Venus

In de Romeinse mythologie was Venus de godin van de liefde, seks, schoonheid en vruchtbaarheid. Zij was de Romeinse tegenhanger van de Griekse Aphrodite. De Romeinse Venus had echter veel meer gaven dan de Griekse Aphrodite; ze was een godin van de overwinning, de vruchtbaarheid, en zelfs de prostitutie. Volgens Hesiod’s Theogonie werd Aphrodite geboren uit het schuim van de zee nadat Saturnus (Grieks Cronus) zijn vader Uranus (Ouranus) had gecastreerd en zijn bloed in de zee was gevallen. Deze laatste verklaring lijkt meer een populaire theorie door de talloze kunstwerken waarop Venus in een mossel uit de zee oprijst.

Goddelijke minnaars & Kinderen

Venus had twee belangrijke goddelijke minnaars: haar echtgenoot Vulcanus (Hephaistos) en Mars (Ares). Er bestaat een mythe over de liefdesrelatie van Venus en Mars en hoe Vulcanus hen op listige wijze in bed ving met een net. Daarom hadden Vulcanus en Venus een liefdeloos huwelijk en geen kinderen. De godin van de liefde en de sex was echter niet onvruchtbaar; zij had vele kinderen van verschillende goden. Met Mars schonk ze het leven aan Timor (Phobos) de personificatie van angst die zijn vader vergezelde in de strijd, zijn tweelingbroer Metus (Deimos) de personificatie van terreur, Concordia (Harmonia) de godin van harmonie en eendracht, en de Cupido’s (Erotes) die een verzameling van gevleugelde liefdesgodheden waren die de verschillende aspecten van de liefde vertegenwoordigden.

De Romeinse dichter Ovidius verhaalt dat Aphrodite bij Hermes Hermaphroditos baarde, die de belichaming was van verwijfdheid en androgynie. Zij baarde ook met Hermes of Zeus, Fortuna (Tyche) die de personificatie was van geluk en het lot binnen de Romeinse religie. Venus wordt door Bacchus toegeschreven als de moeder van de minderheidsgod Priapus (een vruchtbaarheidsgod die vaak gekenmerkt wordt met een absurd grote fallus). Volgens Pausanias zouden de Gratiën de nakomelingen zijn van Venus en Bacchus, maar meestal wordt hun geboorte toegeschreven aan Jupiter en Euynome. De Gratiën maakten echter deel uit van Venus’ gevolg, samen met de Cupido’s en Suadela, de godin van de overreding op het gebied van romantiek, liefde en verleiding.

Mortale minnaars, kinderen, & Nazaten

Venus had ook verschillende sterfelijke minnaars. De twee bekendste zijn Anchises en Adonis, maar ze was ook de minnares van de Siciliaanse koning Butes en moeder van hun zoon Eryx en Paethon bij wie ze Sandocus verwekte, die de vader was van Metamorphoses’ Cinyras. Ovidius’ Metamorfosen (Boek X) verhaalt hoe Venus verliefd werd op de sterfelijke Adonis (hetzij door zijn schoonheid, hetzij door de pijl van Cupido) en Proserpina (Persephone) verzocht voor hem te zorgen tot zij hem kwam halen. De twee godinnen werden beiden verliefd op de sterveling, dus maakten zij ruzie totdat Zeus besloot dat Adonis een derde van het jaar bij elk van hen zou doorbrengen en een derde waar hij maar wilde. Uiteindelijk bracht hij zijn tijd door met Venus totdat hij werd gedood door een zwijn.

Volgens de Homerische Hymne aan Aphrodite, werd Anchises, een prins uit Dardania en bondgenoot van Troje, verleid door Venus. Zij vermomde zich als een Phrygische prinses en verleidde hem; pas negen maanden later onthulde zij haar goddelijke identiteit. Zij schonk Anchises hun zoon Aeneas. Venus waarschuwde Anchises niet op te scheppen over hun affaire, anders zou Jupiter hem treffen. Helaas schepte Anchises toch op en werd hij door Jupiters grendel verlamd. De Trojaanse Aeneas was volgens Vergilius’ Aeneis voorbestemd om Rome te stichten, geleid door zijn goddelijke moeder Venus. Aeneas’ zoon Ascanius of Iulus, een koning van Alba Longa, werd door Vergilius beschouwd als de voorvader van de stichters van Rome: Romulus en Remus samen met de Gens (familie) Julia. De Gens Julia was de familie waartoe Julius Caesar, Augustus (Octavianus) Caesar en zijn nakomelingen behoorden.

Teken in op onze wekelijkse e-mailnieuwsbrief!

Tempels, culten, & Feest in het Oude Rome

De eerste verschijning van een tempel voor Venus was in 295 BCE. Het was voor Venus Obsequens (Gehoorzame Venus) op de Aventijnse Heuvel door Q. Fabius Gurges. Deze tempel was echter verspreid met Griekse aspecten (de cultussen van Aphrodite) en was geen nieuwe creatie. In 217 v. Chr. suggereerde het Sibyline orakel dat als Rome (dat op dat moment de Tweede Punische Oorlog aan het verliezen was) Venus Eyrcina (Venus van Eryx) kon overhalen haar trouw te veranderen van de Carthaagse Silicische bondgenoten naar de Romeinen, de oorlog dan gewonnen zou zijn. Rome belegerde Eryx, bood de godin een prachtige tempel aan en nam haar beeld mee terug naar Rome. Het was dit vreemde beeld dat uiteindelijk Rome’s Venus Genetrix (Venus de Moeder) werd. De cultus rond Venus Genetrix op de Capitolijnse heuvel was voorbehouden aan de hogere klasse, maar in 181 v. Chr. en 114 v. Chr. werden de tempels en de cultus van Venus Eycina en Venus Verticordia (Venus de hartenwisselaar) opgericht voor de plebejers.

Venus’ maand was april (het begin van de lente en vruchtbaarheid), wanneer de meeste van haar festivals werden gehouden. Op 1 april werd een feest gehouden ter ere van Venus Verticordia, Veneralia genaamd. Op de 23e werd Vinalia Urbana gehouden, een wijnfeest dat zowel aan Venus (godin van de profane wijn) als aan Jupiter toebehoorde. Vinalia Rusticia werd gehouden op 10 augustus. Het was het oudste festival van Venus en geassocieerd met haar vorm als Venus Obsequens. 26 september was de datum voor het festival van Venus Genetrix, de moeder en beschermster van Rome.

Venus & Politiek

Aan het einde van de Romeinse Republiek, maakten sommige Romeinen aanspraak op de gunst van Venus en wedijverden erom, zoals: Sulla (die de naam Felix aannam, Latijn voor geluk, en Venus Felix aan zijn goddelijke gunst toekende), Pompeius (die in 55 v. Chr. een tempel wijdde aan Venus Victris – Venus van de Overwinning), Julius Caesar (die aanspraak maakte op de gunst van Venus Victrix en Venus Genetrix), en Hadrianus (die in 139 n. Chr. een tempel wijdde aan Venus en Roma Aererna – Eeuwig Rome – waardoor Venus de beschermende moeder werd van de Romeinse staat).

Venus & De Avondster

In Vergilius’ Aeneis wordt de Trojaanse held Aeneas naar Latium geleid door zijn moeder in haar hemelse gedaante: de avondster. Het is deze zelfde ster die volgens Vergilius de ziel van Julius Caesar naar de hemel tilt. Dit is ook de tweede naam voor de planeet Venus, omdat zij zo helder en waarneembaar is aan de nachtelijke hemel.

Kunst & Uiterlijk

Verbeeldingen van Venus zijn in talloze vormen gevonden, van beeldhouwwerken tot mozaïeken tot heiligdommen en zelfs huiselijke muurschilderingen en fresco’s. Venus, vanwege haar natuurlijke schoonheid en seksuele aard, werd vaak naakt afgebeeld. De meeste beeldhouwwerken van Venus leken sterk op de Aphrodite van Cnidus. Er zijn echter vele fraaie muurschilderingen uit Pompeii die Venus in verschillende gedaanten afbeelden. Venus bleef een geliefd onderwerp voor kunstenaars gedurende de oudheid en de renaissance, zelfs tot in de 20e eeuw CE.