De geboorte van Amerigo Vespucci

Amerigo Vespucci.

Amerika werd bij vergissing zo genoemd. De bewering dat Amerigo Vespucci het vasteland van de Nieuwe Wereld vóór Columbus zou hebben ‘ontdekt’, is al lang in twijfel getrokken en zelfs de traditionele geboortedatum, 9 maart, was mogelijk die van iemand anders met dezelfde naam, geboren in een ander jaar. De Amerikaanse zeehistoricus Samuel Eliot Morison noemde Vespucci “de meest controversiële figuur in de geschiedenis van de ontdekkingen”, die afwisselend als een moedig ontdekkingsreiziger of een verwaande leugenaar werd beschouwd. Hij kwam uit een gegoede familie in Florence, als zoon van een notaris genaamd Nastagio Vespucci, en onder zijn familieleden bevond zich de mooie Simonetta Vespucci, Botticelli’s model voor Venus. Tegen de tijd dat hij midden 30 was werkte hij voor de Medici bank. In het begin van de jaren 1490 was hij in Sevilla als assistent van Giannotto Berardi, die de zakelijke belangen van de Medici in Spanje behartigde. Berardi kende Christoffel Columbus en hielp hem hem te financieren, en Columbus en Vespucci werden vrienden.

In 1492 zeilde Columbus de blauwe oceaan over naar West-Indië, en keerde daar het jaar daarop terug. In 1497 stak John Cabot vanuit Bristol de Noord-Atlantische Oceaan over en landde ergens, misschien op Newfoundland. In 1498 ontdekte Columbus het vasteland van Zuid-Amerika bij de monding van de Orinoco in Venezuela, waarvan hij dacht dat het het aardse paradijs zou kunnen zijn. Een Spaanse expeditie onder leiding van Alonso de Ojeda vertrok in 1499 om de Venezolaanse kust te verkennen en in 1500 voer een eskader Portugese schepen op weg naar de Indische Oceaan onder leiding van Pedro Alvares Cabral ver naar het westen in de Atlantische Oceaan en stuitte op Brazilië.

Vespucci was inmiddels Berardi opgevolgd na diens dood in 1495 en op een gegeven moment begon hij zelf ook avonturen te beleven. In 1503 of 1504 beweerde hij – of iemand die zijn naam gebruikte deed dat – dat hij in 1497, vóór Columbus, naar het vasteland van de Nieuwe Wereld was gevaren en Brazilië had ontdekt. Het wordt nu als zeker beschouwd dat Vespucci Spanje in 1497 nooit heeft verlaten en dat hij op zijn vroegst in 1499 naar de Nieuwe Wereld kan zijn gegaan, toen hij zich zou hebben aangesloten bij Ojeda’s reis naar Venezuela. Cynici twijfelen ook aan zijn verslag daarvan.

Vespucci maakte wel een reis naar Brazilië in Portugese dienst, die in 1501 vanuit Lissabon vertrok en waarbij hij mogelijk de rivier de Plate ontdekte en de Patagonische kust verkende, en hij kan twee jaar later vanuit Lissabon nog een reis hebben gemaakt, maar zijn verslagen van zijn heldendaden zijn vaag en verwarrend. Zijn Mundus Novus (‘De Nieuwe Wereld’) werd waarschijnlijk voor het eerst gedrukt in Florence in 1503 of 1504, met een Duitse editie in 1504. Het lugubere portret van de inboorlingen van Zuid-Amerika als bevallige, naakte, promiscue kannibalen wekte gefascineerde belangstelling. Ze hadden geen koningen, wetten of regelmatige etenstijden: ze aten wanneer ze daar zin in hadden. De geograaf Martin Waldseemüller was zo onder de indruk dat hij in 1507 op een kaart de naam Amerika bedacht ter ere van Vespucci. Later besloot hij dat hij het bij het verkeerde eind had en dat de eer voor de ontdekking van de Nieuwe Wereld eigenlijk aan Columbus toekwam. Hij verwijderde de naam Amerika van zijn kaart van 1513, maar te laat. De naam was blijven hangen en voorgestelde alternatieven als Atlantis en Columbiana hebben hem nooit verdrongen.

Vespucci was op de een of andere manier op vriendschappelijke voet met Columbus gebleven en in 1505 woonde hij in het huishouden van Columbus in Sevilla. Columbus vond hem ‘een zeer eerbaar man, die er zeer naar verlangde mij te behagen’. Columbus stierf in 1506, voordat de Waldseemüller-kaart uitkwam, en twee jaar later werd Vespucci, die beweerde ’s werelds bekwaamste zeekapitein te zijn, benoemd tot chef-navigator van de Casa de Contratacion, die de Spaanse handel in de Nieuwe Wereld controleerde. Hij was waarschijnlijk 58 toen hij in 1512 in Sevilla stierf.

Een interessante voetnoot bij zijn verhaal is dat de hoofddouanebeambte in Bristol, die John Cabot begroette toen hij daar terugkeerde van zijn reis in 1497, Richard a Meyric heette. Bristolians denken graag dat Amerika echt naar hem is vernoemd.