Xmas

Gebruik in het EngelsEdit

Sinds ten minste het einde van de 19e eeuw wordt “Xmas” ook in verschillende andere Engelstalige naties gebruikt. Citaten met het woord zijn te vinden in teksten die voor het eerst in Canada zijn geschreven, en het woord is gebruikt in Australië en in het Caribisch gebied. Merriam-Webster’s Dictionary of English Usage stelt dat het moderne gebruik van de term grotendeels beperkt blijft tot advertenties, krantenkoppen en banners, waar de beknoptheid wordt gewaardeerd. De associatie met de commercie “heeft de reputatie geen goed gedaan”, aldus het woordenboek.

In het Verenigd Koninkrijk heeft de voormalige bisschop van de Church of England in Blackburn, Alan Chesters, zijn geestelijken aanbevolen de spelling te vermijden.

In de Verenigde Staten stuurde gouverneur Meldrim Thomson van New Hampshire in 1977 een persbericht rond waarin hij zei dat hij wilde dat journalisten de “Christus” in Kerstmis zouden behouden, en het geen Xmas zouden noemen – wat hij een “heidense” spelling van ‘Kerstmis’ noemde.

Gebruik van “X” voor “Christus “Edit

De afkorting van Kerstmis als “Xmas” is een bron van onenigheid onder christenen die de feestdag in ere houden.

In de News and Views van december 1957, gepubliceerd door de Church League of America, een conservatieve organisatie die in 1937 mede is opgericht door George Washington Robnett, werd het gebruik van Xmas aangevallen in een artikel met de titel “X=The Unknown Quantity”. De beweringen werden later opgepikt door Gerald L. K. Smith, die in december 1966 beweerde dat Xmas een “godslasterlijke weglating van de naam van Christus” was en dat “‘X’ wordt aangeduid als zijnde symbolisch voor de onbekende hoeveelheid”. Smith beweerde verder dat het Joodse volk de kerstman had geïntroduceerd om de verhalen over Jezus in het Nieuwe Testament te onderdrukken, en dat de Verenigde Naties, in opdracht van “het wereldjodendom”, “de naam van Christus buiten de wet hadden gesteld”. Er is echter een goed gedocumenteerde geschiedenis van het gebruik van Χ (eigenlijk de Griekse letter “chi”) als afkorting voor “Christus” (Χριστός) en mogelijk ook als symbool van het kruis. De afkorting komt voor op veel orthodox-christelijke religieuze iconen.

Dennis Bratcher, die schrijft voor de christelijke website The Voice, stelt “dat er altijd mensen zijn die het gebruik van de afkorting ‘Xmas’ luidkeels afkeuren als een soort blasfemie tegen Christus en het christendom”. Onder hen zijn evangelist Franklin Graham en voormalig CNN medewerker Roland S. Martin. Graham verklaarde in een interview:

“Voor ons als christenen is dit een van de heiligste feestdagen, de geboorte van onze redder Jezus Christus. En voor mensen om Christus uit Kerstmis te halen. Ze vinden het prima om vrolijk kerstfeest te zeggen. Laten we Jezus er gewoon uithalen. Ik denk echt dat dit een oorlog is tegen de naam van Jezus Christus.”

Ook Roland Martin brengt het gebruik van “Xmas” in verband met zijn groeiende bezorgdheid over de toenemende commercialisering en secularisering van een van de heiligste dagen van het christendom. Bratcher stelt dat degenen die een afkeer hebben van het afkorten van het woord niet bekend zijn met een lange geschiedenis van christenen die X gebruiken in plaats van “Christus” voor verschillende doeleinden.

Het woord “Christus” en de samenstellingen daarvan, waaronder “Kerstmis”, zijn in het Engels ten minste de afgelopen 1000 jaar afgekort, lang voordat het moderne “Xmas” algemeen werd gebruikt. “Christus” werd vaak geschreven als “Xρ” of “Xt”; er zijn verwijzingen in de Angelsaksische kroniek zo ver terug als 1021. Deze “X” en “P” zijn ontstaan als de hoofdletters van de Griekse letters χ (Ch) en ρ (R) die in oude afkortingen voor “Χριστος” (Grieks voor “Christus”) werden gebruikt. De Chi-Rho, een samenvoeging van de twee Griekse letters, weergegeven als ‘☧’ (Unicode-karakter U+2627 ☧ CHI RHO) is een symbool dat vaak wordt gebruikt om Christus voor te stellen in katholieke, protestantse en orthodox-christelijke kerken.

In oude christelijke kunst zijn χ en χρ afkortingen voor de naam van Christus. In veel manuscripten van het Nieuwe Testament en iconen is ‘Χ’ een afkorting voor ‘Χριστος’, net als XC (de eerste en laatste letter in het Grieks, met gebruikmaking van de lunaatsigma); vergelijk IC voor Jezus in het Grieks.

Andere gebruiken van “X(t)” voor “Chris(t)-“Edit

In de 17e en 18e eeuw waren “Xene” en “Exene” veelvoorkomende schrijfwijzen voor de voornaam Christine. De Amerikaanse zangeres Christina Aguilera heeft soms de naam “Xtina” gebruikt. Exene Cervenka is sinds 1977 een bekende Amerikaanse singer-songwriter.