Psychology Today

Een vriend was in de woestijn aan het wandelen toen hij de telefoon naar God vond. Het decor was Burning Man, een elektronisch kunst- en muziekfestival waarvoor 50.000 mensen naar Black Rock City in Nevada kwamen voor acht dagen van “radicale zelfexpressie”-dansen, socialiseren, mediteren en losbandigheid.

Een telefooncel midden in de woestijn met een bordje waarop stond: “Praat met God” was zelfs op Burning Man een surrealistisch gezicht. Het idee was dat je de telefoon opnam en dat God – of iemand die beweerde God te zijn – aan de andere kant van de lijn zou staan om je pijn te verlichten.

Dus toen God aan de lijn kwam met de vraag hoe hij kon helpen, was mijn vriend er klaar voor. “Hoe kan ik meer in het moment leven?” vroeg hij. Hij had het gevoel dat de mooie momenten in zijn leven maar al te vaak werden overstemd door een kakofonie van zelfbewustzijn en bezorgdheid. Wat kon hij doen om het gezoem van zijn geest tot bedaren te brengen?

“Adem,” antwoordde een kalmerende mannenstem.

Mijn vriend huiverde bij de vermoeide new-age mantra, maar herinnerde zichzelf er toen aan een open geest te houden. Als God spreekt, luister je.

“Telkens als je je angstig voelt over je toekomst of je verleden, haal je gewoon adem,” vervolgde God. “Probeer het nu een paar keer met me. Adem in… adem uit.” En ondanks zichzelf begon mijn vriend zich te ontspannen.

Je bent niet je gedachten

Het leven ontvouwt zich in het heden. Maar zo vaak laten we het heden van ons afglijden, laten we de tijd ongemerkt en ongezien voorbij razen en verspillen we de kostbare seconden van ons leven door ons zorgen te maken over de toekomst en te piekeren over wat voorbij is. “We leven in een wereld die in hoge mate bijdraagt aan mentale fragmentatie, desintegratie, afleiding en decoherentie,” zegt de boeddhistische geleerde B. Alan Wallace. We zijn altijd met iets bezig en gunnen ons weinig tijd om stilte en rust te beoefenen.

Wanneer we aan het werk zijn, fantaseren we over vakantie; op vakantie maken we ons zorgen over het werk dat zich op ons bureau opstapelt. We blijven stilstaan bij opdringerige herinneringen aan het verleden of maken ons zorgen over wat er in de toekomst wel of niet kan gebeuren. We waarderen het levende heden niet omdat onze “apenhersenen”, zoals boeddhisten ze noemen, van gedachte naar gedachte huppelen zoals apen van boom naar boom slingeren.

De meesten van ons ondernemen onze gedachten niet in bewustzijn. In plaats daarvan beheersen onze gedachten ons. “Gewone gedachten stromen door onze geest als een oorverdovende waterval,” schrijft Jon Kabat-Zinn, de biomedische wetenschapper die meditatie in de reguliere geneeskunde introduceerde. Om meer controle te krijgen over onze geest en ons leven, om het gevoel van evenwicht te vinden dat ons ontglipt, moeten we uit deze stroom stappen, pauzeren, en, zoals Kabat-Zinn het zegt, “rusten in stilte – stoppen met doen en ons richten op gewoon zijn.”

We moeten meer in het moment leven. Leven in het moment – ook wel mindfulness genoemd – is een toestand van actieve, open, opzettelijke aandacht voor het heden. Wanneer je mindful wordt, realiseer je je dat je niet je gedachten bent; je wordt een waarnemer van je gedachten van moment tot moment zonder ze te veroordelen. Mindfulness houdt in dat je bij je gedachten bent zoals ze zijn, ze niet vastgrijpt en ze ook niet wegduwt. In plaats van je leven voorbij te laten gaan zonder het te leven, ontwaak je om te ervaren.

Het cultiveren van een niet-oordelend bewustzijn van het heden schenkt je een scala aan voordelen. Mindfulness vermindert stress, verhoogt het immuunsysteem, vermindert chronische pijn, verlaagt de bloeddruk, en helpt patiënten om te gaan met kanker. Door het verminderen van stress, het besteden van een paar minuten per dag actief te concentreren op het leven in het moment vermindert het risico op hart-en vaatziekten. Mindfulness kan zelfs de progressie van HIV vertragen.

Mindful mensen zijn gelukkiger, uitbundiger, empathischer, en zekerder. Ze hebben een hoger gevoel van eigenwaarde en zijn meer accepteren van hun eigen zwakheden. Het verankeren van bewustzijn in het hier en nu vermindert het soort impulsiviteit en reactiviteit die ten grondslag liggen aan depressie, eetbuien en aandachtsproblemen. Mindful mensen kunnen negatieve feedback horen zonder zich bedreigd te voelen. Ze maken minder ruzie met hun romantische partners en zijn inschikkelijker en minder defensief. Als gevolg daarvan hebben mindful samenlevende stellen een bevredigender relatie.

Mindfulness ligt aan de basis van het boeddhisme, taoïsme en veel inheems-Amerikaanse tradities, om nog maar te zwijgen van yoga. Het is de reden waarom Thoreau naar Walden Pond ging; het is waar Emerson en Whitman over schreven in hun essays en gedichten.

“Iedereen is het erover eens dat het belangrijk is om in het moment te leven, maar het probleem is hoe,” zegt Ellen Langer, een psychologe aan Harvard en auteur van Mindfulness. “Als mensen niet in het moment zijn, zijn ze er niet om te weten dat ze er niet zijn.” Het overwinnen van de afleidingsreflex en het ontwaken in het heden vergt intentionaliteit en oefening.

Leven in het moment brengt een diepgaande paradox met zich mee: je kunt het niet nastreven vanwege de voordelen. Dat komt omdat de verwachting van beloning een toekomstgerichte denkwijze lanceert, die het hele proces ondermijnt. In plaats daarvan moet je er gewoon op vertrouwen dat de beloningen zullen komen. Er zijn vele wegen naar mindfulness – en in de kern van elke weg schuilt een paradox. Ironisch genoeg is loslaten wat je wilt de enige manier om het te krijgen. Hier zijn een paar trucs om je op weg te helpen.

1: Om je prestaties te verbeteren, moet je stoppen erover na te denken (onbewustheid).

Ik heb me nooit op mijn gemak gevoeld op een dansvloer. Mijn bewegingen voelen ongemakkelijk. Ik heb het gevoel dat mensen me veroordelen. Ik weet nooit wat ik met mijn armen moet doen. Ik wil me laten gaan, maar ik kan het niet, omdat ik weet dat ik er belachelijk uitzie.

“Doe eens wat losser, niemand kijkt naar je,” zeggen mensen altijd. “Iedereen is te druk bezig met zichzelf.” Hoe komt het dan dat ze de volgende dag altijd grappen maken over mijn dansen?

De danswereld heeft een term voor mensen zoals ik: “absolute beginner.” Daarom begon mijn danslerares, Jessica Hayden, de eigenares van Shockra Studio in Manhattan, bij het begin. Ze zette me op een bankje en liet me met mijn voeten op de maat tikken terwijl Jay-Z op de achtergrond dreunde. De rest van de les besteedden we aan “isolaties” – waarbij we alleen onze schouders, ribben of heupen bewogen – om “lichaamsbewustzijn” op te bouwen.

Maar nog belangrijker dan lichaamsbewustzijn, zei Hayden, was bewustzijn van het huidige moment. “Wees hier en nu!” zei ze. “Laat het los en laat jezelf in het moment zijn.”

Dat is de eerste paradox van leven in het moment: Als je te hard nadenkt over wat je aan het doen bent, doe je het juist slechter. Als je in een situatie bent die je angstig maakt – een toespraak houden, jezelf voorstellen aan een vreemde, dansen – dan is de neiging om je te concentreren op je angst die te versterken. “Als ik zeg ‘wees nu hier bij mij’, bedoel ik dat je niet moet wegzwijmelen of te veel in je hoofd moet zitten. Volg in plaats daarvan mijn energie, mijn bewegingen”, zegt Hayden. “Concentreer je minder op wat er in je hoofd omgaat en meer op wat er in de ruimte gebeurt, minder op je mentale geklets en meer op jezelf als onderdeel van iets.” Om het meest mezelf te zijn, moest ik me concentreren op dingen buiten mezelf, zoals de muziek of de mensen om me heen.

Inderdaad, mindfulness vervaagt de grens tussen zelf en ander, legt Michael Kernis uit, een psycholoog aan de Universiteit van Georgia. “Als mensen mindful zijn, ervaren ze zichzelf eerder als deel van de mensheid, als deel van een groter universum.” Dat is de reden waarom zeer mindful mensen zoals boeddhistische monniken praten over “één zijn met alles.”

Door het verminderen van zelfbewustzijn, stelt mindfulness je in staat om getuige te zijn van het voorbijgaande drama van gevoelens, sociale druk, zelfs van het gewaardeerd of verguisd worden door anderen zonder hun evaluaties persoonlijk te nemen, leggen Richard Ryan en K. W. Brown van de Universiteit van Rochester uit. Als je je concentreert op je onmiddellijke ervaring zonder die te koppelen aan je gevoel van eigenwaarde, lijken onaangename gebeurtenissen zoals sociale afwijzing – of je zogenaamde vrienden die je uitlachen over je dansen – minder bedreigend.

Focussen op het huidige moment dwingt je ook om te stoppen met overdenken. “Door je te concentreren op het huidige moment haal je een deel van die zelfevaluatie weg en raak je verdwaald in je gedachten – en in je gedachten maken we de evaluaties die ons in de steek laten”, zegt Stephen Schueller, psycholoog aan de Universiteit van Pennsylvania. In plaats van vast te zitten in je hoofd en je zorgen te maken, kun je jezelf loslaten.

2: Om te voorkomen dat je je zorgen maakt over de toekomst, concentreer je je op het heden (savoring).

In haar memoires Eat, Pray, Love schrijft Elizabeth Gilbert over een vriendin die, telkens als ze een mooie plek ziet, in bijna paniek uitroept: “Het is hier zo mooi! Ik wil hier ooit nog eens terugkomen!” “Het kost me al mijn overtuigingskracht,” schrijft Gilbert, “om haar ervan te overtuigen dat ze hier al is.”

Vaak zitten we zo gevangen in gedachten aan de toekomst of het verleden dat we vergeten te ervaren, laat staan te genieten, wat er nu gebeurt. We nippen aan koffie en denken: “Dit is niet zo lekker als wat ik vorige week had.” We eten een koekje en denken: “Ik hoop dat ik niet zonder koekjes kom te zitten.”

In plaats daarvan geniet je van wat je op dit moment aan het doen bent – wat psychologen ‘savoring’ noemen. “Dit kan zijn terwijl je een gebakje eet, een douche neemt of in de zon ligt. Je kunt genieten van een succes of van muziek,” legt Sonja Lyubomirsky uit, een psycholoog aan de Universiteit van Californië in Riverside en auteur van The How of Happiness. “Meestal gaat het om je zintuigen.”

Wanneer proefpersonen in een onderzoek elke dag een paar minuten de tijd namen om actief te genieten van iets waar ze zich gewoonlijk doorheen haastten – het eten van een maaltijd, het drinken van een kop thee, het lopen naar de bus – begonnen ze meer vreugde, geluk en andere positieve emoties te ervaren, en minder depressieve symptomen, ontdekte Schueller.

Waarom maakt het leven in het moment mensen gelukkiger – niet alleen op het moment dat ze proeven hoe gesmolten chocolade zich op hun tong verzamelt, maar blijvend? Omdat de meeste negatieve gedachten over het verleden of de toekomst gaan. Zoals Mark Twain zei: “Ik heb veel problemen gekend, maar de meeste zijn nooit gebeurd.” Het kenmerk van depressie en angst is catastroferen – je zorgen maken over iets dat nog niet gebeurd is en misschien wel helemaal niet zal gebeuren. Zorgen maken betekent van nature denken aan de toekomst – en als je je concentreert op het huidige moment, smelt het zorgen maken weg.

De keerzijde van zorgen maken is herkauwen, somber denken over gebeurtenissen in het verleden. En ook hier geldt: als je je concentreert op het nu, houdt het piekeren op. Genieten dwingt je in het heden, zodat je je geen zorgen kunt maken over dingen die er niet zijn.

3: Als je een toekomst wilt met je significante andere, bewoon dan het heden (adem).

Met alerte belangstelling bewust leven heeft een krachtig effect op het intermenselijk leven. Mindfulness ent mensen in feite in tegen agressieve impulsen, zeggen Whitney Heppner en Michael Kernis van de Universiteit van Georgia. In een onderzoek dat zij uitvoerden, werd elke proefpersoon verteld dat andere proefpersonen een groep aan het vormen waren – en dat ze moesten stemmen of ze mee mocht doen. Vijf minuten later maakte de experimentator de resultaten bekend: of de proefpersoon had het minste aantal stemmen gekregen en was afgewezen, of ze was aangenomen. Voorafgaand had de helft van de proefpersonen een mindfulness-oefening ondergaan waarbij ieder langzaam een rozijn at, de smaak en textuur proefde en zich concentreerde op elke sensatie.

Later, in wat zij dachten dat een apart experiment was, kregen proefpersonen de kans een pijnlijke geluidsexplosie toe te dienen aan een andere persoon. Van de proefpersonen die de rozijn niet hadden gegeten, werden degenen die te horen kregen dat ze door de groep waren afgewezen, agressief en veroorzaakten zonder provocatie lange en pijnlijke geluidsexplosies. Gestoken door sociale afwijzing, reageerden ze dit af op andere mensen.

Maar bij degenen die eerst de rozijn hadden gegeten, maakte het niet uit of ze waren uitgestoten of omarmd. Hoe dan ook, ze waren sereen en niet bereid anderen pijn te doen – precies zoals degenen die een woord van sociale acceptatie hadden gekregen.

Hoe maakt in het moment zijn je minder agressief? “Mindfulness vermindert de betrokkenheid van het ego,” legt Kernis uit. “Dus mensen zijn minder geneigd om hun eigenwaarde te koppelen aan gebeurtenissen en meer geneigd om dingen op hun waarde te schatten.” Mindfulness zorgt er ook voor dat mensen zich meer verbonden voelen met andere mensen – dat empathische gevoel van ‘één zijn met het universum’.”

Mindfulness vergroot je bewustzijn van hoe je interpreteert en reageert op wat er in je hoofd gebeurt. Het vergroot de kloof tussen emotionele impuls en actie, waardoor je kunt doen wat boeddhisten noemen het herkennen van de vonk voor de vlam. Focussen op het heden start je geest opnieuw op, zodat je bedachtzaam kunt reageren in plaats van automatisch. In plaats van in woede uit te halen, in angst terug te deinzen, of gedachteloos toe te geven aan een voorbijgaand verlangen, krijg je de kans om tegen jezelf te zeggen: “Dit is de emotie die ik voel. Hoe moet ik reageren?”

Mindfulness vergroot de zelfbeheersing; omdat je je niet laat meeslepen door bedreigingen van je gevoel van eigenwaarde, ben je beter in staat je gedrag te reguleren. Dat is de andere ironie: meer in je eigen geest leven heeft een krachtig effect op je interacties met anderen.

Natuurlijk, tijdens een flare-up met je significante andere is het zelden praktisch om weg te duiken en te genieten van een rozijn. Maar er is een eenvoudige oefening die je overal en altijd kunt doen om mindfulness op te wekken: Ademhalen. Het advies dat mijn vriend in de woestijn kreeg, bleek juist te zijn. Er is geen betere manier om jezelf in het huidige moment te brengen dan je te concentreren op je ademhaling. Omdat je je bewustzijn plaatst op wat er nu gebeurt, breng je jezelf krachtig in het huidige moment. Voor velen is focussen op de ademhaling de voorkeursmethode om zich op het nu te oriënteren – niet omdat de ademhaling een magische eigenschap heeft, maar omdat hij altijd bij je is.

4: Om het meeste uit de tijd te halen, verlies je het overzicht (flow).

De meest complete manier om in het moment te leven is misschien wel de staat van totale absorptie die psychologen flow noemen. Flow ontstaat wanneer je zo opgaat in een taak dat je al het andere om je heen uit het oog verliest. Flow belichaamt een schijnbare paradox: Hoe kun je in het moment leven als je je niet eens bewust bent van het moment? De diepte van betrokkenheid absorbeert je krachtig, waardoor je aandacht zo gefocust blijft dat afleidingen niet kunnen doordringen. Je concentreert je zo intens op wat je aan het doen bent dat je je niet bewust bent van het verstrijken van de tijd. Uren kunnen voorbijgaan zonder dat je het merkt.

Flow is een ongrijpbare staat. Net als bij romantiek of slaap, kun je jezelf er niet toe dwingen – je kunt alleen het podium creëren, de optimale omstandigheden om het te laten gebeuren.

De eerste vereiste voor flow is het stellen van een doel dat uitdagend is, maar niet onbereikbaar – iets waarvoor je je middelen moet inzetten en jezelf moet uitdagen om het te bereiken. De taak moet zijn afgestemd op je vaardigheidsniveau – niet zo moeilijk dat je gestrest raakt, maar ook niet zo makkelijk dat je je gaat vervelen.

Om flow mogelijk te maken, moeten je doelen duidelijk gedefinieerd zijn, zodat je altijd weet wat je volgende stap is. “Het kan het spelen van de volgende maat in een muziekrol zijn, of het vinden van de volgende houvast als je een bergbeklimmer bent, of het omslaan van de bladzijde als je een goede roman leest,” zegt Mihaly Csikszentmihalyi, de psycholoog die als eerste het concept van flow definieerde. “Tegelijkertijd ben je aan het anticiperen.”

Je moet de taak ook zo inrichten dat je directe en onmiddellijke feedback krijgt; als je successen en mislukkingen duidelijk zijn, kun je je gedrag naadloos aanpassen. Een bergbeklimmer weet onmiddellijk of zijn houvast veilig is; een pianist weet onmiddellijk wanneer ze de verkeerde noot heeft gespeeld.

Terwijl je aandacht zich vernauwt, verdampt het zelfbewustzijn. Je hebt het gevoel dat je bewustzijn versmelt met de actie die je uitvoert. Je voelt een gevoel van persoonlijk meesterschap over de situatie, en de activiteit is zo intrinsiek lonend dat, hoewel de taak moeilijk is, de actie moeiteloos aanvoelt.

5: Als iets je dwarszit, ga er dan naar toe in plaats van ervan weg (acceptatie).

We hebben allemaal wel eens pijn in ons leven, of het nu de ex is waar we nog steeds naar verlangen, de drilboor die over straat snort, of de plotselinge golf van angst als we opstaan om een toespraak te houden. Als we dat toelaten, kunnen zulke irritaties ons afleiden van het plezier in het leven. Paradoxaal genoeg maakt de voor de hand liggende reactie – je richten op het probleem om het te bestrijden en te overwinnen – het vaak erger, betoogt Stephen Hayes, een psycholoog aan de Universiteit van Nevada.

De natuurlijke neiging van de geest bij pijn is om te proberen het te vermijden – door te proberen weerstand te bieden aan onaangename gedachten, gevoelens en sensaties. Als we bijvoorbeeld een liefde verliezen, vechten we tegen onze gevoelens van liefdesverdriet. Als we ouder worden, werken we koortsachtig om onze jeugd terug te krijgen. Wanneer we in de tandartsstoel zitten te wachten op een pijnlijke wortelkanaalbehandeling, wensen we dat we ergens anders waren dan daar. Maar in veel gevallen kunnen negatieve gevoelens en situaties niet worden vermeden – en weerstand ertegen maakt de pijn alleen maar erger.

Het probleem is dat we niet alleen primaire emoties hebben, maar ook secundaire – emoties over andere emoties. We raken gestrest en denken dan: “Ik wou dat ik niet zo gestrest was.” De primaire emotie is stress over je werkdruk. De secundaire emotie is het gevoel: “Ik haat het om gestrest te zijn.”

Het hoeft niet zo te zijn. De oplossing is acceptatie – de emotie er laten zijn. Dat wil zeggen, openstaan voor de manier waarop de dingen zijn in elk moment zonder te proberen de ervaring te manipuleren of te veranderen – zonder erover te oordelen, je eraan vast te klampen of het weg te duwen. Het huidige moment kan alleen zijn zoals het is. Proberen het te veranderen frustreert je alleen maar en put je uit. Acceptatie verlost je van dit onnodige extra lijden.

Stel dat je het net hebt uitgemaakt met je vriendin of vriend; je hebt liefdesverdriet, wordt overspoeld door gevoelens van verdriet en verlangen. Je zou kunnen proberen tegen deze gevoelens te vechten door in wezen te zeggen: “Ik haat het om me zo te voelen; ik moet zorgen dat dit gevoel weggaat.” Maar door je te concentreren op de pijn – verdrietig zijn over verdrietig zijn – verleng je het verdriet alleen maar. Je doet jezelf een plezier door je gevoelens te accepteren en in plaats daarvan te zeggen: “Ik heb net een relatiebreuk gehad. Gevoelens van verlies zijn normaal en natuurlijk. Het is oké dat ik me zo voel.”

Acceptatie van een onprettige toestand betekent niet dat je geen doelen voor de toekomst hebt. Het betekent alleen dat je accepteert dat bepaalde dingen buiten je macht liggen. Het verdriet, de stress, de pijn of de woede is er, of je het nu leuk vindt of niet. Beter is het om het gevoel te omarmen zoals het is.

Niet betekent acceptatie dat je het leuk moet vinden wat er gebeurt. “Acceptatie van het huidige moment heeft niets te maken met berusting,” schrijft Kabat-Zinn. “Acceptatie vertelt je niet wat je moet doen. Wat er daarna gebeurt, wat je kiest om te doen; dat moet voortkomen uit je begrip van dit moment.”

Als je je bijvoorbeeld angstig voelt, kun je het gevoel accepteren, het bestempelen als angstig, en dan je aandacht op iets anders richten. Je ziet hoe je gedachten, waarnemingen en emoties door je hoofd flitsen zonder erbij betrokken te raken. Gedachten zijn gewoon gedachten. Je hoeft ze niet te geloven en je hoeft niet te doen wat ze zeggen.

6: Weet dat je het niet weet (betrokkenheid).

Je hebt vast wel eens meegemaakt dat je over een snelweg rijdt en je plotseling realiseert dat je geen herinnering of besef hebt van de afgelopen 15 minuten. Misschien heb je zelfs je afslag gemist. Je bent gewoon weggezonken; je was ergens anders, en het is alsof je plotseling wakker bent geworden achter het stuur. Of misschien gebeurt het als je een boek aan het lezen bent: “Ik weet dat ik die bladzijde net gelezen heb, maar ik heb geen idee wat er stond.”

Deze automatische piloot-momenten zijn wat Ellen Langer van Harvard mindlessness noemt – momenten waarop je zo in gedachten verzonken bent dat je je niet bewust bent van je huidige ervaring. Als gevolg daarvan gaat het leven aan je voorbij zonder dat je het merkt. De beste manier om zulke black-outs te vermijden, zegt Langer, is de gewoonte te ontwikkelen om altijd nieuwe dingen op te merken in welke situatie je je ook bevindt. Dat proces creëert betrokkenheid bij het huidige moment en brengt een cascade aan andere voordelen met zich mee. Het opmerken van nieuwe dingen plaatst je nadrukkelijk in het hier en nu.

We worden gedachteloos, legt Langer uit, want zodra we denken dat we iets weten, besteden we er geen aandacht meer aan. We lopen ’s ochtends wazig door ons woon-werkverkeer omdat we dezelfde route al honderd keer hebben afgelegd. Maar als we de wereld met een frisse blik bekijken, realiseren we ons dat bijna alles elke keer anders is – het lichtpatroon op de gebouwen, de gezichten van de mensen, zelfs de sensaties en gevoelens die we onderweg ervaren. Opmerken geeft elk moment een nieuwe, frisse kwaliteit. Sommige mensen noemen dit de “beginnersgeest”.

Door de gewoonte aan te leren om nieuwe dingen op te merken, zegt Langer, erkennen we dat de wereld eigenlijk voortdurend verandert. We weten echt niet hoe de espresso zal smaken of hoe het woon-werkverkeer zal zijn – althans, dat weten we niet zeker.

Orkestmusici die worden geïnstrueerd om hun optreden op subtiele manieren nieuw te maken, hebben niet alleen meer plezier, maar het publiek geeft ook daadwerkelijk de voorkeur aan die optredens. “Als we daar op het moment zijn, het nieuw maken, laat dat een afdruk achter in de muziek die we spelen, de dingen die we schrijven, de kunst die we maken, in alles wat we doen,” zegt Langer. “Als je eenmaal inziet dat je de dingen die je altijd als vanzelfsprekend hebt beschouwd niet kent, ga je heel anders het huis uit. Het wordt een avontuur in opmerken – en hoe meer je opvalt, hoe meer je ziet.” En hoe meer opwinding je voelt.

Doe niet alleen iets, ga er ook bij zitten

Een consequent mindful leven kost moeite. Maar mindfulness zelf is gemakkelijk. “Mensen stellen zich als doel om mindful te zijn voor de komende 20 minuten of de komende twee weken, dan denken ze dat mindfulness moeilijk is omdat ze de verkeerde maatstaf hebben,” zegt Jay Winner, een in Californië gevestigde huisarts en auteur van Take the Stress out of Your Life. “De juiste maatstaf is juist dit moment.”

Mindfulness is de enige intentionele, systematische activiteit die er niet op gericht is jezelf te verbeteren of ergens anders te komen, legt Kabat-Zinn uit. Het is gewoon een kwestie van je realiseren waar je al bent. Een cartoon uit The New Yorker vat het samen: Twee monniken zitten naast elkaar te mediteren. De jongste werpt de oudste een vragende blik toe, waarop de oudste antwoordt: “Nu gebeurt er niets. Dit is het.”

Je kunt op elk moment mindful worden, gewoon door aandacht te schenken aan je onmiddellijke ervaring. Je kunt het op dit moment doen. Wat gebeurt er op dit moment? Zie jezelf als een eeuwige getuige, en observeer gewoon het moment. Wat zie je, wat hoor je, wat ruik je? Het maakt niet uit hoe het voelt – prettig of onprettig, goed of slecht – je gaat ermee om omdat het is wat er nu is; je beoordeelt het niet. En als je merkt dat je gedachten afdwalen, breng jezelf dan terug. Zeg gewoon tegen jezelf: “Nu. Nu. Nu.”

Hier is de meest fundamentele paradox van allemaal: Mindfulness is geen doel, want doelen gaan over de toekomst, maar je moet wel de intentie hebben om aandacht te schenken aan wat er in het huidige moment gebeurt. Terwijl je de woorden leest die op deze pagina staan, terwijl je ogen de zwarte strepen op wit papier onderscheiden, terwijl je voelt hoe de zwaartekracht je aan de planeet verankert, word dan wakker. Word je bewust van het feit dat je leeft. En haal adem. Concentreer je bij je volgende ademhaling op het omhoogkomen van je buik bij de inademing, de warmtestroom door je neusgaten bij de uitademing. Als je je bewust bent van dat gevoel op dit moment, terwijl je dit leest, leef je in het moment. Er gebeurt niets hierna. Het is geen bestemming. Dit is het. Je bent er al.

Facebookafbeelding: Spectral-Design/