Een verwarrend Japans leenwoord in het Engels: “Hibachi” (het betekent misschien niet wat je denkt dat het doet!)

Een tijdje geleden schreef ik een artikel over verwarrende Japanse leenwoorden die oorspronkelijk uit Engelse woorden kwamen, en een week of wat geleden schreef ik weer een artikel over het omgekeerde: een verwarrend Engels leenwoord dat uit het Japans kwam.

Zeer recentelijk leerde ik een ander woord kennen dat in deze tweede categorie valt, dus ik dacht dat ik er een kort artikel over zou schrijven.

Door de hele V.S. zijn er een aantal Japanse steakhouses waar het eten op een metalen grill recht voor de ogen van de klanten wordt bereid, vaak vergezeld van een show waarbij het eten in een waas van snelle handbewegingen wordt rondgeslingerd. Een van de meest voorkomende heet Benihana (ik geloof dat het misschien de eerste was), hoewel ik in ten minste een ander restaurant in Zuid-Florida ben geweest met een soortgelijk ontwerp, Ichiban.

Al geruime tijd, waarschijnlijk al meer dan 15-20 jaar geleden, hoorde ik dergelijke grills aangeduid als “hibachi”, en sinds ik Japans heb geleerd voelde ik me goed om de juiste manier te weten om het uit te spreken, en zelfs hoe het te lezen in hiragana (ひばち) en in kanji (火鉢).

Hoe dan ook, ik moet toegeven dat ik me schaamde toen ik ontdekte dat ik de werkelijke betekenis van dit woord verkeerd had begrepen. Hoewel het misschien beter is om te zeggen dat het in het Engels een heel andere betekenis heeft dan in het Japans, net als het woord Konbucha.

Toen ik het woord “hibachi” opzocht in zowel het Japanse als het Engelse woordenboek, beschreven beide woordenboeken het woord als zoiets als “een draagbaar houtskoolvuurtje” en lieten ze afbeeldingen zien die leken op kleine potjes van klei. Het lijkt erop dat dit de oorspronkelijke, juiste betekenis is, en overeenkomt met hoe ik het in de Japanse literatuur heb zien gebruiken. Achteraf gezien zou dit geen verrassing moeten zijn, omdat het woord is samengesteld uit de karakters voor vuur (火 / hi) en pot (鉢 / hachi).

Om de een of andere reden is ditzelfde woord echter in de VS gebruikt om de metalen plaatgrill in plaatsen als Benihana te beschrijven, die beter een “Teppanyaki” (鉄板焼き) grill genoemd kan worden. Hoewel ik dit woord kende, dacht ik ten onrechte dat het hetzelfde betekende als “hibachi”.

Volgens Wikipedia kan deze naamsverwarring zijn ontstaan toen grills verkeerd werden gelabeld met het woord “hibachi” omdat dat gemakkelijker uit te spreken was dan “shichirin” (七輪). Het vermeldt ook dat traditionele “hibachi” in Japan over het algemeen worden gebruikt voor verwarming, niet voor koken, hoewel mijn Japanse woordenboek zegt dat ze ook worden gebruikt voor koken, dus ik weet niet zeker of dat een volledig accurate verklaring is.

Gelukkig lijkt het erop dat Benihana zichzelf een “Teppanyaki restaurant” noemt, wat consistent is met traditioneel Japans. Maar het zou me niet verbazen als sommige medewerkers de grill een “hibachi” noemen, vooral omdat het nogal zeldzaam lijkt dat daar Japanners werken (althans, te oordelen naar mijn ervaring bij een aantal van hen).

Maar hoe dan ook, voor degenen onder u die in de VS wonen, u kunt besluiten te leven volgens het oude gezegde:

「郷に入っては郷に従え」 (gou ni haitte wa gou ni shitagae)

Met andere woorden:

“Als je in Rome bent, doe dan zoals de Romeinen doen.”

Ondanks het feit dat de term “hibachi” op een onjuiste manier wordt gebruikt, lijkt het onwaarschijnlijk dat iemand het gebruik ervan door de massa bewust zal “corrigeren”, omdat het zo diep in de samenleving geworteld is.

Waarschijnlijk is het het beste om in dit soort gevallen – net als met leenwoorden in het Japans die zijn afgeweken van hun oorspronkelijke Engelse betekenis, zoals “mansion”- gewoon te accepteren dat het totaal verschillende woorden zijn, ongeacht hun woordoorsprong.