Kan een baptist katholiek zijn?

Een groep baptisten heeft geschreven over de opkomende katholiciteit, het heilige verlangen naar eenheid onder alle kerkelijke gemeenschappen. Deze baptisten nemen de traditie serieuzer als bron voor theologische opbouw en dringen aan op het gebruik van de oude geloofsbelijdenissen van het apostolisch erfgoed van de gehele kerk als aanvulling op hun lezing van de Schrift. Een vooraanstaand theoloog in de beweging, Steven Harmon, stelt: “Baptisten hebben de kerk die katholiek is hun eigen onderscheidende kerkelijke gaven te bieden, zonder welke zelfs de kerken die momenteel in gemeenschap zijn met de bisschop van Rome zelf iets minder dan volledig katholiek zijn.”

Als overtuigd baptist verlang ik ook naar katholiciteit. In veel opzichten hangt de toekomst van het christendom af van een grotere oecumeniciteit. Regelmatig bidden met Benedictijnen heeft bij mij een brandend verlangen aangewakkerd om de kerk van Christus één te laten zijn. Wanneer ik met deze christelijke broeders en zusters de eredienst houd, voel ik scherp de scheiding wanneer de eucharistie wordt gevierd. Hoewel ik het verband van de maaltijd met het grotere sacramentele systeem van de rooms-katholieke kerk begrijp, herinnert het mij eraan dat de eenheid waar Jezus in Johannes 17 om bad, nog niet gerealiseerd is. Mijn spirituele vriend, Abt Gregorius van de Conception Abbey (een klooster in de buurt), deelt dit verlangen “dat zij één mogen zijn.”

In het weekend vernam ik dat hij is gekozen tot Abt Primaat voor de Benedictijnen. Hij zal deze confederatie vertegenwoordigen in het Vaticaan en de samenwerking tussen hun kloosters bevorderen. Hij verhuist naar Rome en onze school zal een liefdevolle vriend missen die zo gastvrij is geweest voor onze docenten en studenten.

De 20 jaar dat Abt Gregorius in de abdij van Conception werkzaam is geweest, komt ongeveer overeen met de tijd dat ik er studenten naartoe heb gebracht voor retraites in het kader van spirituele vorming en voor onderdompelingscursussen. Ondanks de vele verplichtingen die zijn ambt met zich meebracht, vond hij altijd tijd om onze groepen te ontmoeten en ons persoonlijk welkom te heten. Vaak nodigde hij de studenten gewoon uit om hun vragen over het leven als benedictijner monnik te stellen, en ze kwamen met een paar doozies! Hij reageerde altijd met geduld en een goed humeur. Ik geloof wel dat deze gezamenlijke tijd in de richting van katholiciteit is gegaan.

Ik voel een bijzonder verlies bij zijn vertrek, want wij zijn vertrouwde vrienden geworden. Ik herinner me nog dat hij in 1996 tot abt werd gekozen; er was een vreugdevolle uitbarsting in de abdij toen deze “jonge” monnik hun geestelijk leider werd. Hij had al verschillende functies vervuld in hun school en gemeenschap en was dus goed voorbereid om “Christus te vertegenwoordigen”, zoals de Regel van Sint Benedictus voorschrijft.

Toen ik in november 2004 tot voorzitter werd gekozen, maakte ik een korte pelgrimstocht naar de abdij om met hem te spreken over mijn nieuwe leiderschapspositie. Ik vroeg hem waar hij elke ochtend voor bad. Zijn antwoord is voor mij een leidraad geweest. Hij zei: “Ik bid om drie dingen: wijsheid, mededogen en geduld.” Wijsheid is essentieel; want niemand is opgewassen tegen de verantwoordelijkheid zonder wijsheid van boven. Mededogen is onontbeerlijk, want men werkt met andere mensen met gebreken. Geduld is cruciaal, want verandering duurt altijd langer dan de leider denkt.

Velen herinneren zich de abt vanwege zijn uitzonderlijke leiderschap tijdens de schietpartij in de abdij in de zomer van 2002. Een man die van streek was over zijn scheiding ging tekeer in de abdij, doodde twee monniken en verwondde er nog eens twee ernstig. Tijdens dit trauma leidde de abt zijn gemeenschap naar vergeving en een betere geestelijke gezondheid.

Eén incident in het bijzonder schiet me te binnen. Toen het tijd was om de lichamen van de monniken en de schutter, die zichzelf in de basiliek van het leven had beroofd, te vervoeren, vroeg de agent of de overledenen in hetzelfde voertuig moesten reizen, waarop de abt eenvoudig antwoordde: “Waarom niet? Het zijn allemaal kinderen van God.” Jarenlang bidden in het Psalter had zijn geest en hart zo gevormd dat hij niet anders kon antwoorden. Dit is het soort christen dat ik wil zijn.

Kan een baptist katholiek zijn? Waarschijnlijk niet in de zin dat iemand in volledige gemeenschap met de Rooms-Katholieke Kerk kan zijn en toch Baptist kan blijven; Baptisten kunnen echter zeker hun katholiciteit bevestigen door uit dezelfde bron van apostolisch christelijk erfgoed te putten en “trinitarisch geloof, de functie van traditie in gezagspatronen, de plaats van de doop in het christelijk leven en het leven van de kerk, eucharistische theologie en praktijk, en gemeentelijk toezicht als een patroon van kerkorde” te ondersteunen, aldus Harmon in zijn fraaie tekst Baptist Identity and the Ecumenical Future. Dit soort katholiciteit is het nastreven waard.

De benedictijnse traditie en spiritualiteit hebben mijn geloof gevoed, en ik houd mijn doopsgezinde identiteit van andersdenkenden lichter wanneer ik in aanraking kom met deze eerbiedwaardige uitdrukking van het Lichaam van Christus. We have distinctive charisms, which I believe need each other.