Geen lachertje: Wanneer zijn clowns precies eng geworden?

NEW YORK (AP) – Zijn neus was rond en knalrood, zijn gezicht zo wit als een laken. Zijn mond was omgeven door een overdreven vlek van rode make-up en zijn gebogen wenkbrauwen hingen belachelijk hoog op zijn voorhoofd.

Dat was het dagelijkse uniform van Bozo de Clown, die decennia lang kinderen vermaakte toen TV nog in de kinderschoenen stond. Het is ook een uniform dat voor velen nu grotesk en sinister lijkt.

De dood van Bozo-artiest Frank Avruch deze week riep beide gevoelens op – warme herinneringen bij sommigen en een huivering van angst bij anderen die clowns meer associëren met de film “It.”

Wat de vraag oproept: Wanneer precies zijn clowns veranderd van een grappige verjaardagspartij in ronduit sinister?

David Carlyon, auteur, toneelschrijver en voormalig clown bij Ringling Bros. and Barnum & Bailey Circus in de jaren zeventig, stelt dat de angst voor clowns – officieel bekend als coulrophobia – een relatief nieuw fenomeen is, geboren uit de tegencultuur van de jaren zestig en opkomend als een populaire kracht in de jaren tachtig.

“Er is geen eeuwenoude angst voor clowns,” zei hij. “Het was niet zo dat er paniek uitbrak in Madison Square Garden toen ik door de stoelen omhoog liep. Helemaal niet.”

Carlyon zei dat clowns twee eeuwen lang als lief en grappig werden beschouwd, totdat er een onvermijdelijke tegenreactie kwam met Stephen King’s succesroman “It”, de film “Poltergeist”, Heath Ledger’s maniakale Joker met wit gezicht, de misantroop Krusty the Clown uit “The Simpsons”, de shockband Insane Clown Posse en Homey D. Clown uit “In Living Color.”

“Alles wat zo wordt verheerlijkt en zo sentimenteel wordt gemaakt, nodigt iemand uit om er de draak mee te steken,” zei Carlyon, die onlangs de omslag van een National Lampoon uit 1979 ontdekte met een meisje dat ineenkrimpt van angst voor een kwaadaardige clown.

“Er is geen enkel beschikbaar bewijs dat kinderen bang waren voor clowns in de jaren ’40, ’50, ’60 en ’70,” zei hij. “Wie zei dat over Red Skelton?”

Niet zo snel, betoogt Benjamin Radford, een auteur en redacteur bij het tijdschrift Skeptical Inquirer die letterlijk het boek over het onderwerp schreef, 2016′s “Bad Clowns.” Niet om een taart in iemands gezicht te gooien, maar hij stelt dat slechte clowns altijd onder ons zijn geweest.

“Het is een vergissing om te vragen wanneer clowns slecht werden, want historisch gezien waren ze nooit echt goed. Ze hebben altijd dit diep dubbelzinnige karakter gehad,” zei hij.

“Soms zijn ze goed; soms zijn ze slecht. Soms maken ze je aan het lachen. Andere keren lachen ze ten koste van jou.”

Radford traceert slechte clowns helemaal tot in het oude Griekenland en brengt ze in verband met hofnarren en de Harlekijnfiguur. Hij merkt op dat Punch, een kwade marionet die zijn partner Judy regelmatig met een stok slaat, voor het eerst verscheen in Londen in de jaren 1500. “Je hebt een massamoordende, babymoordende clown die geliefd is bij Britten van alle leeftijden,” zei hij.

Clowns in Amerika hadden hun wortels in circussen en ze waren in eerste instantie bedoeld om volwassenen te vermaken, maar de geschiedenis van de clowns nam een omweg in de jaren 1950 en ’60 toen de piepschone Bozo en Ronald McDonald de “typisch Amerikaanse standaardclowns” voor kinderen werden, zei Radford.

De meer sinistere clown wachtte geduldig op zijn dag om te schitteren. “Stephen King heeft de kwade clown niet uitgevonden. Dat was lang voor zijn tijd. Maar wat hij deed was de munt omdraaien, als je wilt,” zei Radford.

Ook al is er discussie over de kwestie, Radford bracht hulde aan Avruch, de eerste nationaal gesyndiceerde incarnatie van de iconische Bozo. Zonder deugdzame clowns zoals hij om de basis te leggen, hebben de slechte clowns geen zin.

“Feit is dat we zowel slechte als goede clowns nodig hebben, want zonder de goede clowns zoals Bozo, is er geen contrast, is er geen spanning om de slechte of enge clowns onderhoudend of interessant te maken,” zei Radford.

Mark Kennedy is op http://twitter.com/KennedyTwits