12 Verrassende feiten over Bela Lugosi

Op 20 oktober 1882 werd een van ’s werelds meest begaafde performers geboren. In zijn hoogtijdagen werd Bela Lugosi bejubeld als de onbetwiste koning van de horror. Vandaag, meer dan 85 jaar nadat hij voor het eerst de cape van een vampier aantrok, wordt Lugosi’s versie van Graaf Dracula nog steeds alom geprezen als de definitieve vertolking van de legendarische duivel. Maar wie was de man achter het monster?

Bela Lugosi werkte met het Nationale Theater van Hongarije.

Tot verdriet van zijn biografen zijn de details over Bela Lugosi’s jeugd in nevelen gehuld. (In een interview uit 1929 gaf hij ronduit toe “dat ik het, omwille van de eenvoud, altijd beter heb gevonden om over de eerste jaren van mijn leven te vertellen”). Wel weten we dat hij als Béla Ferenc Dezső Blaskó werd geboren op 20 oktober 1882 in Lugoj, Hongarije (nu een deel van Roemenië). We weten ook dat zijn professionele toneeldebuut ergens in 1901 of 1902 plaatsvond. Tegen 1903 begon Lugosi vast werk te vinden bij rondreizende theatergezelschappen, waar hij deelnam aan opera’s, operettes en toneelstukken. In 1913 kreeg Lugosi een grote doorbraak toen het meest prestigieuze podium in zijn geboorteland – het Nationale Theater van Hongarije in Boedapest – hem in niet minder dan 34 shows castte. De meeste personages die hij daar speelde waren kleine Shakespeare-rollen, zoals Rosencrantz in Hamlet en Sir Walter Herbert in Richard III.

Bela Lugosi vocht in de Eerste Wereldoorlog.

De zogenaamde oorlog om alle oorlogen te beëindigen zette Lugosi’s dramatische aspiraties op een laag pitje. Hoewel hij als lid van het Nationale Theater was vrijgesteld van militaire dienst, meldde hij zich in 1914 vrijwillig aan bij het Oostenrijks-Hongaarse leger. Gedurende de volgende anderhalf jaar vocht hij tegen de Russische strijdkrachten als luitenant bij de 43ste Koninklijke Hongaarse Infanterie. Terwijl hij in de Karpaten diende, raakte Lugosi driemaal gewond. Na genezing van zijn verwondingen verliet hij in 1916 het leger en hervatte dankbaar zijn werk bij het Nationale Theater.

Toen Bela Lugosi in 1922 zijn Broadway-debuut maakte, kende hij nauwelijks Engels.

In december 1920 stapte Lugosi op een vrachtboot en emigreerde naar de Verenigde Staten. Twee jaar later kreeg het publiek op de Great White Way zijn eerste blik op deze charismatische toneelveteraan. Lugosi werd gecast als Fernando, een elegante, Latijnse minnaar, in het Broadway toneelstuk The Red Poppy uit 1922. In die tijd was zijn kennis van de Engelse taal zo goed als onbestaande. Lugosi liet zich niet uit het veld slaan en nam al zijn tekst door met een tutor. Hoewel hij de betekenis ervan niet begreep, slaagde de acteur erin elke lettergreep die hij op het toneel moest uitspreken uit het hoofd te leren en fonetisch te reproduceren.

Universal wilde Bela Lugosi niet casten als Graaf Dracula.

In 1927 zette Bela Lugosi zijn tanden in de rol van zijn leven. Een toneelstuk gebaseerd op de roman Dracula van Bram Stoker was in Londen in première gegaan in 1924. Horace Liveright, een Amerikaanse producent, zag het potentieel en besloot een Amerikaanse versie van de show te maken. In de zomer van 1927 werd Lugosi gecast als de bloedzuigende graaf Dracula. Voor hem was de rol een echte uitdaging. In Lugosi’s eigen woorden: “Het was een complete verandering ten opzichte van de gebruikelijke romantische karakters die ik speelde, maar het was een succes.” Dat was het zeker. De Amerikaanse Dracula bleef een jaar lang op Broadway en toerde daarna nog twee jaar door het land.

Druk geworden door zijn kassucces besloot Universal de show in 1930 te verfilmen. Horrorfans zullen misschien verbaasd zijn te horen dat Lugosi niet hun eerste keus was toen de studio begon met het casten van de vampirische schurk voor deze film. Lugosi was in die tijd nog een relatieve onbekende, waardoor regisseur Tod Browning meer dan aarzelde om hem de baan aan te bieden. Een aantal gevestigde acteurs werd overwogen voordat de man die Dracula op Broadway had gespeeld werd aangetrokken om zijn bijtende prestatie op film te vereeuwigen.

De meeste Dracula-gerelateerde fanmail van Bela Lugosi kwam van vrouwen.

Het recente Twilight-fenomeen is niet zonder historisch precedent. Lugosi schatte dat, toen hij de graaf speelde op Broadway, meer dan 97 procent van de fanbrieven die hij ontving afkomstig was van vrouwelijke bewonderaars. In een Universal persboekje uit 1932 wordt hij geciteerd met de woorden: “Toen ik op het toneel stond in Dracula, bestond mijn publiek voornamelijk uit vrouwen.” Bovendien beweerde Lugosi dat de meeste mannen die zijn show hadden bijgewoond, daar slechts naartoe waren gesleept door vrouwelijke metgezellen.

Bela Lugosi wees de rol van Frankensteins monster af.

In 1931 werd Dracula al snel een van de grootste hits van het jaar voor Universal (sommige filmhistorici beweren zelfs dat de film in zijn eentje de noodlijdende studio van een faillissement heeft gered). Bovendien werd Lugosi door het astronomische succes voor het eerst in zijn carrière een begrip. Helaas voor hem zou hij al snel de kans missen om in een andere hit te spelen. Tevreden over Dracula’s kassucces, gaf Universal groen licht voor een nieuwe verfilming van Mary Shelley’s Frankenstein. Lugosi leek de natuurlijke keuze om het monster te spelen, maar omdat de arme bruut weinig tekst had en in lagen dikke make-up zou worden gehuld, wees de acteur het aanbod van de hand. Wat Lugosi betreft was het personage beter geschikt voor een “halve gare figurant” dan voor een serieuze acteur. Toen de superster Frankenstein eenmaal aan de kant had geschoven, ging de rol naar een weinig bekende acteur genaamd Boris Karloff.

Films kregen Lugosi uiteindelijk wel te zien als het lijk met de bouten in de cultklassieker Frankenstein Meets the Wolf Man uit 1943. Volgens sommige bronnen had hij een sterke hekel aan de keelgil die hij volgens het script met regelmatige tussenpozen moest laten horen. “Die schreeuw is het ergste aan de rol. Je voelt je een grote eikel elke keer als je het doet!” klaagde Lugosi naar verluidt.

Bela Lugosi’s relatie met Boris Karloff was veel hartelijker dan meestal wordt gedaan voorkomen.

Vaak wordt beweerd dat de twee horroriconen verbitterde rivalen waren. In werkelijkheid leken Karloff en Lugosi echter wederzijds respect en misschien zelfs genegenheid voor elkaar te hebben gekoesterd. Het dynamische duo speelde samen in vijf films, waarvan de eerste The Black Cat uit 1934 was; Karloff beweerde dat Lugosi op de set “wantrouwig was voor trucs, bang voor wat hij beschouwde als het stelen van scènes. Later, toen hij zich realiseerde dat ik niet in was voor zulke onzin, werden we vrienden.” Tijdens een van hun latere samenwerkingen vertelde Lugosi aan de pers “dat we gelachen hebben over mijn droevige fout en zijn geluk wat Frankenstein betreft.”

Dat gezegd hebbende, Lugosi waardeerde het waarschijnlijk niet dat in elke film waarin beide acteurs optraden, Karloff de hoofdrol kreeg. Ook heeft hij eens privé opgemerkt: “Als Boris Karloff er niet was geweest, had ik de horrormarkt kunnen veroveren.”

Bela Lugosi was een groot voetbalfan.

In 1935 werd Lugosi benoemd tot Ere-Voorzitter van de Los Angeles Soccer League. Als fervent fan was hij regelmatig te zien in het Loyola Stadium, waar hij af en toe de eerste bal lostrapte tijdens wedstrijden die daar werden gehouden. Lugosi doneerde niet alleen geld aan bepaalde Hongaarse teams, maar hielp ook de Los Angeles Magyar voetbalclub te financieren. Toen het team in 1935 een staatskampioenschap won, schreef een krant dat de spelers “met de staatsbeker op weg waren naar Dracula’s kasteel”.

Bela Lugosi was een hardcore postzegelverzamelaar.

Lugosi’s vierde vrouw, Lillian Arch, beweerde dat Lugosi een verzameling van meer dan 150.000 postzegels onderhield. Op een reis in 1944 naar Boston vertelde hij de pers dat hij van plan was alle 18 filateliehandelaars in de stad te bezoeken. “Postzegels verzamelen,” verklaarde Lugosi, “is een hobby die u wel 10 procent van uw investering kan kosten. Je kunt je postzegels altijd verkopen met niet meer dan 10 procent verlies. Soms kun je zelfs geld verdienen.” Passend genoeg verscheen de afbeelding van Lugosi’s iconische Dracula op een herdenkingspostzegel die in 1997 door het postkantoor werd uitgegeven.

Bela Lugosi verscheen bijna niet in Abbott and Costello Meet Frankenstein … omdat de studio dacht dat hij dood was!

De rol van graaf Dracula in deze kaskraker uit 1948 werd bijna gegeven aan Ian Keith – die in aanmerking kwam voor dezelfde rol in de Dracula-film uit 1931. Lugosi was zo sportief om de horror-komedie te promoten door een speciale gastrol te spelen in The Abbott and Costello Show. Terwijl hij zichzelf speelde in een gedenkwaardige sketch, beweerde de beroemde acteur ratelslangburgers te eten als avondeten en “omhulde tarwe” als ontbijt.

Een chiropractor viel in voor Bela Lugosi in Ed Wood’s Plan 9 From Outer Space.

Tegen het einde van zijn leven werkte Lugosi aan drie ultralow-budget sciencefictionfilms met Ed Wood, een man die postuum is omarmd als de slechtste regisseur aller tijden. In de travestietfilm Glen or Glenda? uit 1953 speelt Lugosi een cryptische verteller die willekeurig en ongevraagd advies geeft, zoals “Pas op voor de grote, groene draak die op je stoep zit”. Daarna kwam 1955’s Bride of the Monster, waarin Lugosi een gestoorde wetenschapper speelde die uiteindelijk de strijd aanbond met een (verdacht slappe) reuzenoctopus.

Voor lange tijd had Wood ongeveer een half dozijn concepten voor nieuwe films bedacht, allemaal met Lugosi in de hoofdrol. Ergens in het voorjaar van 1956 maakte de regisseur wat snelle opnamen van de acteur die ronddwaalde in een buitenwijk, gekleed in een flodderige mantel. Dit bleek de laatste keer te zijn dat de ster ooit op film zou verschijnen. Lugosi stierf aan een hartaanval op 16 augustus 1956; hij was 73 jaar oud.

Drie jaar na Lugosi’s overlijden werden deze opnamen verwerkt tot een cultklassieker die Wood als zijn “trots en vreugde” ging beschouwen. Plan 9 From Outer Space vertelt het verdraaide verhaal van buitenaardse milieuactivisten die pas overleden mensen in moorddadige zombies veranderen. Omdat Lugosi zijn personage natuurlijk niet meer kon spelen, huurde Wood een stand-in voor enkele extra scènes. Helaas was de man die deze taak kreeg – de Californische chiropractor Tom Mason – enkele centimeters groter dan Lugosi. In een poging het lengteverschil te verbergen, droeg Wood Mason op om constant voorover te buigen. Ook verborg Mason altijd zijn gezicht achter een mantel.

Bela Lugosi werd begraven in zijn Dracula cape.

Hoewel Lugosi zich ergerde aan de jaren van typecasting die volgden op zijn doorbraak in Dracula, vroeg hij om begraven te worden in het kenmerkende gewaad van de graaf. Lugosi werd begraven onder een eenvoudige grafsteen op het Holy Cross Cemetery in Californië.

Dit verhaal is bijgewerkt voor 2020.