Hyperlexie en hyperacumerisme bij autisme – de beste manieren om ermee om te gaan

Ik werk al een aantal jaar met kinderen met een autismespectrumstoornis (ASS). Toen bij mijn zoon werd vastgesteld dat hij tot het spectrum behoorde, werd ik een moeder in ontkenning. Ik wist dat er iets anders of iets meer aan de hand was met hem en zijn uitdagingen. Ik begon onderzoek te doen en uiteindelijk stuitte ik op een artikel geschreven door een psychiater; het artikel beschreef hyperlexie. Hyperlexie wordt omschreven als het vroegtijdig aanleren van het vermogen om te lezen, meestal voor de leeftijd van vijf jaar, zonder te begrijpen wat er gelezen wordt. De schrijver van het artikel beschreef drie verschillende vormen van hyperlexie. Ik vond dat het artikel mijn zoon perfect beschreef. Na het lezen van het artikel heb ik de arts bedankt voor alle informatie en hem verteld dat zijn artikel mij de antwoorden en acceptatie heeft gegeven waar ik naar op zoek was.

Mijn zoon Eddie is een speelse en aanhankelijke kleine jongen. Hij houdt van tekenen, lezen, schrijven, tellen, puzzels maken, naar spelshows kijken, computerspelletjes spelen en rennen, of beter nog, achterna gezeten worden. Eddie is de jongste van drie kinderen. Hij was de perfecte baby. Hij was kalm, rustig, en zelden kieskeurig. Hij ontwikkelde zich normaal en haalde de meeste belangrijke mijlpalen. Maar hij sprak maar een paar woordjes. Ik nam gewoon aan dat het een deel van zijn persoonlijkheid was en dat hij een late prater zou worden.

Omstreeks zijn derde levensjaar begon Eddie fasen door te maken waarin hij gefascineerd raakte door bepaalde tekenfilmfiguren, logo’s en mensen. Hij werd gedwongen om deze tekens overal op te schrijven en/of te tekenen, met inbegrip van zijn boeken, de hardhouten vloeren, de muren, en zelfs op zijn lichaam. Hij liep ook door het huis en spelde deze obsessies hardop of schreef ze in de lucht met zijn wijsvinger.

Wanneer hij in de gemeenschap was, labelde hij locaties, borden of aanplakbiljetten. Ik nam aan dat hij de logo’s uit zijn hoofd leerde. Op een dag hoorde ik hem hardop voorlezen uit een boek dat we nog nooit hadden gelezen en ik was verbaasd dat hij de woorden echt voorlas. Toen hij vier jaar oud was, werd hij geëvalueerd en gediagnosticeerd met symptomen die in verband worden gebracht met ASS. Hoewel hij op de meeste gebieden zeer slecht scoorde en onder zijn leeftijdscategorie, scoorde hij zeer hoog op zijn leesvaardigheid. Sinds zijn diagnose heeft hij spraak- en gedragstherapie (ABA) gekregen.

Over het algemeen is Eddie heel rustig. Hij is niet zo’n prater, en als hij iets zegt, is dat meestal tussen de één en drie woorden lang. Ik heb gemerkt dat als hij boos is, hij zich beter kan uitdrukken. Als hij echt iets wil, is hij gemotiveerd om te praten. Als hij niet gemotiveerd is, blijft hij gewoon stil en negeert iedereen. Alles wat hij doet is vrijwel op zijn voorwaarden. Als hij dorst heeft, gaat hij naar de koelkast, haalt er sap uit, pakt een beker, schenkt wat sap uit, en drinkt het op. Of hij zoekt mij op, pakt mijn hand, leidt me naar de keuken, opent de koelkast en legt mijn hand op het sap in plaats van te zeggen: “Ik wil sap.”
Eddie kan alleen een paar eenvoudige aanwijzingen in één stap opvolgen; maar hij is wel in staat om alinea’s in een hoofdstukboek te lezen. Als ik hem een zin voorlees, kan hij die schrijven en de meeste woorden nauwkeurig spellen, maar hij begrijpt niet wat hij leest of schrijft. Omdat Eddie zo’n sterke lezer is, gebruik ik zijn kracht om hem te onderwijzen. Enkele van de technieken die ik heb toegepast om hem beter te laten begrijpen wat hij leest, zijn het labelen van voorwerpen in ons huis. De vuilnisbak heeft bijvoorbeeld een label. Als ik hem een voorwerp geef en hem zeg dat hij het in de vuilnisbak moet gooien, wijs ik op het etiket op de vuilnisbak om hem duidelijk te maken dat dit vuilnis is en dat het voorwerp daarheen moet.

Ik heb ook een lijst met gemakkelijk toegankelijke zinnen aan een muur in de eetkamer hangen. Als Eddie iets wil hebben, pakt hij het meestal zelf, brengt het naar me toe, of leest het etiket voor. Ik vertel hem dan dat hij al zijn woorden moet gebruiken als hij het wil hebben en wijs hem op de zin “Ik wil ___.” Ik laat hem dan het hele zinnetje hardop lezen; dit proces duurt meestal een tijdje, maar ik wacht met hem. Ik heb ook “ja”, “nee”, “alsjeblieft” en “dank je” die ik hem vraag te gebruiken in de context. Een andere methode die ik gebruik is een checklist van enkele van zijn dagelijkse routines. Bijvoorbeeld, wanneer het bedtijd is, heeft hij een checklist die hij leest, invult, en dan taken afkruist als hij ze heeft voltooid. Terwijl hij elke stap uitvoert, geef ik commentaar op wat hij aan het doen is: “Ik ga in bad,” enz. Hier is een voorbeeld van een bedtijdroutine:

1. Nam in bad
2. Tanden poetsen
3. Pyjama aan
4. Ga in bed
5. Lees boek
6. Ga slapen

Naast dat Eddie een geweldige lezer is, is hij gefascineerd door getallen; dit wordt hypernumeracy genoemd. Hij kan meer tellen dan wat verwacht wordt van de gemiddelde vijfjarige. Hij kan getallen labelen, voor- en achteruit tellen, ontbrekende getallen op een getallenlijn invullen, en talloze vormen herkennen. Op dit moment leer ik hem optellen, en langzaam zullen we die vaardigheden uitbouwen. Ik ben er zeker van dat hij op een dag verder zal uitblinken dan wat ik hem in wiskunde kan leren. Dit najaar gaat Eddie naar de kleuterschool, en ik denk dat hij academisch gezien het kleuterprogramma onder de knie heeft. Ik vrees echter dat zijn capaciteiten over het hoofd zullen worden gezien en dat alleen zijn handicaps zullen worden gezien.

Dit artikel stond in Issue 69 – The Gift of Calm This Season