U.S. Food and Drug Administration

Wat is amalgaamvulling?

Tandamalgaam, ook wel “zilvervulling” genoemd vanwege het uiterlijk, is een mengsel van kwik, zilver, koper, tin en zink dat wordt gebruikt voor het vullen van gaatjes in tanden. Tandamalgaam bestaat voor ongeveer de helft (50%) uit kwik, in gewicht.

Is tandamalgaam veilig?

Tandamalgaamvullingen kunnen kleine hoeveelheden kwik afgeven in de vorm van een damp (gas), afhankelijk van het aantal en de leeftijd van de bestaande vullingen, en handelingen zoals tandenknarsen en kauwgom kauwen. Wanneer een nieuwe amalgaamvulling wordt geplaatst of een oude vulling wordt verwijderd, kunnen patiënten en zorgverleners een tijdelijke verhoogde blootstelling aan kwikdamp ervaren. Hoewel er geen bekende gezondheidsrisico’s zijn verbonden aan het inslikken van kleine amalgaamdeeltjes, kan het inademen van kwikdampen bij bepaalde patiënten schadelijk zijn.

In het algemeen kunnen mensen met meerdere amalgaamvullingen iets hogere kwikgehaltes in hun bloed of urine hebben, maar deze blijven meestal op een veilig geacht niveau. Onderzoeken naar mensen met amalgaamvullingen tonen niet overtuigend aan dat amalgaamvullingen schadelijke gezondheidseffecten bij de algemene bevolking veroorzaken.

Wie moet zich zorgen maken over amalgaamvullingen?

Zekere mensen, waaronder vrouwen die zwanger zijn of zwanger willen worden, zogende moeders, kinderen (vooral kinderen jonger dan zes jaar), mensen met een bekende allergie voor kwik en mensen met neurologische stoornissen of nierfunctiestoornissen, kunnen gevoeliger zijn voor de effecten van blootstelling aan kwik uit amalgaamvullingen en lopen mogelijk een groter risico op nadelige gezondheidseffecten. Er is weinig bekend over de mogelijke gezondheidseffecten van blootstelling aan kwikdamp uit amalgaamvullingen op deze groepen mensen. Als u tot een van de genoemde risicogroepen behoort en een nieuwe vulling nodig hebt, raadt de FDA u dan ook aan amalgaam te vermijden als dat mogelijk en wenselijk is. Praat met uw tandarts over uw gezondheidsgeschiedenis en andere beschikbare behandelingsopties voor vullingen.

• Vrouwen die zwanger zijn of van plan zijn zwanger te worden. Het plaatsen van nieuwe amalgaamvullingen bij een zwangere moeder kan leiden tot hoge, kortstondige pieken van blootstelling van de moeder en de foetus aan kwik. Sommige studies hebben een verband aangetoond tussen het aantal amalgaamvullingen van een moeder en het kwikgehalte in navelstrengbloed. De resultaten van deze studies hebben geen zekere associaties met schadelijke gezondheidseffecten aangetoond; de gegevens zijn echter zeer beperkt.
• Zogende moeders. De hoeveelheid kwik in moedermelk is doorgaans zeer laag. Sommige studies hebben een verband gerapporteerd tussen het aantal amalgaamvullingen dat een moeder heeft en de hoeveelheid kwik in moedermelk. De zeer weinige, beperkte studies die zijn uitgevoerd naar de mogelijke schade voor zuigelingen en kinderen die als gevolg van borstvoeding aan amalgaamkwik zijn blootgesteld, hebben geen duidelijke associaties met schadelijke gezondheidseffecten aan het licht gebracht.
• Kinderen, vooral die jonger dan zes jaar. Klinische studies bij kinderen van zes jaar en ouder hebben geen duidelijk verband gevonden tussen het gebruik van amalgaam in de tandheelkunde en schadelijke gevolgen voor de gezondheid. Onderzoek bij kinderen jonger dan zes jaar is zeer beperkt. Het zich ontwikkelende neurologische systeem van kinderen kan bijzonder gevoelig zijn voor blootstelling aan kwikdamp.
• Mensen die gevoeliger zijn voor kwik of andere bestanddelen van amalgaam. Sommige mensen kunnen allergisch of gevoelig zijn voor kwik of andere bestanddelen (bijv. zilver, koper, tin of zink) van amalgaam en kunnen na het plaatsen van een amalgaamvulling gezondheidseffecten melden of ervaren, waaronder allergische reacties en mondzweren, evenals meer algemene symptomen.
• Mensen met neurologische stoornissen of nierfunctiestoornissen. Studies tonen aan dat kwik gelokaliseerd is in bepaalde weefsels van het lichaam, waaronder de hersenen en de nieren. Er is zeer beperkte klinische informatie beschikbaar over de mogelijke gezondheidseffecten van blootstelling aan kwikdamp op personen die al nier- en/of neurologische stoornissen hebben.

Hoewel een directe correlatie tussen kwik uit amalgaam en mogelijke schadelijke gezondheidseffecten niet is vastgesteld, en er cumulatieve effecten kunnen zijn van blootstelling aan kwik uit andere bronnen zoals het milieu of voeding, kunnen enkele tekenen of symptomen van overmatig kwik in het lichaam zijn:

• Stemmingsstoornissen (bijvoorbeeld angst, depressie, prikkelbaarheid)
• slaapproblemen of -stoornissen
• vermoeidheid (zich moe voelen)
• geheugenproblemen of -stoornissen
• trillingen (trillen)
• coördinatieproblemen
• visuele veranderingen
• veranderingen in het gehoor

Moeten tandheelkundige amalgaamvullingen worden verwijderd?

Als uw vulling in goede staat is en uw tandarts of zorgverlener zegt dat er geen tandbederf onder de vulling zit, wordt het verwijderen van uw amalgaamvulling niet aanbevolen. Het verwijderen van intacte amalgaamvullingen kan namelijk leiden tot onnodig verlies van gezonde tandstructuur en stelt u mogelijk bloot aan een tijdelijke toename van kwikdamp die vrijkomt tijdens het verwijderingsproces. Intacte amalgaamvullingen bij iedereen, ook bij mensen met een verhoogd risico zoals zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding geven en kinderen, mogen niet worden verwijderd ter voorkoming van ziekten of gezondheidsproblemen, tenzij een arts dit medisch noodzakelijk acht. Als u een gezondheidsprobleem hebt (met name gevoeligheid voor of allergie voor kwik, of neurologische of nieraandoeningen), moet u de noodzaak van verwijdering en vervanging met uw tandarts of arts bespreken.

Welke andere materialen kunnen voor mijn vulling worden gebruikt en wat zijn hun voordelen en risico’s?

Het gebruik van amalgaam in de tandheelkunde is in de loop der jaren afgenomen en materialen zoals composieten op harsbasis en glasionomeren (soms “porselein”, “hars” of “witte vullingen” genoemd) worden op grotere schaal gebruikt. De duurzaamheid van deze alternatieve materialen is verbeterd sinds ze voor het eerst werden ontwikkeld, maar kan die van amalgaamvullingen niet evenaren, vooral op plaatsen met hogere bijtkrachten of slijtage en spanning door kauwen, zoals de achterste kiezen (molaren). Tandamalgaam heeft in bepaalde klinische situaties voordelen boven materialen op harsbasis, bijvoorbeeld:

• wanneer wordt vastgesteld dat een patiënt een hoger risico op tandbederf loopt;
• wanneer er grote vullingen nodig zijn in de achterste (achterste) kiezen waar de bijtkrachten hoog zijn; en
• wanneer vocht een probleem kan vormen voor bepaalde plaatsing, zoals dicht bij de tandvleesrand.

Hoewel het plaatsen van kunstharsmaterialen meer tijd in beslag kan nemen, hoeft er voor de plaatsing meestal minder gezonde tandstructuur te worden verwijderd dan bij amalgaamvullingen. Bovendien bieden materialen op harsbasis het extra voordeel dat ze qua kleur bij de tandstructuur passen en geen zware metalen bevatten. Er zijn echter ook risico’s verbonden aan het gebruik van materialen op harsbasis, waarbij de belangrijkste punten van zorg zijn de mogelijke blootstelling aan en overgevoeligheid voor bepaalde chemicaliën zoals methacrylaat en hoe lang ze meegaan (levensduur).

Als u een vulling nodig hebt, bespreek dan alle behandelopties met uw tandarts, inclusief de voordelen en risico’s van het gebruik van amalgaam en andere tandheelkundige restauratiematerialen, zodat u een weloverwogen beslissing kunt nemen. Als u zich zorgen maakt over de blootstelling aan kwik als gevolg van amalgaam, kunt u het gebruik van kunstharsmaterialen het beste overwegen. De beslissing over welk materiaal u gaat gebruiken voor het vullen van gaatjes in tanden en kiezen is een beslissing die u samen met uw tandarts (en arts indien nodig) moet nemen.

De duurzaamheid van een vulling of tand hangt af van veel factoren, naast het materiaal van de vulling. Om ervoor te zorgen dat uw tanden en vullingen zo lang mogelijk meegaan, moet u zorgen voor een gezond dieet, een goede mondhygiëne en regelmatige tandartscontroles.

Wat als ik last krijg van ongewenste reacties op een amalgaamvulling?

Als u denkt dat u nadelige reacties heeft ondervonden van een behandeling met amalgaamvullingen, moet u dit bespreken met uw tandarts of arts en dit melden aan het MedWatch-programma van de FDA op 1-800-332-1088 of http://www.fda.gov/Safety/MedWatch/HowToReport/default.htm.