De griezelige en gevaarlijke kant van zwarte drop

Zwarte drop mag er dan uitzien en smaken als een onschuldige traktatie, maar dit snoepje heeft een duistere kant. Op 23 september 2020 werd bekend dat zwarte drop de boosdoener was bij de dood van een 54-jarige man in Massachusetts. Hoe kon dit gebeuren? Overdosering aan drop klinkt meer als een verdraaid verhaal dan als een plausibel feit.

Ik ben al heel lang geïnteresseerd in hoe chemische stoffen in ons voedsel en het milieu ons lichaam en onze geest beïnvloeden. Wanneer iets schijnbaar onschuldigs als zoethout betrokken is bij een sterfgeval, moeten we denken aan de beroemde uitspraak van de Zwitserse arts Paracelsus, de vader van de toxicologie: “Alle dingen zijn vergif, en niets is zonder vergif; alleen de dosering maakt dat een ding geen vergif is.”

Ik ben professor in de afdeling farmacologie en toxicologie en auteur van het boek “Pleased to Meet Me: Genen, kiemen, en de vreemde krachten die ons maken tot wie we zijn.”

De wortel van het probleem

De ongelukkige man die onlangs is bezweken aan overmatig gebruik van zwarte drop is niet de enige. In medische tijdschriften zijn een groot aantal soortgelijke gevallen te vinden, waarbij patiënten een hypertensiecrisis, spierafbraak of zelfs de dood ervaren. Ongewenste reacties komen het vaakst voor bij mensen ouder dan 40 jaar, die veel meer zwarte drop eten dan de gemiddelde persoon. Bovendien consumeren zij het product meestal gedurende langere perioden. In het meest recente geval had de man uit Massachusetts drie weken lang elke dag anderhalve zak zwarte drop gegeten.

Licorice is een bloeiende plant die inheems is in delen van Europa en Azië. De wetenschappelijke naam, Glycyrrhiza, is afgeleid van de Griekse woorden “glykos” (zoet) en “rhiza” (wortel). Het aromatische en zoete extract van de wortel wordt al lang gebruikt als een kruidenremedie voor een groot aantal gezondheidskwalen, van brandend maagzuur en maagproblemen tot keelpijn en hoest. Er is echter onvoldoende bewijs dat zoethout effectief is bij de behandeling van een medische aandoening.

Glycyrrhizine (ook wel glycyrrhizinezuur genoemd) is de chemische stof in zwarte zoethout die het snoepje zijn kenmerkende smaak geeft, maar het leidt ook tot de toxische effecten.

Glycyrrhizine bootst het hormoon aldosteron na, dat door de bijnieren wordt aangemaakt wanneer het lichaam natrium moet vasthouden en kalium moet uitscheiden. Natrium en kalium werken samen als een soort cellulaire batterij die de communicatie tussen zenuwen en het samentrekken van spieren aandrijft. Te veel glycyrrhizine verstoort het evenwicht van deze elektrolyten, waardoor de bloeddruk kan stijgen en het hartritme kan worden verstoord. Andere symptomen van overmatige inname van zoethout zijn zwelling, spierpijn, gevoelloosheid en hoofdpijn. Onderzoek van de man die stierf als gevolg van het consumeren van te veel zoethout toonde aan dat hij gevaarlijk lage niveaus van kalium had, consistent met glycyrrhizine toxiciteit.

Het moet worden opgemerkt dat een aantal op zoethout gebaseerde voedingsmiddelen geen echte zoethout bevatten, maar een smaakvervanger gebruiken die anijsolie wordt genoemd, die niet de hier besproken gevaren met zich meebrengt. Bovendien bevat rode drop, ondanks zijn naam, zelden zoethout extract. In plaats daarvan wordt rode drop geïnfuseerd met chemicaliën die de kersen- of aardbeiensmaak geven.

Producten die echte zoethout bevatten worden meestal als zodanig geëtiketteerd, en vermelden zoethout extract of glycyrrhizinezuur onder de ingrediënten. Wees ervan bewust dat sommige producten, zoals zwarte jelly beans of Good & Plenty, mengsels zijn van verschillende snoepjes die zowel anijsolie als zoethout extract bevatten.

Verdekte gevaren die het risico verhogen

Glycyrrhizine heeft de kenmerkende dropsmaak en is 50 keer zoeter dan suiker en wordt gebruikt in andere soorten snoep, frisdrank, thee, Belgische bieren, keelpastilles en tabak. Dit kan het moeilijk maken om bij te houden hoeveel glycyrrhizine is geconsumeerd, en een combinatie van deze producten kan schadelijke effecten veroorzaken.

Sommige mensen nemen dieet- of gezondheidssupplementen die al zoethout bevatten, wat het risico op toxische effecten van het eten van zwarte zoethout snoep verhoogt. Bepaalde medicijnen zoals hydrochloorthiazide zijn diuretica die een verhoogde urinelozing veroorzaken, wat het kaliumgehalte in het lichaam kan verlagen. Glycyrrhizine verlaagt ook het kaliumgehalte, waardoor het evenwicht van elektrolyten verder wordt verstoord, wat spierkrampen en onregelmatige hartritmes kan veroorzaken.

Mensen met bepaalde reeds bestaande aandoeningen zijn vatbaarder voor een overdosis zwarte drop.

Patiënten die bijvoorbeeld al een laag kaliumgehalte (hypokaliëmie), hoge bloeddruk of hartritmestoornissen hebben, zullen waarschijnlijk gevoeliger zijn voor de effecten van een overdosis zoethout. Mensen met lever- of niergebreken zullen glycyrrhizine ook langer in hun bloedbaan vasthouden, waardoor ze een groter risico lopen om de nadelige effecten ervan te ondervinden.

Wat te doen?

Als je een fan bent van zwarte drop, is het niet nodig om het uit je voorraadkast te bannen. Als je het af en toe in kleine hoeveelheden eet, vormt drop geen grote bedreiging voor verder gezonde volwassenen en kinderen. Maar het is raadzaam om je inname in de gaten te houden.

Als Halloween nadert, herinner je kinderen er dan aan dat snoep een “soms voedsel” is, vooral de zwarte drop. De FDA heeft waarschuwingen uitgevaardigd over de zeldzame maar ernstige effecten van te veel zwarte drop, en adviseert mensen om twee weken of langer niet meer dan twee ounces zwarte drop per dag te eten. Het agentschap stelt dat als je veel zwarte drop hebt gegeten en een onregelmatig hartritme of spierzwakte ervaart, je onmiddellijk moet stoppen met het eten ervan en contact moet opnemen met je zorgverlener.

Enkele wetenschappers hebben verder gewaarschuwd tegen het routinematige gebruik van zoethout in de vorm van een voedingssupplement of thee vanwege de vermeende gezondheidsvoordelen. Een overzichtsartikel uit 2012 waarschuwde dat “de dagelijkse consumptie van zoethout nooit gerechtvaardigd is omdat de voordelen ervan gering zijn in vergelijking met de nadelige gevolgen van chronische consumptie.”