Puerto Ricaanse Spaans

Het Spaans dat in Puerto Rico wordt gesproken deelt taalkundige kenmerken met andere West-Indische eilanden en het vasteland van het Caribisch gebied, maar het heeft zijn eigen kenmerken.

Ongetwijfeld is de geschiedenis van Puerto Rico een bepalende factor voor het Spaans dat er vandaag de dag wordt gesproken. De invloed van de inheemse taal gesproken in Borinquen (zoals Puerto Ricanen hun natie noemen) op de taal gebracht door de Spanjaarden is nog steeds duidelijk. Er zijn veel geërfde woorden, zoals hamaca, macana, canoa, güiro en maraca. Er zijn ook veel rivieren en steden die Taino-namen hebben, zoals Bayamón, Humacao, Guayama, Utuado en Vieques. Veel van deze woorden zijn exclusief voor Puerto Rico en maken geen deel uit van het internationale Spaanse lexicon.

Enkele van de Puerto Ricaanse woorden die niet in het Royal Academy Dictionary staan zijn: mofongo, envejeciente, candungo, guille, enfogonarse, pichear…

Een andere beïnvloedende factor op de taal zijn de Afrikaanse talen die met de slaven in de zestiende eeuw naar Amerika kwamen. Sommige van de “Afrikaanse uitdrukkingen” die zijn opgenomen in het Puerto Ricaanse Spaans zijn: mondongo (pens soep), gandúl (lanterfanter), fufú (een spreuk), en malanga (een knol).

De grootste invloed op de Puerto Ricaanse taal en cultuur komt natuurlijk van Spanje. De oorspronkelijke kolonisten die in de vijftiende en achttiende eeuw naar Puerto Rico kwamen, kwamen uit Andalucía. Daarom heeft het Puerto Ricaanse Spaans kenmerken die kenmerkend zijn voor het Andalusische Spaans.

Bijv. de uitgangen laten vaak de intervocalische “d” weg (ado-ido-edo). Zowel in Sevilla als in Puerto Rico zegt men “hablao” in plaats van “hablado”, “vendío” in plaats van “vendido”, en “deo” in plaats van “dedo”. Ook uit Sevilla komt de tendens om postvocale medeklinkers te aspireren, vooral de letter “s”: bijvoorbeeld “lo do” in plaats van “los dos”. Het zuiden van Spanje is ook verantwoordelijk voor de gewoonte om “l” uit te spreken in plaats van “r”.

In de negentiende eeuw was er een nieuwe golf van kolonisten die van de Canarische Eilanden kwamen, wat resulteerde in een andere sterke bijdrage aan het Puerto Ricaanse Spaans. Als gevolg hiervan hebben de Canarische Eilanden en Puerto Rico een zeer vergelijkbare intonatie en zinsbouw.

De Spaans-Amerikaanse oorlog in 1898 resulteerde voor de Spanjaarden in het verlies van hun koloniën in Amerika en Azië, die werden afgestaan aan de Verenigde Staten. Hoewel er een poging is gedaan om het Engels op het eiland op te leggen (tussen 1902 en 1948 was het Engels de belangrijkste onderwijstaal in de openbare scholen van het land), blijft het Spaans de moedertaal van de Puerto Ricanen. Engels is de tweede officiële taal in Puerto Rico geworden.

Veel Puerto Ricanen hebben ervoor gekozen in de Verenigde Staten te gaan wonen en de invloed van de Amerikaanse taal en cultuur in Puerto Rico is onmiskenbaar. Vandaag de dag wonen maar liefst vier miljoen Puerto Ricanen in de VS. Uit recente rapporten blijkt dat dit aantal in 2003 voor het eerst groter was dan het aantal mensen in Puerto Rico. De grootste concentratie van Puerto Ricanen in de Verenigde Staten bevindt zich in New York.

Deze migratie heeft onder meer geleid tot een fenomeen dat “code-switching” wordt genoemd, wat in de volksmond bekend staat als “spanglish”. Deze mengelmoes van talen is noch een apart dialect, noch een uniek kenmerk van de Puerto Ricaanse cultuur. Het is gewoon een handige manier van spreken die wordt gebruikt door mensen die geen van beide talen volledig machtig zijn.

Een veel voorkomende “code-switch” in het Puerto Ricaanse Spanglish is het gebruik van het woord “so”: “Estoy tarde, so me voy”, in plaats van het Spaanse “porque” in een andere configuratie te gebruiken (“me voy porque estoy tarde”). Spanglish wordt ook gekenmerkt door talrijke woorden die aan het Engels zijn ontleend. Maar natuurlijk wordt Spanglish in sommige gevallen gewoon misbruik van het Engels.

Uitspraak

Puerto Ricanen, uit verschillende sociale klassen, articuleren “rr” met een “j”-klank, zoals “ajroj” voor “arroz”. Ze hebben ook de neiging om de “r” en de “l” aan het eind van een lettergreep te neutraliseren, zoals in “dolol” in plaats van “dolor” of “amol” in plaats van “amor”. De aspiratie van de “s” aan het einde van een lettergreep, zoals “ehcuela” in plaats van “escuela”, is ook een gemeenschappelijk kenmerk. De uitspraak van de letter “r” wordt ook omgezet in “l”, bijvoorbeeld, “corbata” wordt “colbata” of “cobbata” en “carne” wordt “calne” of “cahne”.

Zinsbouw

Puerto Rico deelt met een groot deel van de Hispanic Caribbean zowel de voornaamwoordelijke redundantie als het gebruik van het onderwerp voornaamwoord aan het begin van vragende zinnen. Bijvoorbeeld de constructie “¿cuántos años TÚ tienes?”, in plaats van “¿cuántos años tienes TÚ?”.

Puerto Ricaanse identiteit

Puerto Ricaan zijn is “la mancha de plátano” (de bakbananenvlek) hebben. In zijn gedicht “La mancha de plátano” beschrijft de Puertoricaan Luis Lloréns Torres de vlek als een vlek die “noch zeep noch een strijkijzer van mij kan verwijderen” en dat Puertoricanen “de vlek ‘por secula seculorum” dragen”, dat wil zeggen, voor altijd.