pilot whale with trainers