Vertigo, een symptoom om voor op te passen

“De kamer draait rond”. Dit is de zin die het vaakst wordt uitgesproken door patiënten die naar de dokter gaan omdat ze last hebben van duizeligheid, het onwerkelijke gevoel dat voorwerpen in de omgeving bewegen (objectieve duizeligheid), of dat het de patiënt zelf is die beweegt (subjectieve duizeligheid).

“Duizeligheid is een symptoom, geen ziekte,” zegt Cecilia Pérez, specialist op de afdeling Otorhinolaryngologie van het Ramón y Cajal Ziekenhuis in Madrid. “Het kan op elke leeftijd optreden, maar het is zeldzaam bij kinderen en komt vaker voor bij volwassenen en ouderen; het hangt af van de oorzaak”. Duizeligheid is een niet-specifieke term die een brede groep symptomen omvat, waaronder wazig zien, onvastheid, schommelend gevoel, duizeligheid, slingeren…

Het is een veel voorkomend probleem: naar schatting heeft 80 procent van de bevolking in zijn leven wel eens last gehad van duizeligheid en duizeligheid en duizeligheid zijn de op twee na meest voorkomende oorzaak van consulten bij de eerstelijnsgezondheidszorg. Hoewel het in de meeste gevallen (ongeveer 90 procent) goedaardig van oorsprong is, is het raadzaam een ernstige pathologie uit te sluiten.

In de meeste gevallen houdt het verband met veranderingen in het vestibulaire systeem, dat zich in het binnenoor bevindt en de handhaving van het evenwicht coördineert. “Maar we mogen niet vergeten dat bepaalde soorten beroerte kunnen beginnen met vertigo alleen,” zegt Pedro Amaro, medisch directeur van het Oto Vertigo Instituut in Madrid en coördinator van de Klinische Gids voor de diagnose en behandeling van vertigo, onderschreven door de Spaanse Vereniging van Otorhinolaryngologie en Hoofd-Hals Chirurgie (Seorl CCC) en gesponsord door Schwabe Farma Ibérica.

Een probleem dat door een arts moet worden beoordeeld

Voor duizeligheid of hoogtevrees is het raadzaam een arts te raadplegen die – met een onderzoek en diagnostische tests – kan beoordelen of het gaat om een aandoening van het evenwichtsorgaan van het binnenoor of een neurologische oorzaak heeft, die mogelijk ernstiger is. Amaro schat dat ongeveer 60% van de gevallen van duizeligheid hun oorsprong vinden in het oor, 30% het gevolg zijn van neurologische oorzaken en de rest het gevolg zijn van andere pathologieën, zoals hartziekten. “Tenslotte is er ook een klein percentage patiënten bij wie we de oorzaak niet kunnen vaststellen,” voegt hij eraan toe.

De belangrijkste soorten vertigo

Er zijn veel medische aandoeningen die verband houden met vertigo: benigne paroxysmale positionele vertigo, vestibulaire migraine, ziekte van Ménière, bilaterale vestibulopathie, vestibulaire neuritis… Dit zijn enkele van de meest voorkomende:

Benigne paroxysmale positionele vertigo

Dit is veruit de meest voorkomende. In de meeste gevallen is het niet bekend waarom het optreedt, maar de mechanismen die het veroorzaken zijn bekend: calciumcarbonaatdeeltjes in het binnenoor, otoconia genaamd, verplaatsen zich van hun natuurlijke positie naar de structuur die bekend staat als de halfcirkelvormige kanalen. Als de patiënt zijn hoofd beweegt, komen de otoconia in de kanalen terecht, waardoor hij een verkeerde indruk van beweging krijgt (duizeligheid).

Patiënten krijgen vaak duizeligheid als ze gaan liggen of zich omdraaien in bed, of als ze hun hoofd optillen om iets op te rapen van een plank. Amaro wijst erop dat deze symptomen vaak ten onrechte worden toegeschreven, “zelfs binnen de medische wereld, aan een probleem met de halswervelkolom”. De behandeling bestaat, zoals Pérez uitlegt, uit “het uitvoeren van herpositioneringsmanoeuvres, die zullen afhangen van het halfcirkelvormige kanaal van de patiënt”. Dit zijn bewegingen van het hoofd van de patiënt die over het algemeen worden uitgevoerd door de otolaryngoloog, maar ook door sommige neurologen. Deze manoeuvres zijn zeer doeltreffend, hoewel het probleem bij ongeveer 30 procent van de patiënten terugkomt. “Sommigen van hen kunnen in de loop der jaren verschillende malen terugkeren, maar hun situatie wordt uiteindelijk weer normaal”, zegt Amaro.

De ziekte van Ménière

De ziekte van Ménière is een chronische pathologie van het binnenoor met een incidentie van ongeveer drie of vier gevallen per 100.000 inwoners per jaar. Het wordt gekenmerkt door vier symptomen:

• Episodes van duizeligheid, die enkele minuten tot enkele uren kunnen duren.
• Hoorverlies.
• Tinnitus (rinkelen of zoemen in de oren).
• Een gevoel van volheid in het oor.

De oorzaak van deze kwaal is onbekend, en de behandeling ervan berust hoofdzakelijk op de toediening van verschillende geneesmiddelen tegen de aanvallen, zoals vestibulaire kalmeermiddelen, corticoïden, anti-emetica (tegen misselijkheid en braken). “En wanneer de patiënt niet reageert op deze therapieën, worden intratympanische behandelingen of een operatie overwogen,” zegt Pérez.

Vestibulaire neuritis

Vestibulaire neuritis is een ontsteking van virale oorsprong. Patiënten ervaren intense duizeligheid die dagen aanhoudt. “Het goede is dat als de patiënt weer normaal is, het meestal niet terugkomt,” zegt Amaro. Het toedienen van medicatie zoals corticosteroïden bevordert het herstel.

Vestibulaire migraine

Vestibulaire migraine is een aandoening waarvan de diagnose kan worden bemoeilijkt door de grote verscheidenheid aan presentaties. In vereenvoudigde termen zou het kunnen worden gedefinieerd als de som van migraine en vertigo, en de door wetenschappelijke verenigingen opgestelde diagnostische criteria verwijzen naar het aantal, de intensiteit en de kenmerken van zowel de symptomen van migraine (hoofdpijn en andere manifestaties) als de vestibulaire pathologie (hoofdzakelijk vertigo). Anti-migraine medicijnen zijn zeer effectief bij de behandeling van dit probleem.

Vestibulaire revalidatie kan ook nuttig zijn bij bepaalde patiënten. Dit zijn lichamelijke oefeningen die de patiënt volgens de instructies van de arts uitvoert en die ook nuttig zijn bij andere aandoeningen van het evenwichtsorgaan.

Kan vertigo worden voorkomen?

Experts benadrukken dat er in het algemeen geen preventieve behandelingen voor vertigo zijn of duidelijke risicofactoren waarmee het begin ervan kan worden voorspeld. Pérez merkt op dat patiënten met de ziekte van Ménière wordt aangeraden een dieet te volgen “met weinig zout, weinig cafeïne en geen stimulerende middelen, wat aanvallen niet voorkomt, maar wel de episoden vermindert”. Daarom is dit geen vorm van primaire preventie.

Wat de draaiduizeligheid betreft, wijst hij erop dat sommige studies deze in verband hebben gebracht met een vitamine D-tekort, maar dit is iets dat “niet erg duidelijk is”. Dit soort goedaardige duizeligheid wordt ook in verband gebracht met trauma, zoals de whiplash die kenmerkend is voor verkeersongevallen.

Psychologische gevolgen

Het feit dat duizeligheid in de meeste gevallen goedaardig van oorsprong is en met succes kan worden beheerst, mag er niet toe leiden dat we de gevolgen ervan relativeren. Het heeft een grote psychologische impact, en als de aanvallen aanhouden, is het zeer invaliderend vanuit sociaal-beroepsmatig oogpunt, met langdurig ziekteverzuim en zelfs blijvende invaliditeit.

“Sommige patiënten gaan tot het uiterste om het huis niet uit te willen of geen enkele activiteit te ondernemen in het geval ze duizeligheid krijgen,” zegt Amaro. “Het doodt niet, maar het doet veel pijn”. Veel lijders ontwikkelen secundaire angst en depressie als het niet goed wordt behandeld.