Dont freak out, but there are thousands of mites living all over your face

W tej chwili na twojej twarzy znajdują się tysiące roztoczy. Są one mikroskopijne, ale blisko spokrewnione z pająkami i kleszczami. I pomimo twojej reakcji na tę wiadomość, nie dzieje się z tobą absolutnie nic złego.

„99,9 procent ludzi je nosi”, mówi Ron Ochoa, naukowiec zajmujący się roztoczami w Departamencie Rolnictwa USA. Najwięcej jest ich na naszych twarzach, ale żyją w mieszkach włosowych na całym ciele, a jedna osoba może mieć ich w sumie ponad milion.

W ciągu dnia zwierzęta pozostają ukryte w mieszkach włosowych, żywiąc się olejkami naturalnie wydzielanymi przez gruczoły. W nocy, używają swoich szczupłych nóg, aby wspiąć się na powierzchnię w poszukiwaniu kolegów.

Może najbardziej zaskakujący fakt dotyczący tych roztoczy: zostały one po raz pierwszy zidentyfikowane w 1842 roku, ale naukowcy wciąż wiedzą o nich zaskakująco mało.

„Są to rzeczy, które żyją na nas – są z nami ściśle związane – ale tak naprawdę nie zostały zbadane”, mówi Holly Menninger, która jest częścią projektu North Carolina State, który pobiera próbki roztoczy żyjących na setkach ochotników. „To trochę szalone.”

Jej zespół jest jednym z niewielu, który stara się dowiedzieć więcej. Oto, co niewiele wiemy do tej pory o roztoczach, które nosisz codziennie.

Nawet nie wiemy, ile roztoczy nosimy

Twoje ciało jest siedliskiem co najmniej dwóch blisko spokrewnionych gatunków roztoczy: Demodex folliculorum i Demodex brevis. Obydwa żyją w mieszkach włosowych, ale folliculorum żyją w głównej jamie mieszków włosowych, podczas gdy mniejszy brevis żyje w czymś, co nazywa się gruczołem łojowym, który wydziela woskowy olej zwany sebum – prawdopodobnie główne źródło pożywienia roztoczy.

Obydwa rodzaje Demodex są najgęstsze na twarzy – szczególnie w pobliżu nosa, brwi, rzęs i linii włosów – ale żyją wszędzie na ciele, gdzie znajdują się mieszki włosowe. Naukowcy jednak nigdy do końca nie zbadali całkowitej liczebności roztoczy na ludzkim ciele. Dan Fergus, badacz współpracujący z Menningerem, szacuje, że przeciętny człowiek ma od 1,5 do 2,5 miliona roztoczy, ale nikt tak naprawdę tego nie wie.

Niemal wszyscy dorośli są nosicielami tych roztoczy, ale dzieci zazwyczaj nie – i tylko około 70 procent 18-latków je ma. Nadal nie jest jasne, w jaki sposób się nimi zarażamy. Wielu naukowców wierzy, że w jakiś sposób nabywamy je od naszych rodziców – Ochoa uważa, że najpierw przyczepiają się do nas, gdy karmimy piersią jako niemowlęta – podczas gdy inni stawiają hipotezę, że nabywamy je od partnerów seksualnych.

Jedna rzecz jest pewna: roztocza żyły na ludziach przez bardzo, bardzo długi czas. „Roztocza są tak dobrze przystosowane do życia w naszej twarzy i włosach, że nasz system immunologiczny nie jest w stanie ich rozpoznać” – mówi Ochoa.

Podobnie jak pąkle, które pokrywają wieloryby lub ryby, które podążają za rekinami, aby zjeść ich resztki, mówią one o niesamowitej sile ewolucji, która potrafi wypełnić każdą niszę w istnieniu, jeśli poświęci się jej wystarczająco dużo czasu.

Roztocza bawią się na twojej twarzy w nocy

W ciągu dnia oba rodzaje Demodex pozostają wewnątrz mieszków włosowych, żywiąc się sebum. Uważa się również, że zjadają niektóre z komórek pokrywających mieszki włosowe, wraz z żyjącymi w nich bakteriami, choć nadal nie jest to pewne.

W nocy powoli wypełzają na powierzchnię z prędkością kilku milimetrów na godzinę, używając ośmiu krótkich, segmentowanych odnóży:

W górę, na zewnętrzną krawędź mieszków włosowych, szukają kolegów. „Żartujemy, że roztocza wychodzą na imprezę, bo w nocy uprawiają seks na twojej twarzy” – mówi Menninger. W ciągu dnia wracają do mieszków włosowych, gdzie samice składają jaja.

Nie jest jasne, dlaczego trzymają się tego dziennego harmonogramu, ale możliwe, że dlatego, że pojawienie się, gdy ich gospodarze (tzn. my) są uspokojeni, jest mniej niebezpieczne. Nie jest również oczywiste, skąd wiedzą, kiedy śpimy: mogą po prostu wyczuwać światło lub reagować na zmiany hormonalne w naszych ciałach.

Jedyny sposób, w jaki wiemy o ich nocnym życiu, w rzeczywistości, jest z eksperymentów, w których ludzie spali z taśmą na skórze, aby uwięzić roztocza, kiedy się pojawią. Metody pobierania próbek w ciągu dnia są nieco prostsze: możesz wyizolować roztocza, nakładając olej mineralny na pory w pobliżu nosa, powodując ich otwarcie, a następnie zeskrobując je kawałkiem metalu. Jeśli umieścisz powstałą maź pod mikroskopem, prawdopodobnie zobaczysz w niej kręcące się roztocza.

Ogromna większość tych roztoczy jest prawdopodobnie nieszkodliwa – nawet jeśli są one wyposażone w narząd czepny zwany palpus, po obu stronach pyska, który pozwala im wkopać się i przymocować do komórek mieszków włosowych.

W niektórych przypadkach roztocza mogą jednak zaostrzyć trądzik różowaty. Może to być spowodowane faktem, że nie wypróżniają się one i po prostu pozwalają, aby kał gromadził się w ich ciałach z czasem. Kiedy umierają i zaczynają się rozkładać, wszystkie te odchody są uwalniane na raz – a u niektórych osób może to wywołać reakcję immunologiczną, która prowadzi do zaostrzenia trądziku różowatego.

Wciąż tak mało wiemy o roztoczach – a one są wszędzie

Roztocza jako całość są szokująco słabo zbadaną grupą, mimo że zostały po raz pierwszy opisane przez Carla Linneausa w XVIII wieku i żyją dość powszechnie. Kleszcze są rodzajem roztoczy, ale to tylko najbardziej znane z ponad 57 000 gatunków roztoczy, które do tej pory znaleźliśmy.

I są jeszcze tysiące innych, które wciąż czekają na odkrycie. Niektórzy naukowcy uważają, że praktycznie każdy gatunek zwierząt i roślin ma swój odrębny gatunek roztocza żyjący na nim.

„Liczba gatunków roztoczy jest prawdopodobnie jedną z najbardziej niedocenianych spośród wszystkich grup zwierząt żyjących na naszej planecie.” mówi Ochoa. „Jeśli istnieje pięć milionów gatunków owadów, musisz zdać sobie sprawę, że każdy owad prawdopodobnie ma swój własny gatunek roztocza.”

Istnieją również tysiące wolno żyjących roztoczy obecnych we wszystkich rodzajach ekosystemów. Są one szczególnie obfite w glebie. „Gdybyś wyszedł na podwórko, wziął szufelkę ziemi i zajrzał do niej, prawdopodobnie znalazłbyś zupełnie nowy gatunek roztocza” – mówi Ochoa.

Grupa z Karoliny Północnej uważa, że istnieje jeszcze więcej gatunków roztoczy, które żyją na ludziach i wciąż nie zostały znalezione. Dlatego pobierają próbki ludzi z różnych grup etnicznych w poszukiwaniu roztoczy, wysuwając hipotezę, że w ciągu dziesiątków tysięcy lat, kiedy ludzie żyli i ewoluowali w odległych zakątkach globu, roztocza, które żyły na nich, również ewoluowały i różnicowały się.

W ciągu ostatnich kilku lat zaczęliśmy dogłębnie badać i powszechnie doceniać znaczenie mikrobiomu – bilionów bakterii, które żyją w nas i na nas. Naukowcy z obsesją na punkcie roztoczy mają nadzieję, że era doceniania roztoczy będzie podobnie postępować.

„Były one całkowicie poza ekranem radaru, nie tylko dla zwykłych ludzi, ale także dla naukowców,” mówi Ochoa. „Roztocza siedzą tuż pod naszymi nosami, a my jesteśmy całkowicie nieświadomi ich związku z nimi.”

Dalsza lektura:

• Ed Yong’s excellent guide to face mites
• Zdjęcia i historie z NC State’s Meet Your Mites project
• Oszałamiające zdjęcia roztoczy rolniczych wykonane przez Rona Ochoa i innych naukowców USDA