Wat is een aardbeving?
Een aardbeving is een intense trilling van het aardoppervlak. Het schudden wordt veroorzaakt door bewegingen in de buitenste laag van de aarde.
Waarom vinden aardbevingen plaats?
Hoewel de aarde er aan de oppervlakte vrij solide uitziet, is zij vlak onder het oppervlak in werkelijkheid zeer actief. De aarde is opgebouwd uit vier basislagen: een vaste korst, een hete, bijna vaste mantel, een vloeibare buitenkern en een vaste binnenkern.
Een diagram van de lagen van de aarde. Aardbevingen worden veroorzaakt door verschuivingen in de buitenste lagen van de aarde – een gebied dat de lithosfeer wordt genoemd.
De vaste korst en de bovenste, stijve laag van de mantel vormen samen een gebied dat de lithosfeer wordt genoemd. De lithosfeer is geen aaneengesloten stuk dat als een eierschaal om de hele aarde ligt. Hij bestaat eigenlijk uit reusachtige puzzelstukken die tektonische platen worden genoemd. Tectonische platen verschuiven voortdurend terwijl ze ronddrijven op de viskeuze, of langzaam stromende, mantellaag eronder.
De aardkorst is verdeeld in tektonische platen die al miljoenen jaren heel langzaam over het aardoppervlak bewegen. Credit: USGS
Deze non-stop beweging veroorzaakt spanningen op de aardkorst. Als de spanningen te groot worden, ontstaan er scheuren die breuken worden genoemd. Wanneer tektonische platen bewegen, veroorzaakt dat ook bewegingen bij de breuken. Een aardbeving is de plotselinge beweging van de aardkorst op een breuklijn.
Deze foto toont de San Andreas-breuklijn, een 750-mijl lange breuklijn in Californië. Credit: Public Domain
De plaats waar een aardbeving begint, wordt het epicentrum genoemd. De hevigste schokken van een aardbeving worden vaak in de buurt van het epicentrum gevoeld. De trillingen van een aardbeving kunnen echter nog steeds worden gevoeld en gedetecteerd op honderden of zelfs duizenden kilometers afstand van het epicentrum.
Hoe meten we aardbevingen?
De energie van een aardbeving verplaatst zich door de aarde in de vorm van trillingen die seismische golven worden genoemd. Wetenschappers kunnen deze seismische golven meten met instrumenten die seismometers worden genoemd. Een seismometer detecteert seismische golven onder het instrument en registreert deze als een reeks zigzaggen.
Wetenschappers kunnen het tijdstip, de plaats en de intensiteit van een aardbeving bepalen aan de hand van de informatie die door een seismometer wordt geregistreerd. Deze gegevens geven ook informatie over het gesteente waar de seismische golven doorheen zijn gegaan.
Een seismometer registreert seismische golven als een reeks zigzaglijnen. Credit: Wikimedia Commons gebruiker Z22, CC BY-SA 3.0
Komen aardbevingen alleen op aarde voor?
Earthquake is een naam voor seismische activiteit op aarde, maar de aarde is niet de enige plek met seismische activiteit. Wetenschappers hebben bevingen op de maan van de aarde gemeten, en zien ook aanwijzingen voor seismische activiteit op Mars, Venus en verschillende manen van Jupiter!
De InSight-missie van NASA zal een seismometer naar Mars brengen om de seismische activiteit daar, bekend als marsbevingen, te bestuderen. Op aarde weten we dat verschillende materialen op verschillende manieren trillen. Door de trillingen van marsquakes te bestuderen, hopen wetenschappers erachter te komen welke materialen zich aan de binnenkant van Mars bevinden.
Een tekening van de Mars InSight lander op het oppervlak van Mars. Credit: NASA-JPL/Caltech
InSight zal tonnen informatie verzamelen over hoe Mars er onder het oppervlak uitziet. Deze nieuwe ontdekkingen zullen ons helpen meer te begrijpen over hoe planeten als Mars – en ons huis, de aarde – zijn ontstaan.