Wat is neuroblastoom?

Kanker ontstaat wanneer cellen in het lichaam uit de hand beginnen te lopen en de normale cellen verdringen. Cellen in bijna elk deel van het lichaam kunnen kanker worden en zich verspreiden naar andere delen van het lichaam. Voor meer informatie over het ontstaan en de verspreiding van kanker, zie Wat is kanker?

De soorten kanker die bij kinderen ontstaan, verschillen vaak van de soorten die bij volwassenen ontstaan. Zie voor meer informatie Wat zijn de verschillen tussen kanker bij volwassenen en kanker bij kinderen?

Neuroblastoom begint in bepaalde zeer vroege vormen van zenuwcellen, die meestal in een embryo of foetus worden aangetroffen. (De term neuro verwijst naar zenuwen, terwijl blastoma verwijst naar een kanker die onrijpe of zich ontwikkelende cellen aantast). Deze vorm van kanker komt het vaakst voor bij zuigelingen en jonge kinderen. Het is zeldzaam bij kinderen ouder dan 10 jaar.

Om neuroblastoom te begrijpen, helpt het om meer te weten over het sympathische zenuwstelsel, waar deze tumoren beginnen.

Het sympathische zenuwstelsel

De hersenen, het ruggenmerg en de zenuwen die van daaruit naar alle delen van het lichaam reiken, maken allemaal deel uit van het zenuwstelsel. Het zenuwstelsel is onder meer nodig voor denken, voelen en bewegen.

Een deel van het zenuwstelsel regelt ook lichaamsfuncties waar we ons zelden bewust van zijn, zoals hartslag, ademhaling, bloeddruk, spijsvertering en andere functies. Dit deel van het zenuwstelsel staat bekend als het autonome zenuwstelsel.

Het sympathische zenuwstelsel maakt deel uit van het autonome zenuwstelsel. Het omvat:

• Zenuwvezels die langs beide zijden van het ruggenmerg lopen.
• Clusters van zenuwcellen die ganglia (meervoud van ganglion) worden genoemd op bepaalde punten langs het pad van de zenuwvezels.
• Zenuwachtige cellen die in het medulla (centrum) van de bijnieren worden gevonden. De bijnieren zijn kleine klieren die op de top van elke nier zitten. Deze klieren maken hormonen (zoals adrenaline) die helpen de hartslag, bloeddruk en bloedsuikerspiegel te regelen, en hoe het lichaam reageert op stress.

De belangrijkste cellen waaruit het zenuwstelsel is opgebouwd, worden zenuwcellen of neuronen genoemd. Deze cellen werken samen met andere soorten cellen in het lichaam door kleine hoeveelheden chemische stoffen (hormonen) af te geven. Dit is belangrijk, omdat neuroblastoomcellen vaak bepaalde chemische stoffen afgeven die symptomen kunnen veroorzaken (zie Tekenen en symptomen van neuroblastoom).

Neuroblastomen

Neuroblastomen zijn kankers die beginnen in vroege zenuwcellen (neuroblasten genoemd) van het sympathische zenuwstelsel, dus ze kunnen overal in dit systeem worden aangetroffen.

• De meeste neuroblastomen beginnen in sympathische zenuwganglia in de buik, ongeveer de helft hiervan begint in de bijnier.
• De meeste van de overige beginnen in sympathische ganglia in de buurt van de wervelkolom in de borst of nek, of in het bekken.
• Zelden heeft een neuroblastoom zich zo wijd verspreid tegen de tijd dat het wordt gevonden, dat artsen niet meer precies kunnen zeggen waar het is begonnen.

Sommige neuroblastomen groeien en verspreiden zich snel, terwijl andere langzaam groeien. Soms, bij zeer jonge kinderen, sterven de kankercellen zonder reden af en gaat de tumor vanzelf weg. In andere gevallen rijpen de cellen soms vanzelf uit tot normale ganglioncellen en stoppen ze met delen (dit maakt de tumor een goedaardig ganglioneuroma).

Andere tumoren van het autonome zenuwstelsel bij kinderen

Niet alle tumoren van het autonome zenuwstelsel bij kinderen zijn kwaadaardig (kankerachtig). Er kunnen echter tumoren zijn die zowel niet-kankercellen als kankercellen binnen dezelfde tumor hebben.

• Ganglioneuroma is een goedaardige (niet-kankerverwekkende) tumor die bestaat uit rijpe ganglion- en zenuwschedecellen.
• Ganglioneuroblastoom is een tumor die zowel kwaadaardige als goedaardige delen heeft. Het bevat neuroblasten (onvolgroeide zenuwcellen) die abnormaal kunnen groeien en uitzaaien, vergelijkbaar met neuroblastoom, maar ook gebieden van meer volwassen weefsel die vergelijkbaar zijn met ganglioneuroma.

Ganglioneuroma’s worden meestal verwijderd door middel van een operatie en zorgvuldig bekeken met een microscoop om er zeker van te zijn dat ze geen gebieden van kwaadaardige cellen bevatten (wat de tumor een ganglioneuroblastoom zou maken). Als de uiteindelijke diagnose ganglioneuroma is, is geen andere behandeling nodig. Als het een ganglioneuroblastoom blijkt te zijn, wordt het op dezelfde manier behandeld als een neuroblastoom.