De fatale, hatelijke opkomst van verstikking tijdens seks
Jan Wynne-Jones weet bijna niets over de laatste momenten van haar dochter Vicky. Ze weet alleen dat Vicky, een lange, blonde, 25-jarige pasgetrouwde accountmanager die zonder moeite een balans kon opmaken of een kledingkast in elkaar zetten, op een nacht in november 2009 door haar man werd gewurgd.
Vicky was net vijf maanden eerder getrouwd met Michael Roberts, maar het stel was al vier jaar samen en woonde dicht bij hun familie in Warrington, in Cheshire. Jan, haar man en hun drie andere kinderen zagen Roberts als deel van het gezin. Er waren geen “waarschuwingssignalen”, geen aanwijzingen voor misbruik of opvliegende woede-uitbarstingen.
Volgens Roberts was de dood van Vicky een vreselijk ongeluk, een “seksspelletje dat verkeerd afliep”. In de rechtbank pleitte hij onschuldig aan de moord op haar. Hij beweerde dat ze seks hadden gehad op de bank, met een koord van een badjas om Vicky’s nek en dat zij hem drie keer had opgedragen “strakker te trekken”. Toen ze op de grond viel, dacht hij dat ze een grapje maakte en wachtte tot ze rechtop ging zitten en zei: “Boe!” Toen hij besefte dat zijn vrouw dood was, ging hij in de hoek zitten huilen.
“Ik wist dat het niet waar was, maar ik wilde niet te veel protesteren,” zegt Jan. “Drie dagen lang moesten we naar hem zitten luisteren. Ik dacht: ‘Heb je nog niet genoeg gedaan?’ Er waren maar twee mensen aanwezig toen het gebeurde en de jury kan maar van één van hen iets horen – dat is enorm. Dat is iets wat je niet kunt veranderen.”
Gelukkig was er voldoende bewijs om voor Vicky te spreken. Het pathologisch rapport toonde aan dat haar verwondingen niet door een verbandkoord konden zijn toegebracht en dat de gebruikte kracht buitensporig was. Roberts had een tongbeen aan de voorkant van haar nek gebroken. Hij had geen ambulance gebeld. Hij verborg Vicky’s lichaam in de garage en vertelde haar familie dat ze hem had verlaten voor een andere man. Uit zijn telefoon bleek dat hij affaires had met ten minste drie vrouwen, waarvan hij er een op de bewuste avond constant belde. In het appartement werd een brief van Vicky gevonden, waaruit bleek dat zij iets van Roberts ontrouw had ontdekt en hem een deadline had gegeven – die viel in het weekend dat zij stierf.
De jury achtte Roberts schuldig aan moord en hij werd veroordeeld tot een minimumstraf van 17 jaar. Hij heeft nooit de waarheid verteld over wat er echt gebeurd is. “Hij nam Vicky haar keuzes, haar kansen, haar toekomst af,” zegt Vicky’s zus, Lindsey Wynne-Jones. “En toen nam hij haar haar waardigheid af. Zelfs nu wordt er nog gefocust op het ‘seksspel dat verkeerd afliep’. Ook al is het weerlegd, het zal er altijd zijn.”
Een maand na het proces werd een andere vrouw – Michelle Stonall – gewurgd gevonden met de riem van haar hond in Sheldon Country Park, Birmingham. Haar moordenaar gebruikte dezelfde “seks game” verdediging. Minder dan twee maanden later werd Anna Banks, een 25-jarige klassenassistente, gewurgd door haar vriendje van vier maanden. Daniel Lancaster beweerde dat Banks “ervan genoot te worden gewurgd tijdens de geslachtsgemeenschap”. Hij werd niet schuldig bevonden aan moord maar wel aan doodslag en kreeg vier jaar gevangenisstraf.
Sinds december vorig jaar heeft een groep vrouwen geprobeerd “sexgames gone wrong” afweermoorden onder één noemer te brengen – de website We Can’t Consent to This. In de tien jaar sinds de moord op Vicky, zijn dergelijke moorden met 90% gestegen. Bij twee derde gaat het om wurging.
Wurging – dodelijk en niet-dodelijk – “knijpen”, “nekknelling” of, zoals sommigen het noemen, “ademhalingsspel” – is sterk geslachtsgebonden. Volgens Women’s Aid wordt in het Verenigd Koninkrijk gemiddeld elke twee weken een vrouw door haar partner gewurgd. Het is een veel voorkomend kenmerk van niet-dodelijke huiselijke mishandeling, evenals verkrachting en beroving waarbij vrouwen het slachtoffer zijn. Het is opvallend hoe zelden het voorkomt bij misdrijven tegen mannen.
Uit talloze studies is gebleken dat niet-dodelijke wurging een van de hoogste markers is voor toekomstige moord, en daarom hebben Australië, Nieuw-Zeeland, Canada en de meeste staten van de VS preventieve wetgeving ontwikkeld om het beleid op het gebied van politie, vervolging en veroordeling te versterken. In de meeste staten van de VS is de politie nu bijvoorbeeld verplicht aanslagen door verwurging aan te merken als misdrijven. In het Verenigd Koninkrijk vallen ze echter onder mishandeling – de lichtst mogelijke mishandeling.
Susan Edwards, advocaat en hoogleraar rechten, heeft tientallen jaren gevochten om van wurging een op zichzelf staand delict te maken. “In het Verenigd Koninkrijk wordt het routinematig op elk niveau gebagatelliseerd,” zegt ze. “Het wordt voorgesteld als een kortstondig verlies van controle. Pogingen tot wurging laten vaak geen zichtbare verwondingen na en fatale gevallen eindigen maar al te vaak in lichte straffen. Je hoort dingen als ‘ruzie tussen minnaars’. Bij wurging kan binnen enkele seconden een hartstilstand optreden, dus is er ook nog de verdediging dat wurging niet de doodsoorzaak was.”
En nu is er een nieuwe verdediging aan de mix toegevoegd – toestemming. Fiona Mackenzie, een actuaris, richtte We Can’t Consent to This op na de verontwaardiging over de zogenaamde “ruwe seks-moord” op Natalie Connolly, 26, door haar miljonair-partner John Broadhurst, 40. Ondanks het feit dat het slachtoffer 40 verschillende verwondingen had, waaronder ernstig inwendig trauma, een gebroken oogkas en bleekwater op haar gezicht, kreeg Broadhurst een straf van drie jaar en acht maanden voor doodslag.
“Mensen spraken over deze verdediging alsof het een op zichzelf staand incident was en ik wist dat dit niet zo was,” zegt Mackenzie. Hoewel de Engelse wet instemming met verstikking – of enig ander lichamelijk letsel – in de context van consensuele seks niet erkent, heeft het Labour-parlementslid Harriet Harman zojuist aangekondigd dat ze van plan is om dit opnieuw te laten benadrukken in de aanstaande wet op huiselijk geweld. “Er moet meer nadruk op komen te liggen, omdat de verdediging het steeds vaker aanbiedt, misschien omdat ruige seks de mainstream is binnengeslopen,” zegt Mackenzie. “Ik heb zoveel vrouwen gehad die contact opnamen om te zeggen dat ze op Tinder-dates ontzet waren door partners die hen tijdens de seks hebben gewurgd. Als je aan het daten bent, wordt het van je verwacht en als je er niet in meegaat, ben je saai.”
Dat is hoe Amber*, nu 27, zich voelde toen ze in 2012 in Dublin voor het eerst werd gewurgd tijdens seks. “Ik had een vriend van een vriend ontmoet tijdens een avondje uit en we gingen terug naar de zijne. Hij was ruwer met me dan ik gewend was, maar ik dacht er niets van. Hij schampte zijn hand in mijn nek – ook daar dacht ik niets van – en toen begon hij te knijpen.”
De verstikking was niet hard genoeg om Amber veel ongemak te bezorgen. “Ik wilde aantrekkelijk voor hem zijn. Dus ik dacht: ‘Oké, dit is wat hem klaar krijgt, ik laat het toe.'” Ze had net een langdurige relatie achter de rug. “Dus ik dacht: dit moet de manier zijn waarop mensen nu seks hebben.”
Lucy*, 33, die afgelopen september een man ontmoette op Tinder, beschrijft een soortgelijke ervaring. “Hij was een heel knappe man, goed opgemaakt,” zegt ze. Ze gingen op een date: eten en drinken. Daarna ging Lucy naar zijn huis, waar ze zich verplaatsten naar de slaapkamer. “Hier wordt het een beetje wazig,” herinnert Lucy zich. “Ik was dronken, maar ik kon toestemmen. Hij vroeg of hij me mocht wurgen en ik zei ja – ik had het eerder gedaan.” Voorheen was de verstikking “niet erg” geweest – een klein onderdeel van de hele ervaring en vergelijkbaar met “een beetje aan de haren trekken”; dat wil zeggen, een snelle en kleine hoeveelheid pijn bedoeld om plezierig te zijn.
“Maar het volgende wat ik me herinner is dat ik wakker word snakkend naar adem met hem bovenop me. Ik weet niet hoe lang ik bewusteloos ben geweest. Ik boekte een Uber om 6.30 uur om daar weg te komen. De volgende dag, zag ik de blauwe plekken op mijn borst. We spraken elkaar daarna en het enige wat hij zei was dat we ‘ons allebei een beetje lieten meeslepen’. Chloe Miazek, 20, die door Mark Bruce werd gewurgd nadat hij hem bij een bushalte had ontmoet en naar zijn flat in Aberdeen was gegaan in november 2017. Mark Bruce, 32, werd veroordeeld tot zes jaar. Zijn verdediging voerde aan dat “erotische seksuele verstikking” iets was waar Miazek interesse in had getoond bij eerdere seksuele partners.
Hannah Pearson, uit Lincolnshire, was 16 toen ze werd gewurgd door James Morton, 24, die ze had ontmoet op de dag van haar dood in juli 2016. Zijn verdediging zei dat hij op zoek was om “zijn seksuele sensatie na te jagen zonder rekening te houden met de gevolgen ervan”. De jury sprak hem vrij van moord, maar hij kreeg 12 jaar voor doodslag.
“Beide die vrouwen waren erg jong, en erg dronken, vermoord door veel oudere mannen die ze slechts enkele uren daarvoor hadden ontmoet,” zegt Mackenzie.
Hoe is wurging zo wijdverbreid geworden? Auto-erotische verstikking – wanneer iemand de zuurstof naar zijn eigen hersenen beperkt om opgewonden te raken – is niet nieuw: er zijn al gevallen gedocumenteerd sinds het begin van de 17e eeuw. Maar historisch gezien is het een “niche” en overwegend mannelijk tijdverdrijf. En de ernstige risico’s die het altijd met zich mee heeft gebracht, zijn te zien in de twee high-profile voorbeelden van de dood van het parlementslid Stephen Milligan en de acteur David Carradine.
Nu zijn het echter vrouwen die worden gewurgd – Mackenzie heeft geen enkel geval gevonden van een man die door een vrouw is gedood tijdens een vermeend “seksspelletje dat verkeerd afliep”. En seksenquêtes, adviesforums, sociale media en vrouwenbladen laten zien hoe de praktijk mainstream is geworden. “Blinddoeken en rollenspellen mogen dan in de vanillehoek terecht zijn gekomen, er zijn nog genoeg seksbewegingen … zoals verstikking,” suggereert Women’s Health. “Ademhalingsspel, de riskante nieuwe sekspraktijk die millennials in zijn greep houdt,” biedt Flare. Op elitedaily.com werd een seksuele opvoeder geciteerd die zei dat iedereen die vastzit in een seksuele sleur zich zou kunnen inlezen over “hoe je je partner veilig kunt wurgen”.
Gail Dines, de feministische denker en CEO van Culture Reframed, gelooft dat wurging via twee hoofdroutes is genormaliseerd. “Voor de mannen is het pornografie en voor de vrouwen staat het in vrouwenbladen,” zegt ze. “En beide media legitimeren het als een vorm van ‘spel’.” Ze beschrijft verstikking als een “nummer één standaard handeling” op pornosites en zegt dat vrouwen naar porno kijken om “te zien wat mannen willen en ze zien verstikking”.
De link tussen wurging en porno werd bijna 20 jaar geleden gelegd, toen de lerares en klassieke musicus Jane Longhurst werd gewurgd met een panty door het vriendje van haar beste vriend, Graham Coutts. Coutts (die ook de ‘instemmende seks’ verdediging gebruikte) werd in de rechtbank beschreven als iemand met een obsessie voor gewelddadige pornografie. Na het proces voerde de familie van Longhurst campagne voor een verbod op gewelddadige pornografie, wat uiteindelijk leidde tot sectie 63 van de Criminal Justice and Immigration Act van 2008, die het illegaal maakt om een extreem pornografisch beeld te bezitten dat handelingen bevat die het leven van een persoon bedreigen. De zaken die voor de rechter zijn gekomen, waren echter gevallen van bestialiteit of kindermisbruik. “Het wordt niet gebruikt voor scènes met geweld, wurging en verkrachting, wat wel de bedoeling was,” zegt Edwards.
Erika Lust, een van ’s werelds enige vrouwelijke pornoregisseurs, is het ermee eens dat wurg- en verstikkingsscènes nu de porno domineren. “Face slapping, choking, gagging en spitting is de alpha en omega van elke pornoscène geworden en niet binnen een BDSM-context,” zegt ze. “Deze worden gepresenteerd als standaardmanieren om seks te hebben, terwijl het in feite niches zijn.”
Wanneer een directe bedreiging van het leven langzaam wordt genormaliseerd, “betekent dit dat een vrouw van wie de partner haar verstikt, dit misschien niet zal melden – en als ze het wel doet, het misschien nergens toe leidt,” zegt Edwards. “Het betekent dat als een vrouw op deze manier sterft, rechters en jury’s het gevoel hebben ‘dit is hoe mensen nu seks hebben’ en dat er niet altijd vragen worden gesteld.”
Lust wijst erop dat als de seksuele voorlichting ontoereikend is, “jonge mensen naar het internet zullen gaan voor antwoorden. Veel mensen komen voor het eerst in aanraking met seks via hardcore porno. Dit, zegt ze, leert kinderen “dat mannen ruw en veeleisend moeten zijn, en dat vernedering standaard is.”
Een jongeman die voor dit stuk met de Guardian sprak, zei dat hij zijn vriendin wurgt, en dat al een paar jaar doet, “omdat ze het lekker vindt”. Dagen later nam hij weer contact op. “Ik dacht aan ons gesprek en vroeg haar ernaar. Ze zei dat ze het eigenlijk niet leuk vindt; ze dacht dat ik het leuk vond. Maar dat is niet zo: ik dacht dat ze dat wilde.”
Sarah* was getuige in een “sexgame gone wrong” zaak die eindigde met een onschuldig vonnis. Ze woonde in de flat onder het slachtoffer – iemand die in de gevangenis had gezeten voor drugs en sekswerk en die warm, vriendelijk en zeer kwetsbaar overkwam.
Op een middag hoorde Sarah boven ruzies afgewisseld door gelach. Haar buurvrouw schreeuwde: “Ga van me af!” Er klonk een geluid van op de grond vallen, gevolgd door geschuifel, toen seks, en toen stilte. Later die avond ging Sarah naar boven omdat er water door haar plafond druppelde. De deur van haar buurman stond op een kier, de keukenkraan bleef aan – ze draaide hem dicht en ging naar de slaapkamer.
“Ik zag mijn buurman aan een touw hangen,” zegt ze. Een man sliep naast haar. Sarah zegt dat een politieagent haar vroeg of haar buurman “het plaatselijke vermaak” was.
De zaak heeft lang geduurd voordat het tot een rechtszaak kwam. Het slachtoffer – dat meer dan 30 verwondingen had – was een vrouw met problemen, zo werd de jury verteld. Ze had “vieze” sms’jes gestuurd. De man die naast haar had geslapen, hield vol dat hij alleen maar “normale seks” had gehad. Hoewel Sarah – en een andere buurman – dachten dat er twee mannen in de flat waren geweest, werd niemand anders aangeklaagd. Het seksspelletje dat verkeerd afliep was iets dat de politie of het Openbaar Ministerie hadden bedacht, niet de verdediging. “Het voelde alsof de politie dacht dat ze er op de een of andere manier om had gevraagd,” zegt Sarah. “Het ‘seksspelletje dat verkeerd afliep’-verhaal was een manier om iedereen en niemand de schuld te geven.” De slapende man werd onschuldig bevonden. Er is nooit iets verklaard.
De dode vrouw was een moeder, een zus, een dochter – haar hele familie was bij het proces. Sarah kan zich de impact op hen niet voorstellen. “Ik kan me voorstellen dat ze een moeilijk slachtoffer zou zijn om aan een jury voor te leggen,’ zegt ze. “Maar voor zover ik weet waren ‘Ga van me af’ hoogstwaarschijnlijk de laatste woorden die ze sprak.”
De familie Wynne-Jones kreeg wel het vonnis dat ze wilden – Roberts zit 10 jaar in zijn straf uit, maar voor de moeder van Vicky voelt het als een korte tijd. “For the people who have to go through what we did and then walk away with a charge of manslaughter and a four-year sentence – that doesn’t put a lot of worth on a person’s life.”
* Some names have been changed
{{topLeft}}
{{bottomLeft}}
{{topRight}}
{{bottomRight}}
{{/goalExceededMarkerPercentage}}
{{/ticker}}
{{heading}}
{{#paragraphs}}
{{.}}
{{/paragraphs}}{{highlightedText}}
- Domestic violence
- Women
- Sex
- Crime
- features
- Share on Facebook
- Share on Twitter
- Share via Email
- Share on LinkedIn
- Share on Pinterest
- Share on WhatsApp
- Share on Messenger