Dissociatieve stoornissen

Wat zijn dissociatieve stoornissen?

Het woord “dissociatie” betekent losgekoppeld zijn van anderen, van de wereld om je heen, of van jezelf.

De term “dissociatieve stoornissen” beschrijft een aanhoudende mentale toestand die wordt gekenmerkt door het gevoel los te staan van de werkelijkheid, buiten het eigen lichaam te zijn, of geheugenverlies (amnesie) te ervaren.

Omstreeks 2% van de Amerikaanse bevolking ervaart echte dissociatieve stoornissen (niet alleen kortstondige gevoelens van dissociatie). Alle leeftijdsgroepen, rassen, etnische en sociaaleconomische achtergronden worden getroffen. Vrouwen hebben meer kans dan mannen om gediagnosticeerd te worden.

Typen dissociatieve stoornissen

Er zijn drie hoofdtypen dissociatieve stoornissen:

• Dissociatieve identiteitsstoornis
• Depersonalisatie-/derealisatiestoornis
• Dissociatieve amnesie

Acute stressstoornis en posttraumatische stressstoornis (PTSS) zijn nauw verwant aan dissociatieve stoornissen, en delen symptomen als geheugenverlies, depersonalisatie, of derealisatie.

Wat veroorzaakt dissociatieve stoornissen?

Dissociatieve stoornissen ontwikkelen zich vaak eerst als een manier om om te gaan met een catastrofale gebeurtenis of met langdurige stress, misbruik of trauma. Dit is vooral het geval als dergelijke gebeurtenissen vroeg in de kindertijd plaatsvinden. In deze levensfase zijn er beperkingen in iemands vermogen om volledig te begrijpen wat er gebeurt, zijn copingmechanismen nog niet volledig ontwikkeld, en is het verkrijgen van steun en hulpbronnen afhankelijk van de aanwezigheid van zorgzame en goed geïnformeerde volwassenen.

Het zich mentaal verwijderen uit een traumatische situatie – zoals een ongeluk, natuurramp, militair gevecht, slachtoffer zijn van een misdrijf, of herhaaldelijk fysiek, mentaal of seksueel misbruik – kan een copingmechanisme zijn dat iemand op korte termijn helpt om aan de pijn te ontsnappen. Het wordt een probleem als het op de lange termijn de persoon blijft scheiden van de werkelijkheid, en herinneringen van hele perioden van tijd doet vervagen.

Wat zijn de symptomen van dissociatieve stoornissen?

oit bekend als meervoudige persoonlijkheidsstoornis, dissociatieve identiteitsstoornis komt meestal voort uit catastrofale ervaringen, misbruik of trauma’s die zich voordeden toen de persoon een kind was. Van de mensen met deze stoornis is ongeveer 90% slachtoffer geweest van misbruik (fysiek of seksueel) of verwaarlozing in de kindertijd.

De symptomen van dissociatieve identiteitsstoornis zijn onder meer:

Het bestaan van twee of meer verschillende identiteiten of “persoonlijkheidstoestanden”. Elke identiteit heeft een bepaalde reeks gedragingen, houdingen, voorkeuren, herinneringen en denkwijzen die door anderen kunnen worden waargenomen en zelfs door de betrokken persoon kunnen worden gerapporteerd. Het overschakelen van de ene identiteit naar de andere is onwillekeurig, plotseling, en kan in een oogwenk omkeren.

• Lange-termijn hiaten in het geheugen met betrekking tot alledaagse gebeurtenissen, persoonlijke informatie, of traumatische gebeurtenissen uit het verleden.
• Problemen in sociale settings, de werkplek, of andere gebieden van het functioneren in het dagelijks leven. De ernst van dergelijke problemen kan variëren van minimaal tot aanzienlijk.

Pogingen tot zelfdoding, zelfverminking en ander zelfverwondend gedrag komen veel voor bij mensen met een dissociatieve identiteitsstoornis. Meer dan 70% van de poliklinische patiënten met deze aandoening heeft een zelfmoordpoging gedaan.

Symptomen van depersonalisatie/derealisatiestoornis

Een of beide van de volgende aandoeningen komen bij dezelfde persoon voor in een terugkerend patroon over een lange periode:

• Depersonalisatie – Gevoelens van onwerkelijkheid of van los zijn van de eigen geest, het eigen lichaam of het eigen ik. Het is alsof men een waarnemer is van in plaats van een deelnemer aan de eigen levensgebeurtenissen.
• Derealisatie – Gevoelens van onwerkelijkheid of van ontkoppeld zijn van de omgeving. Mensen en dingen kunnen niet echt lijken.

Tijdens deze episodes is de persoon zich bewust van zijn omgeving, en weet hij dat wat hij ervaart niet normaal is. Zelfs als de persoon weinig emotie toont tijdens deze episodes, worden ze meestal geïnterpreteerd als behoorlijk verontrustend.

De symptomen kunnen al in de kindertijd beginnen, waarbij 16 jaar de gemiddelde leeftijd is waarop de eerste ervaring wordt opgedaan. Minder dan 20% zal de eerste ervaring met de stoornis hebben na de leeftijd van 20.

Symptomen van dissociatieve amnesie

Dissociatieve amnesie betekent dat men niet in staat is om zich informatie over het verleden te herinneren. Dit is niet hetzelfde als gewoon vergeetachtig zijn, omdat het meestal gerelateerd is aan een traumatische of bijzonder stressvolle gebeurtenis of periode. Een amnesie-episode komt plotseling opzetten en kan slechts enkele minuten duren, maar ook maanden of jaren. Er is geen bepaalde beginleeftijd, en episoden kunnen periodiek optreden gedurende het hele leven.

Er zijn drie soorten amnesie:

• Gelokaliseerd – Kan zich een gebeurtenis of tijdsperiode niet herinneren (meest voorkomende vorm van amnesie)
• Selectief – Kan zich bepaalde details van gebeurtenissen over een bepaalde tijdsperiode niet herinneren.
• Generaliseerd – Volledig verlies van identiteit van levensgeschiedenis (zeldzaamste vorm).

De persoon is zich misschien niet bewust van zijn geheugenverlies of heeft slechts een gering bewustzijn. Even when they do realize a loss of memory, the person often downplays the importance of not recalling a particular event or period of time.

Get useful, helpful and relevant health + wellness information

enews