Hoe begin je een roman: 8 manieren om te boeien

Hoe bevredigend is een roman die vanaf de eerste pagina weet te boeien? Weten hoe je een roman begint, zodat je lezers vanaf het eerste hoofdstuk boeit, is de sleutel tot het schrijven van een publiceerbaar boek. Hier zijn 8 manieren om je boek boeiend te beginnen:

Begin een roman door je lezer antwoorden te laten zoeken

Er zijn veel redenen waarom we blijven lezen als we aan een roman beginnen. We houden van de beschrijvende verbeelding van de auteur; we gaan een relatie aan met personages of vinden ze intrigerend. Of we houden van de stijl van de auteur of van het onderwerp.

Het meest universele element van een verhaal is echter de vraag ‘Waarom?’ Waarom is die moord gepleegd? Waarom werden deze personages verliefd (of juist niet)?

Om lezers vanaf het eerste hoofdstuk te boeien moet het incident of de gebeurtenis (de gebeurtenis die het verhaal in beweging zet) de lezer achterlaten met onbeantwoorde vragen.

In The Secret History van Donna Tartt (1992) weten we vanaf de eerste alinea dat een centraal personage wordt vermoord. In de tweede alinea weten we dat de verteller medeplichtig is. Maar we weten niet waarom. We weten niet precies wat er gebeurd is en dus lezen we verder voor antwoorden.

Zorg ervoor dat er aan het eind van je eerste alinea een ‘Waarom? (of wie/wat/waar/wanneer) is dat je lezer beantwoord wil zien. Kijk eens naar deze voorbeelden van boekbegindes uit diverse genres:

‘Er was een muur. Hij zag er niet belangrijk uit. Hij was gebouwd van ongeslepen stenen, ruw gemetseld; een volwassene kon er overheen kijken, en zelfs een kind kon er overheen klimmen. Waar hij de rijweg kruiste, in plaats van een poort te hebben, ontaardde hij in louter geometrie, een lijn, een idee van begrenzing. Maar het idee was echt. Het was belangrijk. Zeven generaties lang was er niets in de wereld belangrijker geweest dan die muur. – Ursula K. Le Guin, The Dispossessed (1974)

In dit sciencefictionvoorbeeld van Ursula K. Le Guin vragen we ons al af ‘waarom is de muur zo belangrijk?’ Hier laat een ander begin, ditmaal van moordmysterieschrijfster Louise Penny ons ook met vragen achter:

‘Armand Gamache zat in het kleine kamertje en sloot het dossier zorgvuldig, drukte het dicht, de woorden erin opgesloten.’ – Louise Penny, A Great Reckoning (2016)

We vragen ons af waarom Gamache de woorden in het dossier binnenin wil opsluiten, evenals de aard van de inhoud ervan. Deze twee beginregels laten een cruciaal aspect van eerste regels zien – ze onthullen en verhullen, lokken ons naar binnen.

2: Begin met settings die toon en stemming overbrengen

Setting is een cruciaal onderdeel van hoe je een roman begint, zodat je lezer nieuwsgierig blijft. Setting:

• Beïnvloedt motivaties en acties van personages (bijv. een personage uit een kleine stad voelt zich verstikt en verhuist naar een grotere stad)
• Beïnvloedt toon en stemming (een personage reist door een gevaarlijk gebied wanneer zijn auto kapot gaat – de locatie van het personage draagt bij aan de bedreigende stemming en toon)
• Stelt vast wat mogelijk is (en wat niet) in je wereld (bijv.Een personage dat in een woestijn is gestrand, kan niet zomaar water uit een kraan halen)

Speel aan het begin van je roman met deze functies van de setting. Stel bijvoorbeeld dat de auto van je hoofdpersoon ’s nachts in panne valt in een gevaarlijke omgeving. Hoe beïnvloedt de plaats wat ze vervolgens doen? Kunnen ze de deuren op slot doen?

Beginnen van een roman met een beschrijving van de setting: Voorbeelden

Hier volgen voorbeelden van romanbeginnen die een sfeervolle setting creëren:

‘Het amberkleurige licht ging branden. Twee van de voorliggende auto’s gaven gas voordat het rode licht verscheen. Bij het zebrapad lichtte het bord van de groene man op. De mensen die stonden te wachten begonnen de weg over te steken, stappend op de witte strepen die op het zwarte oppervlak van het asfalt waren geschilderd, er is niets dat minder lijkt op een zebra, hoewel, zo wordt hij genoemd.’ José Saramago, Blindness (1995)

Dit begin creëert de visuele aanval van een drukke straatoversteek, de gekleurde lichten, de beweging van auto’s. Het is een passend, verbijsterend decor, vol visuele beschrijvingen en kleuren, voor een roman waarin het onvermogen om te zien een van de belangrijkste thema’s en metaforen is.

‘Ik gooi de gordijnen van mijn slaapkamer open, en daar is de dorstige lucht en de brede rivier vol schepen en bootjes en zo, maar ik denk al aan Vinny’s chocoladeachtige ogen, shampoo op Vinny’s rug, parels van zweet op Vinny’s schouders, en Vinny’s sluwe lach, en door nu mijn hart gaat mentale en, God, ik wou dat ik wakker werd op Vinny’s plaats in Peacock Street en niet in mijn eigen stomme slaapkamer.’ David Mitchell, The Bone Clocks (2014)

De setting (en de houding van het tienerpersonage ertegenover) suggereert haar frustratie, en de manier waarop ze de setting achter haar raam beschrijft en zich het lichaam en de lach van dit ‘Vinny’-personage voorstelt, suggereert dat het personage verveeld is met thuis en de opwinding van een ‘elders’ wil. De manier waarop het personage zich onmiddellijk ergens anders een voorstelling van maakt, is een voorbode van het besluit van tiener Holly Sykes om weg te lopen.

3: Begin een roman met een interessante dialoog

Vele romans slagen erin onze aandacht te trekken zonder meteen met actie of dialoog te beginnen.

Dialoog en actie zijn echter beide nuttige manieren om een roman te beginnen. Beginnen met een actie die belangrijk is voor je verhaal als geheel geeft een illustratieve, relevante introductie. Hier is bijvoorbeeld een roman die begint met een dialoog in de rechtszaal die meteen vragen oproept:

“Noem uw naam, alstublieft.”
“Armand Gamache.”
“En u bent het hoofd van de Sûreté du Québec?”
“De hoofdcommissaris, oui.”
Gamache ging rechtop op de houten stoel zitten. Het was warm. Zinderend, echt, op deze juli-ochtend. Hij kon het zweet van zijn bovenlip proeven en het was nog maar tien uur. Het was nog maar net begonnen.

Hier, in haar Hoofdinspecteur Gamache-boek Glazen Huizen (2017), begint Penny met onmiddellijke dialoog die Gamache laat zweten onder verhoor in de getuigenbank. Als we lezers zijn die bekend zijn met eerdere boeken in Penny’s serie, vragen we ons af wat er deze keer is gebeurd, om de detective ertoe te brengen voor de rechter te getuigen.

De dialoog is ook een nette, beknopte personage-introductie – we leren snel wie het ondervraagde personage is, en wat zijn beroep is. De beschrijving van de hitte brengt Gamache’s ongemak over, en voegt spanning toe aan de scène.

Ga meteen over in aangrijpende actie

Een boek openen met aangrijpende actie is een manier om je lezer in een spannende, gespannen situatie te storten. Het kan zoiets simpels zijn als een telefoongesprek, zoals in dit voorbeeld uit Paul Austers Stad van glas (1985):

‘Het was een verkeerd nummer waarmee het begon, de telefoon die drie keer overging in het holst van de nacht, en de stem aan de andere kant die vroeg naar iemand die hij niet was.’

Normaal gesproken eindigt een ‘verkeerd nummer’-telefoontje met het besef van de beller dat hij de verkeerde persoon te pakken heeft. Maar Austers ‘Het was een verkeerd nummer dat het begon’ doet ons afvragen: ‘Begon wat?’

Hier is een meer actiegericht begin:

‘Contant geld is niet het enige wat ik uit mijn vaders studeerkamer meeneem als ik van huis ga. Ik neem een kleine oude gouden aansteker mee – ik hou van het ontwerp en het gevoel ervan – en een vouwmes met een heel scherp lemmet.’ Haruki Murakami, Kafka aan de kust (2005).

We vragen ons onmiddellijk af waarom het personage de studeerkamer van zijn vader plundert, en wat hij aan een scherp mes heeft.

Een roman beginnen met actie (in plaats van vertelling) maakt het makkelijker je lezer te boeien, omdat je de lezer in de directe scène kunt plaatsen. De lezer ervaart de intimiteit en intrige van het zien, horen, aanraken, proeven of ruiken wat je personage doet. Je kunt actie laten zien zonder directe uitleg, waardoor je meer perplexe vragen creëert.

5: Introduceer sterke motivaties en doelen voor personages

Doelen en motivaties van personages helpen ons een band te krijgen met de cast van een roman. Als je personages met een unieke stem vroeg introduceert, is er een emotioneel element voor lezers om zich mee te verbinden.

In de derde alinea van het eerste boek in J.K. Rowling’s bestseller Harry Potter-serie, bijvoorbeeld, weten we een deel van hun motivatie voor het mishandelen van Harry:

‘De Dursleys hadden alles wat ze wilden, maar ze hadden ook een geheim, en hun grootste angst was dat iemand het zou ontdekken. Ze dachten niet dat ze het konden verdragen als iemand achter de Potters zou komen.’

Hier is angst een grote, emotionele motivator die het nerveuze wantrouwen van de Dursleys jegens hun afdeling verklaart.

Doelstellingen en motivaties van personages vormen de kern van karakter- en verhaalontwikkeling. Door doelen en motivaties vroeg in het verhaal te introduceren, krijgt het verhaal meteen een richting. Het verhaal begint zich al te ontwikkelen in de richting van een reeks gebeurtenissen die worden aangestuurd door de psychologie van de personages en de oorzaak en gevolgen van de overtuigingen, behoeften en verlangens van de personages.

6: Voorspel toekomstige spanningen en onzekerheden

Er ontstaan in de loop van een verhaal obstakels voor personages, spanningen en conflicten. Maar door aan het begin van je roman de basis te leggen voor toekomstige spanningen en complicaties, creëer je anticipatie en spanning.

Door ons aan het begin van The Secret History te vertellen dat er een moord plaatsvindt, laat Donna Tartt ons vanaf de eerste bladzijde anticiperen op een grote onthulling.

Een verhaalgebeurtenis die voorafschaduwt hoeft natuurlijk niet zo dramatisch te zijn als een moord. In je eerste hoofdstuk kun je bijvoorbeeld twee personages introduceren die een duidelijke fysieke chemie delen, maar die elkaar beledigen en afkraken. De spanning wordt of een van beide te ver zal gaan, ondanks hun romantische potentieel.

Dit gevoel van narratieve spanning, het gevoel dat de dingen op een aantal manieren kunnen uitpakken, zorgt voor een meeslepend begin. Enigma en mysterie zijn fundamenteel voor bevredigende verhalen.

7: Schrijf een plagende openingszin

Weten hoe je een roman begint, betekent niet alleen weten hoe je een goed eerste hoofdstuk maakt, maar ook hoe je een goede eerste zin maakt. Het is een goed idee om de openingszin van je roman opnieuw te bekijken als je je manuscript af hebt, want als je je verhaal beter kent, kun je een betere openingszin kiezen.

Wat maakt een eerste zin goed? Het kan een levendige, intrigerende beschrijving van de setting zijn. Bijvoorbeeld de openingszin van Orwells Nineteen Eighty-Four (1949):

‘Het was een heldere, koude dag in april, en de klokken sloegen dertien uur.’

Waarom sloegen de klokken dertien uur, terwijl ze gewoonlijk twaalf-uurs cycli volgen? En waarom is dit detail belangrijk? Orwells openingszin plaagt ons met verbijsterende informatie.

De openingszin van Ray Bradbury’s dystopische roman Fahrenheit 451 (1953) is bijzonder plagerig:

‘Het was een genoegen om te branden.’

De woorden lijken een oxymoron. Hoe kan verbranden een ‘genoegen’ zijn? De zin is een passende opening voor een boek over een dystopische maatschappij die boeken verbrandt. Pas later op de eerste pagina blijkt dat dit het soort verbranding is dat wordt beschreven.

Oefening: lees om je eerste regels te verbeteren alleen de eerste regels van minstens 10 boeken en noteer:

• Met welk element van het verhaal begint de auteur? (Setting? Karakter? Actie? Herinnering?)
• Waarom (in de context van het grotere verhaal) is dit begin goed of slecht? Welke verwachtingen heb je van het verhaal alleen al bij het lezen van deze zin?
• Welke vragen heb je alleen al op basis van deze zin? Hoe dringend wil je dat ze beantwoord worden?

Lees hier een lijst van 30 openingszinnen uit gevierde romans.

Bedenk nieuwsgierige eerste hoofdstukafsluitingen

Een discussie over hoe je een roman begint zou onvolledig zijn zonder een hoofdstukafsluitingen te noemen. Wat doet een effectief hoofdstukeinde?

• Het brengt je verhaal naar het beginpunt van een nieuwe reeks gebeurtenissen (het personage met autopech bereikt het eenzame huis en klopt op de deur)
• Het laat lezers geïntrigeerd achter om te weten te komen wat er daarna gebeurt (wie zal de deur openen? Zal de bewoner het gesuggereerde gevaar van het gebied bevestigen of ons een haven van veiligheid laten zien in contrast met deze gespannen achtergrond?)
• Hoofdstukbeëindigingen sluiten kleine lijnen af, waardoor een pauze wordt ingelast (zoals de aflevering van een serie, is er een element van zelfbevestiging dat de eenheid op zichzelf bevredigend maakt)

Als je aan je roman begint, denk dan aan nieuwe vertrekpunten die je tegen het einde van het eerste hoofdstuk zou kunnen bereiken. Komt er een nieuw personage? Is er een verandering van setting? Zo’n gebeurtenis opent nieuwe mogelijkheden voor je verhaal. Zo blijft je eerste hoofdstuk meeslepend tot de laatste zin.

Als je een idee voor een boek hebt dat je verder wilt uitwerken, of als je feedback wilt op de opening van je verhaal, word dan lid van Now Novel en krijg tools en kritiek om je te helpen je concept af te maken.