U en uw hormonen

Alternatieve namen voor luteïniserend hormoon

Interstitieel celstimulerend hormoon; luteïniserend hormoon; lutropine; LH

Wat is luteïniserend hormoon?

Luteïniserend hormoon is, net als follikelstimulerend hormoon, een gonadotroof hormoon dat wordt geproduceerd en afgegeven door cellen in de voorste hypofyse. Het is van cruciaal belang voor de regulering van de functie van de teelballen bij mannen en de eierstokken bij vrouwen.

Bij mannen stimuleert het luteïniserend hormoon de Leydig-cellen in de teelballen tot de productie van testosteron, dat ter plaatse de spermaproductie ondersteunt. Testosteron heeft ook effecten in het hele lichaam om mannelijke kenmerken te genereren, zoals een grotere spiermassa, vergroting van het strottenhoofd om een diepe stem te krijgen, en de groei van gezichts- en lichaamsbeharing.

Bij vrouwen speelt het luteïniserend hormoon een verschillende rol in de twee helften van de menstruatiecyclus. In de eerste en tweede week van de cyclus is luteïniserend hormoon nodig om de eierstokfollikels in de eierstok te stimuleren het vrouwelijke geslachtshormoon, oestradiol, te produceren. Rond dag 14 van de cyclus zorgt een piek in het luteïniserend hormoon ervoor dat de eierstokfollikel scheurt en een rijpe oöcyt (eicel) uit de eierstok vrijgeeft, een proces dat ovulatie wordt genoemd. Tijdens de rest van de cyclus (weken drie tot vier) vormen de overblijfselen van de eierstokfollikel een corpus luteum. Luteïniserend hormoon stimuleert het corpus luteum tot de productie van progesteron, dat nodig is ter ondersteuning van de vroege stadia van de zwangerschap, als er bevruchting plaatsvindt.

Hoe wordt het luteïniserend hormoon gecontroleerd?

De secretie van luteïniserend hormoon door de voorste hypofyse wordt geregeld door een systeem dat de hypothalamus-hypofyse-gonadale as wordt genoemd. Gonadotrofine-releasing hormoon wordt vrijgemaakt door de hypothalamus en bindt zich aan receptoren in de voorste hypofyse om zowel de synthese als de vrijmaking van luteïniserend hormoon (en follikelstimulerend hormoon) te stimuleren. Het vrijgemaakte luteïniserend hormoon wordt in de bloedstroom gebracht waar het zich bindt aan receptoren in de testikels en de eierstokken om hun hormoonafscheiding en de productie van sperma of eicellen te regelen.

De afgifte van hormonen door de geslachtsklieren kan de afscheiding van gonadotrofine-releasing hormoon en, op zijn beurt, van luteïniserend hormoon door de voorste hypofyse onderdrukken. Wanneer het niveau van de hormonen uit de geslachtsklieren daalt, gebeurt het omgekeerde en stijgt het gonadotropine-releasing hormoon en dus ook het luteïniserend hormoon. Dit staat bekend als negatieve terugkoppeling.

Bij mannen zorgt testosteron voor deze negatieve terugkoppeling en bij vrouwen oefenen oestrogeen en progesteron hetzelfde effect uit, behalve in het midden van de menstruatiecyclus. Op dat moment stimuleren hoge oestrogeenafscheidingen uit de eierstok een golf van luteïniserend hormoon uit de hypofyse, die de eisprong in gang zet.

De fijnafstemming van de afgifte van het luteïniserend hormoon is van vitaal belang voor de instandhouding van de vruchtbaarheid. Daarom worden stoffen die de werking van gonadotrofine-releasing hormoon, luteïniserend hormoon en follikelstimulerend hormoon nabootsen, gebruikt om de gonadale functie te stimuleren bij geassisteerde conceptietechnieken zoals in-vitrofertilisatie (IVF). Met de meting van het luteïniserend hormoon in de urine kan het tijdstip van de stijging van het luteïniserend hormoon bij vrouwen, en dus de eisprong, worden voorspeld. Dit is een van de methoden die worden gebruikt in ovulatievoorspellingskits die worden gebruikt door paren die zwanger willen worden.

Wat gebeurt er als ik te veel luteïniserend hormoon heb?

Te veel luteïniserend hormoon kan een aanwijzing zijn voor onvruchtbaarheid. Aangezien de secretie van luteïniserend hormoon strak wordt geregeld door de hypothalamus-hypofyse-gonadale as, kunnen hoge niveaus van luteïniserend hormoon in de bloedbaan wijzen op een verminderde productie van geslachtssteroïden door de testes of eierstokken (bijvoorbeeld, zoals bij voortijdig falen van de eierstokken).

Polycysteus ovarium syndroom is een veel voorkomende aandoening bij vrouwen die gepaard gaat met hoge niveaus van luteïniserend hormoon en verminderde vruchtbaarheid. Bij deze aandoening kan een onevenwicht tussen luteïniserend hormoon en follikelstimulerend hormoon de ongepaste productie van testosteron stimuleren.

Genetische aandoeningen, zoals het syndroom van Klinefelter en het syndroom van Turner, kunnen ook leiden tot hoge luteïniserende hormoonspiegels. Het syndroom van Klinefelter is een aandoening die alleen mannen treft en het gevolg is van het dragen van een extra X-chromosoom (zodat mannen XXY-, in plaats van XY-chromosomen hebben). Als gevolg hiervan zijn de teelballen klein en scheiden zij niet voldoende testosteron af om de productie van sperma te ondersteunen. Het Turner-syndroom is een aandoening die alleen bij vrouwen voorkomt, veroorzaakt door een gedeeltelijke of volledige deletie van een X-chromosoom (zodat vrouwen XO hebben in plaats van XX). Bij de getroffen patiënten is de functie van de eierstokken verstoord en daarom neemt de productie van luteïniserend hormoon toe om te proberen de eierstokfunctie te stimuleren.

Wat gebeurt er als ik te weinig luteïniserend hormoon heb?

Te weinig luteïniserend hormoon leidt ook tot onvruchtbaarheid, zowel bij mannen als bij vrouwen, omdat er een kritisch niveau van luteïniserend hormoon nodig is om de testiculaire of ovariële functie te ondersteunen.

Bij mannen is een voorbeeld van een aandoening waarbij lage niveaus van luteïniserend hormoon worden aangetroffen het syndroom van Kallmann, dat gepaard gaat met een tekort in de afscheiding van gonadotrofine-releasing hormoon door de hypothalamus.

Bij vrouwen betekent een tekort aan luteïniserend hormoon dat de eisprong niet optreedt en dat de menstruatie niet regelmatig kan zijn. Een voorbeeld van een aandoening die veroorzaakt kan worden door te weinig luteïniserend hormoon is amenorroe.

Laatst herzien: Feb 2018