Nero

Misschien wel de beruchtste keizer van Rome, Nero Claudius Caesar (37-68 n.Chr.) regeerde Rome van 54 n.Chr. tot zijn dood door zelfmoord 14 jaar later. Hij is vooral bekend om zijn losbandigheden, politieke moorden, vervolging van christenen en een passie voor muziek die leidde tot het waarschijnlijk apocriefe gerucht dat Nero “fiedelde” terwijl Rome afbrandde tijdens de grote brand van 64 na Christus.

Nero’s moorddadige weg naar de macht

Geboren als Lucius Domitius Ahenobarbus, kreeg Nero zijn bekende naam toen hij op 13-jarige leeftijd werd geadopteerd door zijn oudoom, keizer Claudius (zijn vader, Gnaeus Domitius Ahenobarbus, was gestorven toen de toekomstige keizer nog maar twee jaar oud was). Nero’s moeder, Agrippina de Jongere, was met Claudius getrouwd nadat zij de dood van haar tweede echtgenoot had geregeld en was de drijvende kracht achter de adoptie van haar zoon. Zij zorgde ervoor dat Nero in 53 met Claudius’ dochter Octavia trouwde, waardoor de zoon van de keizer, Britannicus, nog meer op een zijspoor werd gezet. Na Claudius’ plotselinge dood in 54 – volgens klassieke bronnen gaf Agrippina hem vergiftigde paddestoelen te eten – besteeg de 17-jarige Nero de troon.

In zijn eerste vijf jaar als keizer verwierf Nero een reputatie van politieke vrijgevigheid, hij bevorderde het delen van de macht met de Senaat en maakte een eind aan politieke processen achter gesloten deuren, hoewel hij over het algemeen zijn eigen passies nastreefde en het regeren overliet aan drie belangrijke adviseurs – de stoïcijnse filosoof Seneca, de prefect Burrus en uiteindelijk Agrippina.

Eindelijk moedigde Seneca Nero aan om uit de schaduw van zijn dominante moeder te treden. Zij keerde zich tegen hem, bevorderde haar stiefzoon Britannicus als de ware troonopvolger en protesteerde tegen Nero’s affaire met de vrouw van zijn vriend, Poppaea Sabina. Maar Nero had de lessen van zijn moeder goed geleerd: Brittanicus stierf spoedig onder dubieuze omstandigheden, en in 59, na een mislukt complot om haar in een instortbare boot te verdrinken, liet Nero Agrippina in haar villa doodsteken. De keizerin Octavia werd verbannen en terechtgesteld, en in 62 trouwden Nero en Poppaea. Drie jaar later, in wat de Romeinse historicus Tacitus beschreef als “een toevallige uitbarsting van woede”, doodde Nero Poppea met een enkele trap tegen haar buik.

Nero: De kunstenaar en het vuur

Na de dood van zijn moeder gaf Nero zich volledig over aan zijn al lang bestaande artistieke en esthetische passies. Bij privé-evenementen, die in 59 begonnen, zong en speelde hij op de lier en moedigde hij de leden van de hogere klasse aan om danslessen te nemen. Hij liet om de vijf jaar openbare spelen in Rome houden en trainde zich zelf als atleet, waarbij hij als wagenmenner meedeed. Zijn meest blijvende artistieke nalatenschap was echter zijn reconstructie van Rome na de brand die het grootste deel van de stad verwoestte.

Ochtends vroeg op 19 juni 64 brak er een brand uit in de winkels rond het Circus Maximus die zich snel over de hele stad verspreidde. In de negen dagen daarna werden drie van de veertien stadsdelen van Rome verwoest en nog eens zeven zwaar beschadigd. Verscheidene klassieke bronnen plaatsen Nero tijdens de brand op het dak van zijn paleis, gekleed in toneelkleding en zingend uit het Griekse epos “De inname van Ilium”. Geruchten deden al snel de ronde dat de keizer de brand had aangestoken om grond vrij te maken voor een uitgebreid paleiscomplex op de Palatijn.

Wat ook zijn werkelijke verantwoordelijkheid voor de ramp was, Nero verlegde de aandacht door leden van de prille christelijke religie de schuld van de brand te geven. Hij beval allerlei creatieve en wrede vervolgingen: Sommigen werden veroordeeld om in dierenhuiden te worden gekleed en door honden te worden verscheurd, terwijl anderen werden verbrand op nachtelijke brandstapels die licht verschaften voor de tuinfeesten van de keizer.

Nero putte de Romeinse schatkist uit voor de wederopbouw van de stad rond zijn 100 hectare grote Domus Aurea (“Gouden Huis”) paleiscomplex. In het centrum daarvan liet hij een 100 meter hoog bronzen standbeeld van zichzelf bouwen, de Colossus Neronis.

Nero’s Decline and Fall

In de laatste jaren van zijn Nero’s bewind stond het Romeinse Rijk onder grote druk. De kosten van de wederopbouw in Rome, opstanden in Brittannië en Judea, conflicten met Parthië en de kosten van de wederopbouw in de hoofdstad dwongen hem ertoe de keizerlijke munteenheid te devalueren en het zilvergehalte van de denarius met 10% te verlagen. In 65 dook een samenzwering op hoog niveau op om de keizer te vermoorden, wat Nero ertoe bracht de dood van een prefect en verscheidene senatoren en officieren te bevelen. De oude adviseur van de keizer, Seneca, raakte in de affaire verwikkeld en werd gedwongen zelfmoord te plegen.

Terwijl de zaken thuis in het slop raakten, maakte Nero een uitgebreide rondreis door Griekenland, waar hij zich toelegde op muziek en toneel, met een strijdwagen deelnam aan de Olympische spelen, pro-Helleense politieke hervormingen aankondigde en een duur en vergeefs project startte om een kanaal te graven over de Isthmus van Korinthe.

Bij zijn terugkeer in Rome in 68 verzuimde Nero vastberaden te reageren op een opstand in Gallië, hetgeen verdere onrust veroorzaakte in Afrika en Spanje, waar de gouverneur Galba zichzelf tot legaat van de senaat en het Romeinse volk uitriep. Spoedig verklaarde de Praetoriaanse Garde zich trouw aan Galba, en de Senaat volgde dit voorbeeld en verklaarde Nero tot vijand van het volk.

Nero probeerde te vluchten, maar toen hij hoorde dat zijn arrestatie en executie op handen waren, beroofde hij zich van het leven. Vijftig jaar later schreef de historicus Suetonius over Nero’s laatste klaagzang: “

Nero’s nalatenschap

In de eeuwen die volgden op zijn bewind zou de naam Nero een slagwoord worden voor losbandigheid, wangedrag en antichristelijke vervolging. Op korte termijn betekende zijn heengaan het einde van de Julio-Claudische dynastie, die Rome sinds 27 v. Chr. had geregeerd. Het zou 30 jaar duren voordat Rome weer een keizer kreeg, Trajanus, die net zo lang zou regeren als Nero had gedaan. Nero’s dood werd gevolgd door het chaotische “Jaar van de Vier Keizers”, dat de Romeinse historicus Tacitus beschreef als “een periode rijk aan rampen … zelfs in vrede vol gruwelen”. Dus terwijl veel van Nero’s tijdgenoten zijn dood vierden, keken anderen met nostalgie terug op de pracht en praal en de vieringen van zijn bewind.

Toegang tot honderden uren historische video, reclamevrij, met HISTORY Vault. Start vandaag nog uw gratis proefperiode.