Wanneer is het begin van het nieuwe millennium? Volgens sommigen op 1 januari 2000 en volgens anderen op 1 januari 2001? Wie heeft er gelijk?

De redactie van Scientific American geeft deze verklaring:

Jaren in de meest gebruikte kalender van vandaag, de Gregoriaanse kalender, worden geteld vanaf het jaar 1 na Christus. Er was geen jaar 0. Vóór A.D.1 kwam het jaar B.C.1. De eerste eeuw duurde dus 100 jaar van 1 na Chr. tot het eind van 100 na Chr.; het eerste millennium, van 1 na Chr. tot het eind van 1000 na Chr.; en het huidige millennium zal dus pas eindigen op 31 december 2000 na Chr.

Kalenderstelsel: Jaar
Gregoriaans………….2000
Byzantijns………….7508
Chinees…………….4636
Indisch………………..1921
Islamitisch……………….1420
Joods………………5760

Een geleerde uit de 6e eeuw, Dionysius Exiguus (Dennis de Korte), stelde in 532 na Christus de Gregoriaanse kalender vast door A.D. (Anno Domini)1 vast te stellen als de tijd van de geboorte van Jezus Christus. In Dionysius’ tijd was het begrip “tellen vanaf 0” nog niet vanuit het Midden-Oosten in Europa geïntroduceerd. Jezus-Christus werd waarschijnlijker in 6 v. Chr. geboren, maar het systeem van Dionysius heeft door de jaren heen stand gehouden. Er zijn echter nog zo’n 40 andere kalendersystemen in gebruik, die allemaal in andere jaren vallen die op andere data veranderen.

Officieel begint het nieuwe millennium op 1 januari 2001 om nul uur, Greenwich Mean Time (GMT), ook wel Coordinated Universal Time (UTC) genoemd, volgens de regels die zijn vastgesteld tijdens een internationale conferentie in oktober 1884. Maar diezelfde conferentie besloot ook dat deze afrekening “het gebruik van de plaatselijke of andere standaardtijd waar dat wenselijk is, niet in de weg zal staan”. Met andere woorden, iedereen ten oosten van Greenwich zal zijn feest niet uitstellen tot na middernacht plaatselijke tijd, en iedereen ten westen zal niet te vroeg feestvieren.

Het jaar 2000 is bijzonder – ook al is het niet het begin van de 21e eeuw – omdat het een schrikkeljaar is. Julius Caesar bedacht het schrikkeljaar om te corrigeren voor het feit dat de aarde in 352,24219 dagen om de zon draait. Omdat dit geen geheel getal is, zouden de maanden van het jaar langzaam uit de pas gaan lopen met de seizoenen. Een vrij nauwkeurige correctie op de Gregoriaanse kalender kwam in 1582, en stelde dat een eeuwjaar alleen een schrikkeljaar is als het deelbaar is door 400 – wat waar is voor Y2K.

Frank Morgan, de Meenan Third Century Professor of Mathematics aan Williams College, geeft het volgende antwoord, aangepast uit zijn aanstaande Math Chat Book, dat is gebaseerd op zijn Math Chat TV show en column, beide beschikbaar op de MathematicalAssociation of America’s Web site:

De onverbiddelijke wiskundige logica is dat het officiële kalender-millennium pas begint in het jaar 2001. De eerste 2000 jaar eindigen met het jaar 2000, en de volgende duizend beginnen met 2001, het eerste jaar van het derde millennium. Stelt u zich een enorm leger van soldaten voor, met 1000 man in elke rij. In de eerste rij staan soldaten van 1 tot 1.000, in de tweede van 1.001 tot 2.000, en in de derde van 2.001 tot 3.000. De derde rij begint met soldaat 2.001. Of stel dat je 1.000 uur per jaar werkt. Het eerste jaar werk je uren 1 tot 1.000, het tweede jaar uren 1.001 tot 2.000, en het derde jaar begint met je 2.001ste werkuur. We moeten dus zeker het officiële kalender-millennium vieren op 1 januari 2001.

Maar er is nog een ander millennium te vieren: het millennium van de jaren 2000, de jaren die beginnen met een 2. Deze verandering zal gevolgen hebben voor elke cheque die we schrijven, voor elke letter die we dateren. Het is opwindend om alle cijfers te zien overgaan voor de eerste keer sinds het jaar van 999 naar 1000 ging, toen Ethelred II koning van Engeland werd; even opwindend als de kilometerteller in mijn Ferrari te zien overgaan van 99.999 naar 100.000 of de hele Senaat te zien overgaan naar 100 nieuwe Senatoren (wat waarschijnlijk nooit zal gebeuren, maar ja, ik heb ook niet echt een Ferrari). Natuurlijk is deze verandering in datum de oorzaak van de millenniumproblemen met computers, die ’00 zullen interpreteren als 1900 in plaats van 2000. Dus misschien is het veiliger om te wachten tot het officiële jaar 2001 om het te vieren.

Een andere vraag blijft: Waar moet het feest in hemelsnaam beginnen? Misschien heeft u op oudejaarsavond op TV gezien dat het nieuwe jaar in andere tijdzones vroeger wordt gevierd. Het meest gebruikelijke antwoord is Greenwich, Engeland, op de nulmeridiaan, het beginpunt van alle tijdzones. Een gedenkplaat op de Oude Koninklijke Sterrenwacht van Greenwich kondigt inderdaad aan: “Het millennium begint hier.” Maar dat is niet het laatste woord.

Het jaar 2001, dat het derde millennium inluidt, komt in Engeland eerder aan dan in Amerika, maar nog verder naar het oosten komt het eerder aan in Moskou, nog eerder in Japan (daarom heet het “Land van de Rijzende Zon”) enzovoort, totdat je de internationale datumgrens raakt en terugvalt naar de vorige dag. In feite ligt Fiji pal tegen de 180-graden meridiaan van lengtegraad. Maar ook dat is niet het laatste woord.

De datalijn heeft lang een oostelijke uitstulping gehad voorbij de 180-gradenlijn, waaronder het Zuid-Pacifische eiland Tonga, dat in een latere tijdzone ligt. Maar Kiribati, een eilandnatie die in tweeën is gesplitst door de datumgrens en in elke helft een andere datum heeft, heeft een spectaculaire verplaatsing van de datumgrens naar het oosten rond hun grens aangekondigd. Nu zal het Kersteiland van Kiribati het nieuwe millennium een uur eerder zien dan Tonga.

Persoonlijk hoop ik vroeg naar bed te gaan en een nieuw millennium op me te zien wachten als ik wakker word.