Wat is het verschil tussen een bisdom en een aartsbisdom? En hoe zit het met een bisschop en een aartsbisschop?
Onze Heer heeft voor Zijn Kerk een structuur van leiderschap ingesteld, gebaseerd op de apostelen, die bekend staat als de hiërarchie. Zoals in elke organisatie heeft elke leider in de kerk een bepaald gebied van verantwoordelijkheid en jurisdictie. Hoewel in dit antwoord wordt gesproken over leiderschap, verantwoordelijkheden en jurisdictie, moeten we altijd in gedachten houden dat leiderschap in de Kerk het beeld moet weerspiegelen van de Goede Herder, die zijn leven geeft voor zijn schapen (Johannes 10:1-18).
De Heilige Vader, de paus, heeft als opvolger van Petrus het volledige, hoogste en universele gezag over de hele Kerk. Hij oefent deze macht ongehinderd uit. Daarom stelt de Dogmatische Constitutie over de Kerk van Vaticanum II dat de paus “de eeuwige en zichtbare bron en grondslag is van de eenheid zowel van de bisschoppen als van het gehele gezelschap der gelovigen” (#23). Bedenk dat een van de officiële titels van de Heilige Vader, afkomstig van paus Gregorius I (geb. 604), is “Dienaar van de dienaren van God”, hetgeen hem eraan herinnert dat hij geroepen is om anderen te dienen.
In eenheid met de Heilige Vader zijn de bisschoppen. Elke bisschop is aangesteld om gezag uit te oefenen over een bepaald gebied, een bisdom genaamd. De Heilige Vader is bijvoorbeeld de bisschop van het bisdom Rome, en bisschop Loverde is de bisschop van het bisdom Arlington. Hoewel de paus het volledige, hoogste en universele gezag heeft over de hele Kerk, “is de macht die persoonlijk wordt uitgeoefend in de naam van Christus, eigen, gewoon en onmiddellijk, hoewel de uitoefening ervan uiteindelijk wordt gecontroleerd door het hoogste gezag van de Kerk” (Dogmatische Constitutie, #27).
Elke bisschop moet werkelijk optreden als een herder voor zijn bisdom. Met de hulp van priesters en diakens oefent hij zijn pastorale ambt uit over het hem toegewezen deel van het Volk van God, ongeacht leeftijd, conditie of nationaliteit, en ongeacht of zij permanent of tijdelijk in het bisdom verblijven. De zorg moet zich ook uitstrekken tot hen die bijzondere behoeften hebben (b.v. aan huis gebondenen of gehandicapten) en tot hen die van de Kerk zijn weggevallen. De bisschop moet ook goede oecumenische betrekkingen bevorderen en met vriendelijkheid en liefde handelen jegens hen die niet in volledige gemeenschap met de Kerk zijn. (Confer Code of Canon Law, #383).
In het toezicht op zijn bisdom moet de bisschop zorgen voor de authentieke leer van het katholieke geloof, de juiste en regelmatige viering van de sacramenten en andere daden van devotie, het bevorderen van roepingen tot het priesterschap en het religieuze leven, en het besturen van het bisdom met loyaliteit aan de Heilige Vader. Om deze taken te vervullen, breidt de bisschop zijn gezag uit naar zijn priesters, met name zijn pastoors, die elk verantwoordelijk zijn voor een parochie, een territoriale onderverdeling van het bisdom. Bovendien brengt de bisschop om de vijf jaar een ad limina bezoek aan de Heilige Vader om verslag uit te brengen over het leven van de diocesane kerk. De bisschop is dus de zichtbare bron en basis voor de eenheid binnen zijn bisdom en voor de eenheid van het bisdom met de universele kerk.
Met deze basisstructuur van leiderschap en organisatie in gedachten, hoe zit het dan met een aartsbisdom? Simpel gezegd is een aartsbisdom een zeer groot bisdom in termen van katholieke bevolking, en het is gewoonlijk gevestigd in een groot stedelijk gebied. Vergelijk bijvoorbeeld het bisdom van Arlington met het aartsbisdom van Baltimore: Het Aartsbisdom, geleid door Zijne Eminentie, Kardinaal Keeler, heeft 155 parochies, bediend door 595 priesters (diocesaan en religieus), met 1.292 religieuze broeders en zusters in verschillende apostolaten; het Aartsbisdom heeft een katholieke bevolking van 484.287 en beslaat 4.801 vierkante mijl (het grootste deel van de staat Maryland). Het bisdom Arlington, dat onder leiding staat van bisschop Loverde, telt 65 parochies met 229 priesters (diocesaan en religieus) en 209 broeders en zusters in verschillende apostolaatsfuncties. Het bisdom heeft een katholieke bevolking van 336.123 inwoners en beslaat 6.541 vierkante mijl (het grootste deel van het Gemenebest Virginia). Hoewel het bisdom Arlington meer vierkante mijl beslaat dan het aartsbisdom Baltimore, is het aartsbisdom aanzienlijk groter qua katholieke bevolking, aantal priesters en religieuzen, en aantal parochies. (Statistieken uit de Official Catholic Directory, 1999.)
Een aartsbisdom wordt ook wel een metropolitane zetel of het “hoofd “bisdom van een kerkelijke provincie genoemd. Het aartsbisdom Baltimore is bijvoorbeeld de metropolitane zetel van de provincie Baltimore, die het aartsbisdom zelf en de suffragane bisdommen Arlington, Richmond, Wheeling-Charlestown, en Wilmington omvat. (De term suffragan verwijst eenvoudig naar die bisdommen van een provincie die onder de leiding van het aartsbisdom staan). Het doel van het vormen van zo’n provincie is het bevorderen van samenwerking en gemeenschappelijk pastoraal optreden binnen een regio (Code of Canon Law, #434).
De aartsbisschop, hoewel hij duidelijk een ambt met groot prestige bekleedt, heeft alleen directe jurisdictie over zijn eigen bisdom. Als metropolitaan aartsbisschop heeft hij echter verschillende belangrijke taken: (1) ervoor te zorgen dat zijn bisdommen waken over het geloof en de kerkelijke tucht; (2) de Heilige Vader te informeren in geval van misbruik of verwaarlozing in een ander bisdom, en met diens toestemming een formele visitatie uit te voeren bij de bisschop in het bisdom; (3) een diocesaan administrator te benoemen wanneer het suffragane bisdom geen bisschop heeft; (4) een nieuw benoemde bisschop voor het suffragane bisdom te installeren; en (5) andere speciale taken uit te voeren als de omstandigheden dat rechtvaardigen (Code of Canon Law, #464). De aartsbisschop vergadert ook met de bisschoppen in een provinciale raad om zaken te bespreken die van belang zijn voor de regio. Tenslotte is, wat juridische zaken betreft, het Metropolitaan Tribunaal het eerste hof van beroep voor zaken die door het lokale diocesaan Tribunaal worden beslist.
Hoewel dit antwoord enigszins gecompliceerd lijkt (en de bijzonderheden van de Canonieke Wet maken het nog ingewikkelder), is de structuur van leiderschap en organisatie zeer basaal: De opvolger van St. Petrus die de herder is van de hele Kerk, gevolgd door de bisschop die de herder is van een bisdom, gevolgd door de pastoor die de herder is van een parochie.