Wat definieert popmuziek als genre? Welke patronen en trends vinden we in popmuziek?

De beste antwoorden op vragen als deze zijn economisch van aard, en niet beperkt tot een bepaalde muzikale definitie, omdat “pop” altijd evolueert en verandert.

Op elk willekeurig moment in de tijd, op elke willekeurige locatie of in elke willekeurige cultuur, is “pop”-muziek de nieuwste opkomende muziekstijl die op grote schaal wordt gecommercialiseerd, op de markt gebracht en verkocht. Wat je in 2014 in de VS als “pop” definieert, zal heel anders zijn dan wat er over tien of twintig jaar in de VS als “pop” wordt gedefinieerd.

Een ander woord voor “popmuziek” is commerciële muziek. Het is een creatie van de 20e eeuw, en bestond niet voor de opkomst van de radio.

“Pop” heeft heel verschillende betekenissen in elk land ter wereld waar commerciële radio bestond. Popmuziek in Kenia in 1975 was heel anders dan die in Mexico in 1935 of in Italië in 1995. Maar alle vormen van popmuziek hebben dit gemeen: ze zijn gemaakt om geld te verdienen in een grotere muziekindustrie.

Popmuziek is een verschijnsel uit de muziekindustrie dat begon in het begin van de 20e eeuw toen commerciële radiostations begonnen met het uitzenden van vooraf opgenomen muziek.

Toen begonnen professionele muziekuitgeverijen opdrachten te geven voor het componeren van specifieke soorten muziek die door professionele muzieklabels in bepaalde stijlen zouden worden geproduceerd en opgenomen. Deze muziekstukken werden speciaal afgestemd op het soort muziek dat bepaalde radiostations graag wilden uitzenden om een bepaald publiek van luisteraars aan te spreken. Dit werd op zijn beurt weer bepaald door het soort reclame (commercials) dat de verschillende productiebedrijven maakten en de radiostations betaalden om uit te zenden tussen het spelen van vooraf opgenomen muziek door.

Dit gebeurde parallel in verschillende landen en culturen over de hele wereld. In elk land waar radio werd uitgezonden en een economie bestond die de verkoop van in massa geproduceerde opnamen kon ondersteunen, ontstonden en ontwikkelden zich totaal verschillende soorten “pop”.

Oorspronkelijk draaide elk radiostation alle soorten muziek, maar na verloop van tijd specialiseerden bepaalde radiostations zich in slechts één muziekgenre, om een bepaalde, nauw omschreven bevolkingsgroep van het luisterend publiek aan te spreken, om weer betaalde reclame aan te trekken van bepaalde bedrijven die bepaalde specifieke categorieën goederen aan het publiek wilden verkopen, om zo een strak geleide winstgevende onderneming voor het radiostation te creëren.

In sommige landen betaalden de radiostations royalty’s aan de uitgevers en de platenmaatschappijen telkens wanneer een bepaald stuk vooraf opgenomen muziek werd uitgezonden. In ieder geval produceerden de platenmaatschappijen in grote hoeveelheden platen (singles en albums) en later cassettes, CD’s of andere soorten media, en stelden deze beschikbaar voor verkoop in plaatselijke muziekwinkels in de gebieden waar een bepaald radiostation voor het publiek uitzond. Dit werd zorgvuldig gesynchroniseerd met marketingcampagnes om die bepaalde muziekstukken binnen een bepaald tijdsbestek op bepaalde radiostations gedraaid te krijgen, om het verkooppotentieel te vergroten. Dit alles werd zorgvuldig georganiseerd met investeringen en bedrijfs- en marketingplannen.

In de mate dat radiostations zich specialiseerden in het draaien van een bepaalde muziekstijl die een bepaalde kleine groep luisteraars aansprak, zouden de platenmaatschappijen en uitgeversmaatschappijen zich daaraan houden door doelbewust muzikanten te zoeken en te financieren die muziek konden maken die was afgestemd op de wensen van die specifieke radiostations. Zo ontstonden de verschillende subgenres van de popmuziek, overal ter wereld, in een soort feedback loop tussen de radiozenders en de platenmaatschappijen. Stijlen en genres van popmuziek veranderden en evolueerden altijd, maar altijd in antwoord op de druk van de markt om opnamen te verkopen en geld te verdienen.

Dit gebeurt vandaag de dag nog steeds, ook al zijn er veel meer afzet- en verkoopkanalen voor muziek dan de traditionele radiozenders en de traditionele muziekwinkels die cd’s en cassettes verkochten.

Naast popmuziek zijn er slechts twee andere economische muziekcategorieën: volksmuziek, muziek die amateurs voor hun eigen plezier maken en waarvan ze niet verwachten dat er veel geld mee te verdienen valt, en klassieke muziek, intellectueel verfijnde muziek die duur is om te maken en uit te voeren, maar die betaald wordt door mecenaat, dat wil zeggen de directe inbreng van geld van rijke edellieden, regeringen, kerken, bedrijven en dergelijke. Klassieke muziek maakt over het geheel genomen geen winst.

Dus waar zijn de stijlen van popmuziek vandaan gekomen? De vroegste popmuziek in elke cultuur werd meestal aangepast aan bestaande volksmuziek en in zekere zin aan klassieke muziek.

Het is ook altijd zo geweest dat volksmuzikanten en klassieke musici betrokken raakten bij de commerciële muziekindustrie, platenmaatschappijen, en radio-, televisie- en speelfilmuitzendingen. Voor zover zij dat doen, hebben zij de neiging hun muziek van folk of klassiek om te vormen tot pop, volgens de druk die de uitgevers en platenmaatschappijen en de muziekindustrie op hen uitoefenen, in de hoop winst te maken. Het gaat allemaal om het geld.