Filters met neutrale dichtheid

Filters met neutrale dichtheid (ND) verminderen de hoeveelheid licht die de camera binnenkomt, waardoor een langere belichtingstijd mogelijk wordt dan anders mogelijk zou zijn. Dit kan beweging benadrukken, of een anders tumultueuze scène surrealistisch en verstild doen lijken. Een ND-filter maakt ook grotere diafragma’s mogelijk, wat een kleinere scherptediepte kan opleveren of een scherpere foto kan opleveren. Hoe dan ook, dit is een nuttig en vaak ondergewaardeerd filter dat een nadere beschouwing verdient. ND-filters zijn ook een van de gemakkelijkste filters om te gebruiken, en hun effect kan niet digitaal worden gerepliceerd – althans niet met een enkele opname.

→

OVERZICHT

Een ND-filter is niets meer dan een semi-transparant stukje glas dat je voor je lens plaatst. Het bijzondere van een ND-filter is echter dat het een nauwkeurig bepaald deel van het binnenkomende licht tegenhoudt, en wel op een gelijkmatige manier, zodat het contrast en de scherpte van het beeld niet worden aangetast. De obstructie moet ook gelijk zijn over het hele zichtbare spectrum, zodat er geen kleurzweem ontstaat (hoewel dit niet altijd het geval is). Dit laatste is toevallig ook de reden waarom het een neutrale-densiteitsfilter wordt genoemd.

Zelfs al lijken ze grijs of zelfs ondoorzichtig voor onze ogen, dit is niet hoe uw foto eruit zal zien; de meting van de camera compenseert automatisch door meer licht binnen te laten. However, the viewfinder will still appear very dark, so photographers often compose their image prior to placing the filter in front of the lens.

ND filters are specified by their light-reducing ability, where stronger filters appear as darker shades of gray. Some common specifications are summarized below:

Many other intermediate strengths exist, but high precision typically isn’t needed with ND filters. One can often instead adjust the aperture, ISO or shutter speed by one stop without substantially changing the image.

Technical Note: Recall that each “stop” of light-reduction corresponds with a halving of light. A given filter strength therefore passes only 1/2strength of the initial incoming light, where “strength” is the filter strength in stops. For example, a 3-stop ND filter therefore only passes 1/8th the incoming light (since 1/23 = 1/(2*2*2) = 1/8).

SHARPER & LONGER EXPOSURES

Neutral density filters can be used to create any combination of (i) a longer exposure time, (ii) a shallower depth of field and (iii) a sharper photograph. Of these three, the first is by far the most common application, so that’s where we’ll start.

Longer exposure times can achieve a wide variety of artistic effects, including softening the appearance of turbulent water, blurring waves of blowing grass, or emphasizing motion within a crowd of people. Zie voor een volledige bespreking van deze en andere voorbeelden de Tips & Tricks over creatief gebruik van de sluitertijd.

Hoe dan ook, laten we ons richten op een specifiek voorbeeld van een waterval. Zonder filter zou je zowel het kleinste diafragma als de laagste beschikbare ISO-snelheid gebruiken. Bij een waterval bij zacht daglicht zou f/22 en ISO100 een belichting van 1/10 seconde kunnen opleveren. Helaas is niet alleen deze tijdsduur onvoldoende, maar moest ook de diafragmaopening zodanig worden verhoogd dat de scherpte door diffractie afnam.

Met een ND-filter kun je beide problemen aanpakken, maar de mate waarin een van beide wordt verbeterd, hangt af van hoe je het effect wilt verdelen. Met een 5-stops ND-filter zouden dezelfde instellingen een 32x langere belichtingstijd opleveren – waardoor het water er veel zijdeachtiger uitziet. Je zou ook kunnen denken dat een verlenging van de belichtingstijd met 16x (4 stops) voldoende is, afgewogen tegen de mogelijkheid van een scherpere foto, en in plaats daarvan ook de diafragmawaarde kunnen verlagen tot f/16.

Hoe lang moet je normaal gesproken belichten? Voor een optimaal effect zijn belichtingen van meerdere seconden meestal een must. Hiermee kunnen wolken worden weergegeven als strepen in de lucht, kunnen bewegende mensen onherkenbaar worden vervaagd of kunnen golven worden weergegeven als een gelijkmatige, laagliggende nevel. Dit hangt echter af van de aard van de beweging, de mate van uitvergroting van het onderwerp en het gewenste effect. De sleutel is veel experimenteren.

Bij daglicht is voor het bereiken van dit effect meestal een ND-filter met een sterkte van 10 stops of meer nodig, dat op maar liefst 1/1000e na al het binnenkomende licht tegenhoudt. Kijk nog eens naar de belichtingsinstellingen van een aantal van je vroegere opnamen om te zien welke ND-filtersterkten nodig zouden zijn geweest om belichtingen van meerdere seconden te bereiken. Als bijvoorbeeld voor een bepaalde serie landschappen een sluitertijd van 1/50 seconde is gebruikt bij een optimaal diafragma en ISO-snelheid, dan zou een 10-stops ND-filter nodig zijn geweest om deze belichtingstijd te verlengen tot 20 seconden.

HOOGTE VAN HET VELD

Hoewel ND-filters in de eerste plaats worden gebruikt om langere belichtingen te realiseren, is een minder gebruikelijke toepassing het mogelijk maken van een kleinere scherptediepte bij zeer helder licht. De meeste spiegelreflexcamera’s hebben bijvoorbeeld een maximale sluitertijd van 1/4000 seconde, zodat voor een onderwerp in direct zonlicht een diafragma groter dan ongeveer f/4.0 (bij ISO100) nodig kan zijn. Met een 2-stops ND-filter kan dit worden teruggebracht tot f/2.0 – wat een drastische verbetering van de onscherpte van de achtergrond en de isolatie van het onderwerp oplevert.

Aan de andere kant komen deze situaties zelden voor, en is het meestal beter om het onderwerp te fotograferen bij dimmer (en waarschijnlijk minder fel) licht. In deze situaties is waarschijnlijk ook niet meer nodig dan een ND-filter van 2 of 3 stops.

DIGITALE NEUTRALE DENSITEIT FILTERS

Hoewel ND-filters niet digitaal kunnen worden nagemaakt, kunnen bepaalde scènes en belichtingstijden adequaat worden nagebootst door gebruik te maken van een techniek die beeldgemiddelde wordt genoemd. Hierbij worden verschillende afzonderlijke foto’s gecombineerd op een manier die een enkele, langere belichting simuleert:

In bovenstaand voorbeeld ziet het water er ongebruikelijk uit als er slechts van twee foto’s wordt gemiddeld. Let op het dubbele beeld van de verre golftop. Dit effect is minder uitgesproken met 4 foto’s, maar is niet volledig geëlimineerd.

In het algemeen worden betere resultaten bereikt wanneer (i) meer foto’s worden gemiddeld, en (ii) de belichtingstijd van elke foto lang is in vergelijking met het interval tussen de foto’s. In het bovenstaande voorbeeld waren ongeveer 16 gemiddelde opnamen nodig om een ND-filter goed na te bootsen, deels omdat elke afzonderlijke opname zo kort was.

Het grootste probleem met middeling is misschien wel dat bewegende objecten niet altijd als doorlopende strepen worden weergegeven – hoeveel foto’s er ook worden gemiddeld. Vooral foto’s met mensen, een zichtbare zon, sterren of andere bewegende objecten zijn hier gevoelig voor.

ANDERE TYPES & ALTERNATIVES

Filterbevestigingssystemen. Aangezien ND-filters hetzelfde effect hebben, ongeacht hoe ze zijn verschoven of gedraaid, is het gebruik van een filterbevestigingssysteem niet zo kritisch (in tegenstelling tot GND-filters). Deze hebben echter nog steeds enkele voordelen, zoals het sneller plaatsen en verwijderen, of het vrijmaken van een hand om het ND-filter op zijn plaats te houden.

Step-Up & Step-Down Adaptors. Deze voorkomen dat je voor elke lensdiameter (meestal vermeld als 77 mm, 72 mm, enz.) een andere opschroefbare filtermaat moet kopen. Je kunt dan gewoon een ND-filter kopen dat op je grootste lens past, en een zogenaamde “step-up adapter” gebruiken om ditzelfde ND-filter op kleinere lenzen te laten passen.

Variabele ND-filters & Stapelen. Hiermee kan de sterkte worden aangepast zonder van filter te hoeven wisselen, maar ze zijn ook veel duurder – vaak zelfs duurder dan een paar losse filters. Voor meer flexibiliteit met een beperkt budget stapelen veel fotografen daarom gewoon meerdere ND-filters wanneer ze het lichtreducerende vermogen van één sterker (maar niet verkrijgbaar) filter willen reproduceren.

Vervangers. Soms kunnen andere filtertypen worden gebruikt in plaats van een ND-filter. Afhankelijk van de grootte van uw GND filters, kunnen deze soms worden gebruikt als ND filters als het donkere gebied groot genoeg is om de hele lens te bedekken. Als alternatief kunnen polarisatiefilters fungeren als 2-3 stop ND filters, maar alleen als men ook de gepolariseerde look wil, en alleen als dit filter gedraaid is voor een maximaal effect. Sommige fotografen kopen om deze reden geen 2 of 3-stops ND filters, en kiezen in plaats daarvan voor sterkere varianten (zoals een 10-stops).

Filter Color Casts. Sommige goedkopere ND-filters kunnen een kleurzweem veroorzaken. Gelukkig is dit bij digitale camera’s geen groot probleem, omdat dit meestal kan worden gecorrigeerd door bij de nabewerking de witbalans van de foto aan te passen. In extreme gevallen kunnen goedkopere filters echter kleurzweem introduceren die niet correleren met witbalansinstellingen – waardoor het verwijderen van kleurzweem veel moeilijker wordt.

VORDER LEZEN

Voor vergelijkbare onderwerpen, bezoek ook de volgende tutorials:

• Camera Lens Filters: Polarisatoren, UV, ND & GND filters
  Een overzicht van alle soorten lensfilters, inclusief een overzicht van ND filters.
• Inzicht in &Het gebruik van polariserende filters
  Deze kunnen vaak worden gebruikt in plaats van ND filters, naast andere voordelen.
• Het gebruik van Gegradueerde Neutrale Dichtheid (GND) Filters
  Deze zijn vergelijkbaar met ND filters, maar ze verminderen alleen het licht binnen een deel van de foto.