Redenen achter Haïti’s armoede

Lang voordat de grootste natuurramp in de geschiedenis van Haïti Port-au-Prince op 12 januari ’s middags door elkaar schudde, had het Caribische land van 10 miljoen inwoners al moeite om zijn groeiende bevolking te voeden en onderdak te bieden. Meer dan een miljoen gezinnen waren dagelijks afhankelijk van internationale voedselhulp en de hoofdstad was bezaaid met sloppenwijken die werden gebouwd door werkloze landarbeiders die naar de stad waren getrokken op zoek naar werk. Haïti is het armste land van het westelijk halfrond, maar zijn cultuur en geschiedenis zijn ontegensprekelijk rijk. Onder Frans bewind in de jaren 1700 was Haïti de rijkste kolonie in de Nieuwe Wereld en goed voor meer dan een kwart van de Franse economie. Nadat een Haïtiaanse slavenopstand het Franse leger in 1801 had verslagen, werd de nieuwe onafhankelijke natie het eerste land in de Nieuwe Wereld dat de slavernij afschafte. Maar het geluk van Haïti ebde weg toen de 20e eeuw drie decennia van Amerikaanse bezetting, meerdere corrupte regimes, natuurrampen, milieuverwoesting en de gesel van HIV met zich meebracht. Newsweek besprak Haïti’s legendarische verleden en onzekere toekomst met Michele Wucker, de uitvoerend directeur van het World Policy Institute en auteur van Why the Cocks Fight: Dominicans, Haitians, and the Struggle for Hispaniola.

Haiti en de Dominicaanse Republiek delen hetzelfde eiland en hetzelfde basisklimaat en dezelfde geografie. Waarom is Haïti aanzienlijk armer?
Haïti werd onafhankelijk na een lange revolutie die veel van het land verwoestte. Daarna moest het land een grote schadevergoeding betalen aan Frankrijk, anders zouden veel landen – waaronder de Verenigde Staten – Haïti niet erkennen uit angst dat het een Amerikaanse slavenopstand zou aanmoedigen. Meer recentelijk werden zowel Haïti als de Dominicaanse Republiek bezet door de Verenigde Staten, maar Haïti was veel langer bezet. Tegen de tijd dat de VS zich in 1934 terugtrokken, waren Haïti’s eigen instellingen verschrompeld.

Hoe draagt de erfenis van de Duvaliers (Francois “Papa Doc” en zijn zoon, Jean-Claude “Baby Doc,” die Haïti regeerde van 1957 tot 1986) bij aan de huidige omstandigheden in Haïti?
De Duvaliers hebben Haïti economisch gedecimeerd achtergelaten. Een groot aantal geschoolde professionals verliet het land tijdens de Duvalier-regimes, en de daaropvolgende periode was zo instabiel dat het moeilijk was om zich te vestigen en infrastructuur op te bouwen. Internationale investeringen waren beperkt omdat het een onbetrouwbaar ondernemingsklimaat was.

Haiti heeft een geschiedenis van het beperken van buitenlands eigendom van zijn land en industrieën. Zal het zijn grenzen moeten openstellen voor multinationals en kan het de veiligheid bieden die buitenlandse investeringen vereisen?
De Haïtianen moeten het gevoel hebben dat zij hun lot in eigen handen hebben. Na de coup tegen president Aristide in 2004 was er veel onenigheid over hoe de Haïtiaanse economie eruit moest zien. Veel Haïtianen hadden het gevoel dat de hervormingen werden gedicteerd door Washington. Haïti kreeg niet genoeg kans om zichzelf te helpen, wat de politieke instabiliteit verergerde.

Voedselhulp van de Verenigde Staten heeft geholpen om de armste Haïtianen te voeden, maar het lijkt er ook op dat het de Haïtiaanse boeren uit de markt heeft gedrukt. Hoe kan Haïti een effectief landbouwsysteem opbouwen?
Wat betreft de Haïtiaanse boeren die moeten concurreren met Amerikaanse importgoederen, rijst de grotere vraag hoe de VS haar landbouwindustrie subsidieert en overtollige gewassen dumpt in de vorm van voedselhulp. Deze praktijk heeft veel schade aangericht in Haïti en andere ontwikkelingslanden. Als Haïti zijn eigen bevolking wil onderhouden, moet het de wegen en infrastructuur herbouwen die nodig zijn om de gewassen intern te vervoeren.

Hoe hebben ontbossing en bodemerosie Haïti beïnvloed?
Verbossing heeft de gevolgen van orkanen en tropische stormen drastisch verergerd. Aan de zuidelijke grens tussen de landen zie je het groene bos ophouden en aan de Haïtiaanse kant is het kaal.

Gezien het feit dat Haïti kwetsbaar is voor orkanen en aardbevingen, zou het verstandig zijn om bouwvoorschriften en andere initiatieven ter bestrijding van rampen op te stellen. Hoe kan dit worden geïmplementeerd?
Veel Haïtianen die in de diaspora leven, zijn geïnteresseerd om terug naar huis te helpen, en dat zal een belangrijke rol spelen bij de wederopbouw van Haïti. Tegelijkertijd wonen er administrateurs van grote internationale hulporganisaties in Haïti die goed betaald krijgen en in mooie huizen wonen. Deze middelen zouden effectiever kunnen worden besteed door Haïtianen in dienst te nemen in plaats van internationale consultants in te zetten.

Hoe hebben racisme en culturele identiteit de interactie van Haïti met andere landen beïnvloed?
De Haïtianen zijn erg trots op hun erfgoed, en dat hoort ook zo. Maar als je een land hebt dat voortdurend wordt bespot en beschuldigd van het sluiten van een pact met de duivel, is het moeilijk om de hulp en investeringen te krijgen die het land nodig heeft. Haïti heeft verbazingwekkende dingen gedaan. Het land zijn dat het einde van de slavernij heeft ingeluid is zo krachtig. Haïti heeft fantastische muziek, een taal die zeer geestig en creatief is, en mensen met een geweldige geestkracht en werkethiek. Deze dingen worden te gemakkelijk vergeten door buitenstaanders, maar iedereen die enige tijd in Haïti heeft doorgebracht kan niet anders dan er verliefd op worden.