Zoem, zoem, klap! Waarom vliegen zo vervelend kunnen zijn
Maggie Hardy, The University of Queensland
Je weet hoe het gaat. Een picknick in het park, een wandeling in de bush of een barbecue met vrienden en familie – allemaal perfecte zomeractiviteiten die kunnen worden verpest door vervelende vliegen die je nooit met rust laten.
Dus waarom doen ze het en wat willen ze?
Vliegen zijn een van de meest diverse insectenorden, met wereldwijd meer dan 150.000 beschreven soorten in meer dan 150 verschillende insectenfamilies.
In Australië schatten entomologen (wetenschappers die insecten bestuderen) dat er meer dan 30.000 soorten vliegen zijn, en toch zijn er maar 7.700 soorten beschreven.
Er zijn twee hoofdtypen vliegen: de Nematocera (waartoe muggen en niet-bijtende langpootmuggen behoren) en de Brachycera (waartoe huisvliegen, fruitvliegen en paardenvliegen behoren).
In Australië is er maar één soort vlieg die ons aantrekt, in plaats van ons bloed: de bush fly (Musca vetustissima, Diptera: Muscidae), een niet bijtende vlieg en nauw verwant aan de huisvlieg (Musca domestica). Deze vliegen zijn uit op de eiwitten, koolhydraten, zouten en suikers die van nature op je huid aanwezig zijn.
Alle andere vliegen om je heen zijn waarschijnlijk uit op je bloed, en daar horen muggen en paardenvliegen ook bij. En ja, helaas zijn sommige mensen aantrekkelijker voor muggen dan anderen.
Hoewel muggen en andere bloed-voedende insecten worden aangetrokken door de kooldioxide die we uitademen, weten we dat het zintuiglijk systeem van insecten ook helpt om blootgestelde huid te vinden. Aangezien de huid bij ons gezicht vaak blootligt, is dat een van de redenen dat vliegen altijd rond je gezicht en handen zoemen.
Monddelen met beet
Bij de mug is de proboscis scherp en naaldvormig; bij de hertenvlieg (in Australië ook wel paardenvlieg of marsvlieg genoemd) is het een grote, brede stekel.
Dit weerspiegelt de verschillende voedingsstijlen die bij vliegen worden aangetroffen: muggen gebruiken een injectienaald-benadering, en zijn zo selectief over waar ze bijten dat uit onderzoek is gebleken dat ze haarvaatjes onder de huid kunnen vinden.
Zoals de meeste mensen weten, kunnen deze beten erg jeuken en in zeldzame gevallen kunnen de eiwitten die tijdens een muggenbeet worden overgedragen, een anafylactische shock veroorzaken.
Horse vliegen gebruiken een “slash and suck”-aanpak, waarbij ze in de huid snijden en vervolgens het bloed opzuigen dat naar buiten komt. Deze beten zijn mijn minst favoriete van alle insecten.
Bijtmuggen, in Australië ook wel zandvliegen genoemd, zijn bloedetende vliegen (Diptera: Ceratopogonidae), en zijn bekende vectoren van minder ernstige menselijke ziekteverwekkers en belangrijke veterinaire ziekteverwekkers in de veeteelt. Hun beten jeuken ook intens.
Fruitvliegen en huisvliegen gebruiken een iets andere methode: hun monddelen zijn net sponzen, en ze braken een mengsel van spijsverteringsenzymen uit op het oppervlak waar ze zich voeden, waarna ze de resulterende vloeistof opslurpen. Although they are irritating, they don’t bite humans.
Along for the ride
The biggest problem with fly bites isn’t so much that the injury is painful or irritating, it’s the pathogens the insect can transmit through their bite. In order for a vector-borne disease to spread, three things need to be present:
- the disease
- the insect that spreads the disease
- the vertebrate host.
For some diseases, such as dengue fever, in Australia we have the mosquito but generally don’t have the virus. Uitbraken van dengue doen zich voor wanneer iemand het denguevirus het land binnenbrengt, waarna de muggen die hier al zijn de ziekte kunnen verspreiden.
Als je kijkt naar het aantal meldingen voor dengue-virusinfectie, dan zie je dat Queensland het hoogste aantal gevallen heeft.
Maar als je de bevolkingsomvang meerekent, hoe verandert dat dan? Als je kijkt naar het aantal meldingen per 100.000 mensen in de bevolking, lopen de tropische gebieden van Australië (het Northern Territory, West-Australië en Queensland) verreweg het grootste risico. Dat komt omdat in die gebieden de kans op de ziekte, het insect dat de ziekte verspreidt, en mensen het grootst is.
Mensen versus vliegen
Hoe kun je het risico gebeten te worden verkleinen? Insectwerende middelen met DEET of picaridine werken het best om muggen niet te laten bijten. Van polsbandjes is aangetoond dat ze muggen niet afweren, en botanische middelen bieden zelden of nooit dezelfde mate van bescherming.
Voor overlast veroorzakende vliegen maakt dit misschien niet uit, maar voor de insecten die ziektes bij mensen kunnen overbrengen is de beste methode om al het stilstaande water rond uw huis te verwijderen (om te voorkomen dat de eitjes zich daar ontwikkelen), en binnen te blijven als het kan in de schemering (om te voorkomen dat u gebeten wordt wanneer de muggen het actiefst zijn).
De meeste bloedzuigende vliegen, zoals muggen, nemen opportunistische bloedmaaltijden om hun levenscyclus te voltooien. De bloedmaaltijd is nodig om de vrouwtjes in staat te stellen eieren te leggen. Bij verschillende soorten muggen zijn de vrouwtjes niet selectief en nemen ze hun bloedmaaltijd van allerlei gewervelde dieren.
Volwassen mannetjes en soms vrouwtjes voeden zich alleen met nectar of stuifmeel. Bij tabanidae zoals de paardenvlieg komt nectarvoeding zowel bij de mannetjes als bij de vrouwtjes vaak voor.
Als vliegen op een reeks planten landen om zich met nectar te voeden, verspreiden ze het stuifmeel tussen de bloemen en helpen zo de volgende generatie planten te bevruchten. Als bestuivers spelen vliegen een waardevolle rol in de ecologische gemeenschap voor onze inheemse planten, en helpen ze ook de boeren.
Recent onderzoek van wetenschappers in Australië heeft aangetoond dat niet bijenbestuivers, waaronder vliegen, een belangrijke rol spelen bij de bestuiving van gewassen over de hele wereld.
Dus de volgende keer dat vliegen uw picknick, bushwalk of barbecue overspoelen, bedenk dan dat ze misschien hebben geholpen iets van dat voedsel op uw tafel te zetten.