Isle of Man
Isle of Man, Man ook gespeld Mann, Manx-Gaelic Ellan Vannin of Mannin, Latijn Mona of Monapia, een van de Britse eilanden, gelegen in de Ierse Zee voor de noordwestkust van Engeland. Het eiland ligt ongeveer op gelijke afstand van Engeland, Ierland, Schotland en Wales. Het eiland Man maakt geen deel uit van het Verenigd Koninkrijk, maar is een kroonbezit (sinds 1828) dat in interne aangelegenheden zelfbestuur uitoefent onder toezicht van het Britse ministerie van Binnenlandse Zaken.
Jim Linwood
Het eiland Man is ongeveer 48 km lang en 16 km breed, met de hoofdas van zuidwest naar noordoost. Het heeft een oppervlakte van 572 km2. Het eiland bestaat uit een centrale bergmassa die culmineert in de Snaefell (621 meter) en zich naar het noorden en zuiden uitstrekt in laaggelegen landbouwgebied. De kustlijn van Man is rotsachtig en heeft mooie kliflandschappen. De met gras bedekte leisteenpieken van het centrale massief zijn glad en afgerond als gevolg van de werking tijdens verschillende ijstijden. Het landschap van het eiland is boomloos, behalve op beschutte plaatsen. In het zuidwesten ligt een eilandje, het Kalf van Man, met steile kliffen, dat door het Manx National Heritage wordt beheerd als vogelreservaat.
The climate is maritime temperate, with cool summers and mild winters. The average mean temperature is 41 °F (4.9 °C) in February and 58 °F (14.3 °C) in August. The average annual rainfall is 45 inches (1,140 mm). The native flora and fauna are of little interest, but the domestic Manx cat, a distinctive tailless breed, is traditionally believed to have originated on the island.
© Marc Henrie
The Isle of Man has been inhabited by humans since the Mesolithic Period. It became the home of many Irish missionaries in the centuries following the teaching of St. Patrick (5th century ce). Tot de eerste bewoners behoorden Kelten, en hun taal, het Manx, dat nauw verwant is aan het Gaelic, bleef tot in de eerste helft van de 19e eeuw de dagelijkse taal van de bevolking. Het aantal sprekers van het Manx is nu echter te verwaarlozen. De Noorse (Viking) invasies begonnen rond 800 ce, en het eiland was een afhankelijk van Noorwegen tot 1266. In deze periode kwam Man onder een Scandinavisch regeringsstelsel dat sindsdien vrijwel onveranderd is gebleven.
In 1266 verkocht de koning van Noorwegen zijn suzereiniteit over Man aan Schotland, en in 1341 kwam het eiland onder de controle van Engeland. Vanaf dat moment waren de opeenvolgende leenheren van het eiland, die zichzelf “koningen van Mann” noemden, allemaal Engelsen. In 1406 schonk de Engelse kroon het eiland aan Sir John Stanley, en zijn familie regeerde het bijna ononderbroken tot 1736. (De Stanleys weigerden zich “koningen” te laten noemen en gebruikten in plaats daarvan de titel “lord of Mann”, die nog steeds van kracht is). De heerlijkheid Man ging in 1736 over op de hertogen van Atholl, maar in de decennia daarna werd het eiland een belangrijk centrum voor de smokkelhandel, waardoor de Britse regering waardevolle douane-inkomsten misliep. In reactie hierop kocht het Britse parlement in 1765 de soevereiniteit over het eiland en verwierf het in 1828 de resterende voorrechten van de familie Atholl op het eiland.
De regering bestaat uit een gekozen president; een Wetgevende Raad, of Hogerhuis; en een door het volk gekozen House of Keys, of Lagerhuis. De twee huizen functioneren als afzonderlijke wetgevende organen, maar komen samen in wat bekend staat als het Tynwald Court om wetgevende zaken af te handelen. Het Huis van Sleutels is een van de oudste wetgevende vergaderingen ter wereld. Het eiland Man heft zijn eigen belastingen.
Hoewel visserij, landbouw en smokkel vroeger belangrijk waren, zijn offshore financiële diensten, hoogtechnologische productie en toerisme uit Groot-Brittannië nu de steunpilaren van de economie van het eiland. De jaarlijkse Tourist Trophy motorraces van het eiland (in juni) trekken veel bezoekers. De boerderijen op het eiland produceren haver, tarwe, gerst, rapen en aardappelen, en runderen en schapen grazen op de weiden van het centrale massief. De belangrijkste steden zijn Douglas, de hoofdstad; Peel; Castletown; en Ramsey. Er is een vliegveld bij Castletown, en pakketboten verbinden Man met het Britse vasteland.
