8 Zaskakujących faktów o Aleksandrze Wielkim

Uczył się u Arystotelesa, ale miał słynne zatargi z innymi filozofami.

Ojciec Aleksandra, Filip II Macedoński, zatrudnił Arystotelesa, jednego z największych filozofów w historii, by uczył 13-letniego księcia. Niewiele wiadomo o trzyletniej nauce Aleksandra, ale przypuszczalnie pod jej koniec mądre, lecz światowe podejście Arystotelesa już się w nim zakorzeniło. Według legendy, kiedy Aleksander był jeszcze księciem w Grecji, odszukał słynnego ascetę Diogenesa Cynika, który odrzucał towarzyskie uprzejmości i spał w dużym glinianym słoju. Aleksander podszedł do myśliciela na publicznym placu, pytając Diogenesa, czy jest coś, co on, w swoim wielkim bogactwie, mógłby dla niego zrobić. „Tak” – odpowiedział Diogenes – „odsuń się, zasłaniasz mi słońce”. Aleksander był oczarowany odmową Diogenesa bycia pod wrażeniem, stwierdzając: „Gdybym nie był Aleksandrem, byłbym Diogenesem.”

Lata później, w Indiach, Aleksander przerwał swoje militarne podboje, by odbyć długie dyskusje z gimnosofistami, „nagimi filozofami” z religii hinduskiej lub dżinijskiej, którzy odrzucili ludzką próżność i ubrania.

W ciągu 15 lat podbojów Aleksander nigdy nie przegrał żadnej bitwy.

Taktyka i strategie wojskowe Aleksandra Wielkiego są do dziś studiowane w akademiach wojskowych. Od pierwszego zwycięstwa w wieku 18 lat, Aleksander zyskał reputację prowadząc swoich ludzi do walki z imponującą szybkością, pozwalając mniejszym siłom na dotarcie i przełamanie linii wroga, zanim jego przeciwnicy byli gotowi. Po zabezpieczeniu swojego królestwa w Grecji, w 334 roku p.n.e. Aleksander przedostał się do Azji (dzisiejsza Turcja), gdzie wygrał serię bitew z Persami pod wodzą Dariusza III. Główną siłą bojową Aleksandra była 15-tysięczna falanga macedońska, której oddziały odpierały Persów dzierżących miecze za pomocą długich na 20 stóp pik zwanych sarissami.

Nazwał ponad 70 miast swoim imieniem i jedno imieniem swojego konia.

Aleksander upamiętnił swoje podboje, zakładając dziesiątki miast (zwykle zbudowanych wokół wcześniejszych fortów wojskowych), które niezmiennie nazywał Aleksandrią. Najsłynniejsze z nich, założone u ujścia Nilu w 331 r. p.n.e., jest dziś drugim co do wielkości miastem Egiptu. Inne Aleksandrie wytyczają szlak przemarszu jego armii przez dzisiejszą Turcję, Iran, Afganistan, Tadżykistan i Pakistan. W pobliżu miejsca bitwy nad rzeką Hydaspes – najkosztowniejszego zwycięstwa w jego kampanii indyjskiej – Aleksander założył miasto Bucefał, nazwane tak na cześć jego ulubionego konia, który został śmiertelnie ranny w tej bitwie.

Kiedy Aleksander poznał swoją przyszłą żonę Roksanę, była to miłość od pierwszego wejrzenia.

Po spektakularnym zdobyciu w 327 r. p.n.e. Skały Sogdyjskiej, górskiej fortecy, która wydawała się nie do zdobycia, 28-letni Aleksander przeglądał swoich jeńców, gdy jego wzrok przykuła Roksana, nastoletnia córka baktryjskiego szlachcica. Wkrótce potem, podczas tradycyjnej ceremonii ślubnej, król przeciął mieczem bochenek chleba na pół i podzielił się nim ze swoją nową narzeczoną. Kilka miesięcy po śmierci Aleksandra, Roksana urodziła jedynego syna pary, Aleksandra IV.

Alexander nawet wspaniale pachniał.

Plutarch w „Żywotach szlachetnych Greków i Rzymian”, napisanych 400 lat po śmierci Aleksandra, donosi, że ze skóry Aleksandra wydobywał się „bardzo przyjemny zapach” i że „jego oddech i całe ciało były tak pachnące, że perfumowały ubrania, które miał na sobie”.” Ten zapachowy szczegół był częścią tradycji, zapoczątkowanej za życia Aleksandra, przypisywania boskich atrybutów podbijającemu królowi. Sam Aleksander otwarcie nazwał siebie Synem Zeusa podczas wizyty w Siwah w 331 roku p.n.e.

Po pokonaniu Persów, Aleksander zaczął ubierać się jak oni.

Po sześciu latach coraz głębszych wtargnięć do perskiego imperium, w 330 r. n.e. Aleksander zdobył Persepolis, wieloletnie centrum perskiej kultury. Zdając sobie sprawę, że najlepszym sposobem na utrzymanie kontroli nad Persami jest zachowywanie się jak oni, Aleksander zaczął nosić pasiastą tunikę, pas i diadem perskiego stroju królewskiego – ku przerażeniu purystów kulturowych w Macedonii. W 324 roku zorganizował masowe wesele w perskim mieście Susa, podczas którego zmusił 92 czołowych Macedończyków do wzięcia perskich żon (sam Aleksander poślubił dwie, Stateirę i Parysatis).

Przyczyna śmierci Aleksandra pozostaje jedną z największych tajemnic starożytnego świata.

W 323 r. p.n.e. Aleksander Wielki zachorował po wypiciu kielicha wina na przyjęciu. Dwa tygodnie później 32-letni władca już nie żył. Biorąc pod uwagę, że ojciec Aleksandra został zamordowany przez jego własnego ochroniarza, podejrzenia padły na tych, którzy otaczali Aleksandra, w szczególności na jego generała Antypatera i syna Antypatera, Kasandra (który ostatecznie zlecił zabójstwo wdowy i syna Aleksandra). Niektórzy starożytni biografowie spekulowali nawet, że Arystoteles, który miał powiązania z rodziną Antypatera, mógł być w to zamieszany. W czasach współczesnych eksperci medyczni spekulowali, że malaria, infekcja płuc, niewydolność wątroby lub tyfus plamisty mogły doprowadzić do śmierci Aleksandra.

Ciało Aleksandra zostało zakonserwowane w kadzi z miodem.

Plutarch donosi, że ciało Aleksandra było początkowo traktowane w Babilonie przez egipskich balsamistów, ale wiodący wiktoriański egiptolog A. Wallis Budge spekulował, że szczątki Aleksandra zostały zanurzone w miodzie, aby zapobiec rozkładowi. Rok lub dwa po śmierci Aleksandra, jego ciało zostało odesłane z powrotem do Macedonii, ale zostało przechwycone i wysłane do Egiptu przez Ptolemeusza I, jednego z jego byłych generałów. Kontrolując ciało Aleksandra, Ptolemeusz chciał być postrzegany jako następca jego imperium.