Ooglidproblemen

Oculaire Symptomen en Aandoeningen: Ooglidproblemen

De oogleden hebben vele functies, waaronder het beschermen en smeren van het oog, het produceren van olieafscheidingen voor het oog, en het helpen afvoeren van tranen. Op deze pagina vindt u verschillende ooglidproblemen, variërend van knobbels en bultjes van het ooglid tot trillen van het ooglid. Ook verkeerde ooglidposities (in- en uitdraaien) en hangende oogleden (ptosis) worden besproken.

Andere ooglidgerelateerde problemen die op andere pagina’s van deze Symptoom en Diagnose sectie worden besproken, staan hieronder vermeld met mogelijke onderscheidende kenmerken.

Voorwaarden besproken op deze pagina:

• Chalazion
• Cellulitis van het Ooglid
• Ectropion van het Ooglid (naar buiten draaien)
• Entropion van het Ooglid (naar binnen draaien)
• Tumoren en Groeiingen van het Ooglid
• Trillen van het Ooglid (myokymia)
• Ooglid Drooping (ptosis)
• Andere ooglidproblemen te vinden op andere pagina’s

Chalazion (stye)

Een chalazion, of stye, verschijnt als een goed gedefinieerde zwelling binnen het ooglid. De bovenste en onderste oogleden bevatten elk ongeveer 30 olie afscheidende klieren die openen aan de rand van het ooglid, en diep in de tarsale plaat van het ooglid gaan. Als een of meer van deze klieren verstopt raken, blijft de klier afscheiding maken, maar deze wordt opgesloten in het ooglid en vormt uiteindelijk een afgeronde knobbel in het ooglid. In het begin kan er een lichte pijn zijn omdat het opgesloten materiaal een zekere ontsteking in het ooglid veroorzaakt. De zwelling kan uitsteken in de richting van het oog, naar buiten toe en net onder de huid lijken te zitten, of uitsteken aan de rand van het ooglid. Aandoeningen zoals blepharitis en rosacea kunnen leiden tot de vorming van een chalazion.

In de meeste gevallen zal het chalazion spontaan uitlopen als er een paar keer per dag warme kompressen op het ooglid worden aangebracht gedurende een paar dagen tot een week. Soms kan een antibiotische zalf of een oraal antibioticum helpen. In gevallen waarin het chalazion niet uitloopt, kan het operatief worden gedraineerd onder plaatselijke verdoving in de spreekkamer of als een poliklinische procedure met lichte sedatie. Deze ingreep moet niet overdreven worden, omdat het kan leiden tot het verlies van talrijke klieren in het ooglid, wat bij sommige mensen kan leiden tot een droog oogprobleem.

Soms leidt een chalazion tot de vorming van een “granuloma”, dat is een reactief vlezig gezwel aan de binnenkant van het ooglid. Ook dit kan worden verwijderd indien nodig. Massa’s in het ooglid kunnen druk uitoefenen op het oog, waardoor tijdelijk astigmatisme, of een verandering van de vorm van het oog, kan optreden.

Cellulitis van het ooglid

Cellulitis is een infectie van het ooglid, en is ernstiger dan de meer laaggradige “blepharitis”, die meestal alleen jeuk of branderige verschijnselen geeft. Cellulitis veroorzaakt een diffuse zwelling van het gehele ooglid, dat meestal gevoelig, warm en rood is. De zwelling kan zich uitbreiden tot het gezicht, en er kan afscheiding aanwezig zijn. Cellulitis van het onderste ooglid kan een infectie van de traanafvoerzak (dacryocystitis) nabootsen. Het is belangrijk onderscheid te maken tussen een infectie waarbij alleen het ooglid is betrokken en een infectie die zich uitbreidt van achter het oog, of de oogkas (orbitale cellulitis), die meestal ernstiger is en ooguitsteeksels en dubbelzien veroorzaakt.

Eooglidcellulitis wordt behandeld met orale antibiotica, en soms met IV antibiotica in ernstigere gevallen. Het is belangrijk te letten op uitbreiding van de infectie naar de oogkas.

Ectropion van het ooglid

Ectropion, of naar buiten gedraaid, van het ooglid betreft meestal het onderste ooglid. Het onderste ooglid trekt weg van het oog en lijkt zichtbaar naar beneden te zakken en te everen. Symptomen zijn irritatie, zwelling en roodheid van het ooglid, tranen, en irritatie en roodheid van het oog. Het onderste ooglid wordt gewoonlijk tegen het oog gedrukt en zorgt ervoor dat het oog baadt in smerende tranen. Wanneer het ooglid wegzakt, worden ook de tranen weggezogen en kan het oog ernstig droog worden. Tranen ontstaan als de opening in het ooglid die de tranen afvoert, los komt te zitten van het oog (nasaal gelegen). De tranen kunnen dan niet meer wegvloeien, behalve naar het gezicht. Droogheid van het hoornvlies kan leiden tot een kriebelend gevoel, roodheid van het oog, pijn en wazig zien. Soms kan het hoornvlies geïnfecteerd raken.

In de meeste gevallen gaat ectropion samen met de algemene verouderingsveranderingen van de huid. Het onderste ooglid kan losser worden, en uiteindelijk door de zwaartekracht van het oog worden getrokken. Bell’s Palsy, of een tijdelijke verlamming van de zijkant van het gezicht, kan deze normale verouderingsveranderingen plotseling veel erger maken, en het oog kan ernstig droog worden als gevolg van ectropion. Andere aandoeningen leiden tot littekenvorming van de huid onder het ooglid, waardoor het ooglid van het oog wordt weggetrokken.

Behandeling van ectropion bestaat in sommige gevallen slechts uit het zo goed mogelijk smeren van het oog, met kunsttranen overdag en zalf ’s nachts. In ernstiger gevallen, of als het hoornvlies gevaar loopt door ernstige droogheid, kan het naar buiten draaien van het ooglid operatief worden gecorrigeerd onder plaatselijke verdoving.

Entropion van het ooglid (inturnen)

Entropion, of inturnen, van het ooglid kan zowel het bovenste als het onderste ooglid betreffen. De symptomen ontstaan door het krabben van het oog door de naar binnen wijzende wimpers (trichiasis). Meestal zijn er veel wimpers bij betrokken, en is het ondoenlijk om ze allemaal uit te trekken. Deze aandoening kan ontstaan door veralgemeende verouderingsveranderingen van het ooglid met een geleidelijke draaiing naar binnen. Andere gevallen worden veroorzaakt door littekenvorming, hetzij door trauma, infectie, of een ontstekingsaandoening zoals gordelroos van het ooglid.

In gevallen waarin het oog ernstig wordt gekrabd door de entropion, kan met spoed een operatie worden uitgevoerd om het ooglid te herpositioneren. Andere, minder ernstige gevallen kunnen worden behandeld met oogdruppels en oogzalf, maar meestal is een operatie noodzakelijk. Het is meestal niet praktisch om entropion van het ooglid chronisch te behandelen zonder het ooglid chirurgisch te repositioneren. Soms kan een klein stukje tape op het gezicht worden aangebracht om spanning op de rand van het onderste ooglid te zetten, waardoor het in de juiste positie kan worden gedraaid totdat een operatie kan worden uitgevoerd.

Tumoren en tumoren van het ooglid

Deze bespreking van ooglid tumoren omvat tumoren die aanwezig zijn op de huid, de rand, of het binnenoppervlak van het ooglid. Een chalazion of stye, een knobbeltje in het ooglid, wordt hierboven behandeld.

Huidkanker van het ooglid verschijnt meestal als een langzaam groeiend knobbeltje, meestal op het onderste ooglid. Het meest voorkomende type is “basaalcel”-kanker, dat meestal een stevige, parelachtige knobbel is die niet gevoelig is. Indien aanwezig aan de rand van het ooglid, kan er een verlies van wimpers zijn. Basaalcelcarcinomen zijn niet kwaadaardig maar kunnen plaatselijk destructief zijn. Sebaceus carcinoom, een ander type huidkanker van het ooglid, lijkt op een chronische ontsteking van het ooglid, of blepharitis, met roodheid van het ooglid. Melanoom kan de buiten- of binnenkant van het ooglid aantasten, en is meestal een veranderlijk, donker gepigmenteerd gezwel. Soms hebben melanomen geen pigment.

Behandeling van verdachte gezwellen van het ooglid is door middel van excisiebiopsie met onderzoek in het laboratorium om te bepalen of het gezwel kankerachtig is, en of het volledig is verwijderd.

Niet-kankerachtige gezwellen van het ooglid zijn onder andere:

• Skin tags of cutane horns, dat zijn vlezige gezwellen of hoornachtige gezwellen van huid op een steeltje. Deze kunnen zo nodig worden verwijderd.
• Seborroïsche keratosen zijn “vastzittende” groeisels op de huid. Deze zijn meer een cosmetisch probleem en hoeven zelden te worden verwijderd, maar ze komen zeer vaak voor en kunnen overal op het lichaam voorkomen, vooral in het gezicht en in de hals.
• Insluitingscysten zijn ronde, luchtbelachtige zwellingen op het ooglid die kunnen komen en gaan. Als ze alleen worden gedraineerd, komen ze meestal terug. Excisie wordt meestal poliklinisch gedaan met behulp van een operatiemicroscoop vanwege de zorgvuldige dissectie die nodig is om de cyste in zijn geheel te verwijderen om herhaling te voorkomen.
• Virale papillomen, of wratachtige gezwellen, zijn vlezige gezwellen die meestal op de rand van het ooglid zitten. Deze kunnen worden verwijderd als ze hinderlijk, geïrriteerd of groot worden.
• Granulomen zijn ontstekingsgezwellen aan de binnen- of buitenkant van het ooglid, en kunnen ontstaan na een stye, of chalazion.
• Molluscum contagiousum is een klein viraal gezwel van het ooglid of de huid dat zich kan uitbreiden. Meestal is het een klein, rond, wit bultje op het ooglid. Virale deeltjes die hiervan worden afgestoten kunnen het oog irriteren en leiden tot jeuk en roodheid. De behandeling bestaat uit excisie.

Calcificaties, of “concreties” kunnen aan de binnenkant van de oogleden voorkomen. Als het ooglid wordt omgedraaid, kan aan de binnenzijde een klein, zeer wit deeltje of cluster van deeltjes worden gezien. Meestal worden deze bedekt door een doorzichtig membraan dat de binnenkant van het ooglid bekleedt. In zeldzame gevallen kunnen ze door het bindvlies heen eroderen en het oog beschadigen, en in die gevallen kunnen ze worden verwijderd.

Trekkingen van het ooglid (myokymie)

Trekkingen van het ooglid zijn een veel voorkomend en vervelend probleem. Meestal lijkt een klein stukje spier onder de huid van het bovenste of onderste ooglid ritmisch, sporadisch en oncontroleerbaar te trillen. Vaak is het nauwelijks zichtbaar voor andere mensen die naar de ogen kijken, maar het kan erg vervelend zijn voor de patiënt. De spiervezels onder de huid van het ooglid lopen in een cirkel rond het oog, zodat de trilling ook naar binnen of naar buiten lijkt te trekken.

Oorzaken zijn onder meer plaatselijke oogirritatie zoals droge ogen en blepharitis, en kunsttranen kunnen helpen. Vermoeidheid, stress en slaapgebrek zijn andere bekende oorzaken. Stimulerende middelen zoals cafeïne en decongestiva kunnen ook leiden tot stuiptrekkingen. In zeldzame gevallen veroorzaakt een pulsatie van een slagader op een zenuw die de spier aanstuurt, stuiptrekkingen.

Normaal gesproken verdwijnen de ooglidtrekkingen na verloop van tijd spontaan. Een ernstiger variant hiervan, blepharospasme genoemd, leidt tot ernstig, oncontroleerbaar dichtknijpen van de oogleden. Dit probleem kan zo nodig worden behandeld met medicijnen zoals Botox-injecties. Dit probleem moet meestal door een oogarts worden beoordeeld.

Het laten hangen van het ooglid (ptosis)

Verschillende problemen kunnen leiden tot het laten hangen van de bovenste oogleden, ptosis (toe-sis) genoemd. Sommige mensen worden met deze aandoening geboren, en leven hun leven zonder klachten of symptomen. Het Aziatische ooglid heeft vaak het uiterlijk van ptosis als een normale variatie. Dit is voor veel mensen niet eens een cosmetisch probleem, vooral als het symmetrisch is tussen de twee ogen (zoals op sommige foto’s van Marilyn Monroe). Voor mensen die echter een verergerende ptosis ontwikkelen aan een van beide ogen, kan het een strijd worden om de ogen open te houden. Aanzienlijke ptosis van de bovenste oogleden kan het bovenste gezichtsveld blokkeren. Oorzaken zijn onder meer:

• Verouderingsveranderingen – bij sommige mensen glijdt de spier die het bovenste ooglid optilt na verloop van tijd naar achteren en gaat het ooglid hangen.
• Trauma – een klap op het oog of een scheurtje kan de spier die de hoogte van het ooglid regelt, beschadigen of niet meer in werking stellen.
• Oogchirurgie – om een onbekende reden ontwikkelen sommige mensen ptosis na een staaroperatie of andere oogoperaties.
• Myasthenia gravis – deze ongewone aandoening leidt tot een tijdelijke, vaak ernstige, hangendheid van een of beide oogleden. Dit hangen wordt vaak erger naarmate de dag vordert, of bij vermoeidheid. Op andere momenten kan de hoogte van de oogleden volkomen normaal zijn. Dit kan gepaard gaan met spierzwakte en vermoeidheid, evenals een wisselend dubbel zicht. Het is behandelbaar met medicijnen.
• Zenuwverlamming – een van de zenuwen die de oogbewegingen regelt, regelt ook de spier die het ooglid optilt. Als het aangetaste ooglid wordt opgetild, zal de persoon meestal dubbelzien. Hierop wordt nader ingegaan in het hoofdstuk over zenuwverlamming. Een andere aandoening, het syndroom van Horner, kan dit ook veroorzaken, hoewel de ptosis meestal minder ernstig is en de pupil aan de aangedane zijde kleiner is. Beide aandoeningen moeten onmiddellijk door een oogarts worden onderzocht, omdat ze gepaard kunnen gaan met levensbedreigende complicaties.
• Wenkbrauwptosis – bij deze aandoening, die vooral bij mannen voorkomt, zakt het gehele wenkbrauwgebied naar beneden. Als huidplooien het zicht belemmeren, kan dit operatief worden gecorrigeerd.
• Sommige mensen ontwikkelen losse overhangende huid van de oogleden, of ontwikkelen vetzakjes die uitsteken en uitpuilen in de oogleden, dermatochalasis genaamd. Dit kan chirurgisch worden gecorrigeerd indien nodig of gewenst.

Ptosis die op de pupil drukt en het bovenste gezichtsveld blokkeert, kan chirurgisch worden gecorrigeerd. Minder ernstige ptosis kan worden gecorrigeerd met cosmetische chirurgie.

Andere ooglidproblemen gevonden op andere pagina’s:

Een link naar elke aandoening wordt vermeld, samen met andere kenmerkende eigenschappen van de aandoening.

• Schildklier oogziekte – kan ooglidzwelling en “retractie” (een wijd open oogopslag) veroorzaken.
• Myasthenia Gravis – kan hangende oogleden van een of beide bovenoogleden veroorzaken, vaak erger aan het eind van de dag of wanneer men moe is.
• Dacryocystitis – infectie van het traanafvoersysteem kan ooglidzwelling en pijn veroorzaken.
• Trichiasis (ingedeukte wimpers) – een ooglidprobleem dat leidt tot een krassend ooggevoel, roodheid en tranen.
• Orbitale infectie – infectie achter het oog kan leiden tot oogzwelling.
• Oculair cicatriciaal pemphigoid – een auto-immuunziekte die leidt tot bindvlieslittekenvorming met inturnen van de oogleden en wimpers.