De scheve toren van Pisa, Italië

De scheve toren van Pisa, binnen de grenzen van die ongelooflijke middeleeuwse omheining die bekend staat als het veld der wonderen van Pisa of Campo dei Miracoli, is niet alleen een van de beroemdste monumenten, maar ook een van de origineelste ter wereld, absoluut uniek in zijn soort. Zijn uitzonderlijk karakter is niet alleen te danken aan zijn eigenaardige helling, want zelfs als hij niet zou overhellen, zou de Toren van Pisa nog steeds een van de meest opmerkelijke klokkentorens van Europa zijn.

De bijzondere helling maakte zeker geen deel uit van het oorspronkelijke plan, ook al werd dat in het verleden wel verondersteld. De Toren van Pisa was in feite bedoeld om recht te zijn, maar begon al tijdens de bouw over te hellen; dit was te wijten aan de voortdurende verzakking of verzwakking van de grond eronder, een onderwerp van studie en interventie tot op de dag van vandaag. De grond waarop Pisa is gebouwd, is een overstromingsgebied en is niet bestand tegen overmatig gewicht. In feite is de scheve toren niet het enige dat in Pisa scheeftrekt, er zijn tal van gebouwen in de stad die in alle richtingen scheefhangen – paleizen, kerken, zelfs eenvoudige huizen.

De scheve toren van Pisa is de klokkentoren van de Duomo, maar zijn positie is bijzonder: in feite staat hij niet naast de gevel van de Duomo zoals gebruikelijk zou zijn, maar staat hij er juist los van. In ieder geval is het geen toeval dat hij op het meest zichtbare punt van de piazza staat, op de kruising van twee van de oudste straten van de stad: Via Santa Maria en Via Emilia die in de richting van de Duomo gaan.

De bouw van deze imposante massa werd begonnen in het jaar 1174 door Bonanno Pisano. Toen de toren van Pisa zijn derde verdieping had bereikt, werden de werkzaamheden gestaakt omdat hij in de grond begon te zinken. De toren bleef zo 90 jaar staan. Hij werd voltooid door Giovanni di Simone, Tommano Simone (zoon van Andreo Pisano), bekroonde de toren met het belfort in de helft van de 14e eeuw.

De top van de scheve toren van Pisa kan worden bereikt door de 294 treden te beklimmen, die in de vorm van een spiraal aan de binnenzijde van de torenmuren omhoog gaan.

Dit zeer beroemde werk is van romaanse stijl, en dateert zoals reeds gezegd uit het jaar 1174. Het is cilindrisch van vorm en heeft zes open galerijen. Een kroonlijst scheidt deze galerijen van elkaar en elk heeft een reeks kleine bogen die op de kapitelen van de slanke zuilen zijn aangebracht. In de basis is er een reeks grote blinde bogen met geometrische versieringen. In het belfort is hetzelfde ontwerp van arcaden als in het basement, met dit verschil dat hier, afgezien van de gereduceerde proporties, de behuizingen van de klokken te zien zijn. Hoewel statig, ontbreekt het dit monument niet aan elegantie en lichtheid door de arcaden en open galerijen tussen de verdiepingen.

Het gewicht van de toren is inderdaad opmerkelijk: het is een lege cilinder die de weegschaal op 14.500 ton tilt, en zijn breedte varieert. De basis is ruim vier meter breed en wordt dan naar de top toe dunner, waar hij ongeveer half zo breed is. De “helling” van de Toren, zo karakteristiek voor dit gebouw, kan gemakkelijk worden gemeten aan de hand van het overstek van de horizontale kroonlijsten die elke verdieping bekronen: de hoogste steekt 4 meter boven de laagste uit, een helling van meer dan 5 graden.

De Toren rijst 56 meter hoog op en is niet alleen zichtbaar van overal op het plein, maar zelfs vanaf de rivier de Arno. Het was een soort vuurtoren, een referentiepunt tussen de stad en de piazza. Het was natuurlijk ook een symbool van de morele en burgerlijke deugden van de hele gemeenschap.

Er zijn zeven klokken op de top van de toren, een complete muzikale toonladder; de oudste klok, genaamd “Pasquareccia”, was de klok die werd gebruikt om de dood van graaf Ugolino della Gherardesca aan te kondigen, beschuldigd van verraad en opgesloten in een andere toren en achtergelaten om samen met zijn kinderen en kleinkinderen te sterven van de honger.

Een legende in verband met de Toren van Pisa betreft de astronoom Galileo die, om zijn wet betreffende vallende gewichten te demonstreren, naar de top klom en voorwerpen van verschillend materiaal zou hebben laten vallen om de waarheid van zijn theorieën te verifiëren.

Geweldig genoeg blijft de grote massa zelfs vandaag de dag zeer langzaam zinken. Het is een kwestie van ongeveer 1 mm. per jaar. Aangezien niemand met mathematische zekerheid kan stellen dat dit zinken in de toekomst in het huidige jaarlijkse tempo zal doorgaan, zonder dat het zal ophouden, worden oplossingen door middel van adequate maatregelen, gebaseerd op wetenschappelijke studies en projecten, overwogen. Intussen wordt voortdurend toezicht gehouden met instrumenten van zeer hoge precisie.

De officiële website van de scheve toren is: https://www.opapisa.it