Czy możemy zdefiniować inteligencję?
Uczestnicy:
James R. Flynn, Uniwersytet Otago, Nowa Zelandia
Richard Haier, Uniwersytet Kalifornijski, Irvine
Robert Sternberg, Uniwersytet Cornella, Nowy Jork
Czy możemy zdefiniować inteligencję?
Jensen odrzucił pojęcie inteligencji, ponieważ nie było ono przedmiotem konsensusu i nie można go było bezpośrednio zmierzyć. Był w błędzie: musimy zdefiniować inteligencję na dwóch poziomach. Teorie naukowe potrzebują matematycznie mierzalnych pojęć, abyśmy mogli sprawdzić, czy wyniki IQ pozwalają przewidzieć osiągnięcia szkolne, możliwość podjęcia pracy i tak dalej. Konkurencyjne teorie (takie jak teoria Sternberga) oferują wynik testu, który może lepiej przewidywać (poprzez włączenie pozycji dotyczących inteligencji praktycznej (jak napisać referencję) i kreatywności (napisać esej o trampkach ośmiornicy).
Nad tymi naukowymi miarami inteligencji stoi ogólna koncepcja, której rolą nie jest przewidywanie, ale umieszczenie wszystkich testów inteligencji w kontekście. Moja definicja inteligencji na tym poziomie brzmi następująco: ustal hierarchię problemów poznawczych, które dany czas i miejsce chce, abyś rozwiązywał w kolejności priorytetów; zobacz, która osoba nauczy się rozwiązywać te problemy lepiej lub szybciej, mając równe szanse. Na przykład australijscy aborygeni stawiają ten rodzaj logicznej analizy, którego używamy w szkołach, znacznie niżej w porównaniu z czytaniem mapy (potrzebują go, by nie umrzeć z pragnienia). Amerykanie w 1900 roku (którzy mieli mało wykształcenia) stawiają ją poniżej inteligencji praktycznej, która jest potrzebna do prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w fabryce. Każdy test musi mierzyć te zdolności w kolejności priorytetów, więc żaden nie zniweluje podziałów kulturowych.
Europejczycy próbowali stworzyć test zredukowany kulturowo, aby porównać wszystkie kultury (Progresywne Matryce Ravena). Moje badania (ogromne przyrosty IQ w czasie) wykazały, że był on bardziej wrażliwy kulturowo niż jakikolwiek inny test, ponieważ testuje logikę typu szkolnego. W Holandii średni wynik testu Ravena wynosił 80 w 1952 roku w porównaniu do 100 w 1982 roku. Nie oznacza to jednak, że przeciętny Holender z 1952 roku był bliski upośledzenia umysłowego. Przez 30 lat Holandia zmieniła priorytety problemów poznawczych uznanych za istotne.
Inteligencja to zdolność analitycznego, twórczego, praktycznego i mądrego myślenia, pozwalająca wyciągać wnioski z doświadczeń i dostosowywać się do środowisk, kształtować je i wybierać. – Robert Sternberg
Robert Sternberg:
Myślenie analityczne jest tym, czego używasz, gdy analizujesz, porównujesz i kontrastujesz, krytykujesz, osądzasz lub oceniasz. Myślenie kreatywne jest tym, czego używasz, gdy tworzysz, wymyślasz, odkrywasz, wyobrażasz sobie lub przypuszczasz. Myślenie praktyczne jest tym, czego używasz, gdy wprowadzasz w życie, stosujesz, używasz, wykorzystujesz lub kontekstualizujesz. Na przykład, kiedy próbujesz przekonać kogoś innego, że pomysł, który masz, jest dobry, używasz umiejętności twórczych, aby wpaść na ten pomysł, umiejętności analitycznych, aby upewnić się, że pomysł jest rzeczywiście dobry, umiejętności praktycznych, aby wprowadzić pomysł w życie, oraz umiejętności opartych na mądrości, aby upewnić się, że pomysły pomagają osiągnąć jakieś dobro, zarówno w dłuższej, jak i krótszej perspektywie, poprzez pośrednictwo pozytywnych wartości etycznych.
Adaptacja ma miejsce, gdy osoba zmienia siebie, aby dopasować się do środowiska. Kiedy to się nie udaje, ludzie często przechodzą do kształtowania, które polega na zmianie środowiska tak, aby lepiej do siebie pasowało; a jeśli to nadal nie działa, można wybrać nowe środowisko.
W mojej własnej teorii udanej inteligencji podkreślam unikalny charakter inteligencji każdej osoby. Inteligencja polega na formułowaniu planu dla swojego życia, który pasuje do nas samych i do środowiska, w którym żyjemy lub możemy żyć; na realizowaniu tego planu, a następnie na ocenie, jak dobrze on działa i zmianie planu w razie potrzeby. W tym ujęciu osoba inteligentna to ktoś, kto tworzy dla siebie najlepsze możliwe życie, biorąc pod uwagę ograniczenia środowiska. Osoba taka rozpoznaje swoje mocne i słabe strony, a następnie wykorzystuje mocne strony i kompensuje lub koryguje słabe. Ludzie nie mają pełnej kontroli nad swoim życiem, ale muszą wykorzystać tę kontrolę, którą mają, aby stworzyć jak najlepsze życie – na tym właśnie polega inteligencja.
Richard Haier:
Inteligencja jest przeciwieństwem głupoty. Gdyby głupota była określoną chorobą, moglibyśmy powołać Narodowy Instytut Głupoty, który finansowałby badania nad przyczyną i lekarstwem. W ten sposób finansowane byłyby badania nad inteligencją. Większość badaczy inteligencji definiuje inteligencję jako zestaw zdolności umysłowych (czynników), który obejmuje ogólną zdolność do rozwiązywania problemów. Nazywa się to ogólnym czynnikiem inteligencji (g) i jest on silnie związany z innym czynnikiem, zwanym inteligencją płynną. Czynnik g odpowiada za co najmniej połowę różnic między ludźmi w testach inteligencji i na nim koncentruje się większość badań nad inteligencją. Istnieją jednak inne ważne czynniki inteligencji, takie jak zdolności werbalne, zdolności numeryczne i zdolności przestrzenne. Każda osoba ma swój własny wzorzec mocnych i słabych stron zdolności umysłowych, ale czynnik g jest najbardziej przewidywalny dla wskaźników sukcesu akademickiego i życiowego, takich jak GPA czy dochody. Niektórzy badacze, jak mój przyjaciel Bob Sternberg, kwestionują, czy g jest w rzeczywistości najważniejszym czynnikiem lub najlepszym predyktorem zmiennych świata rzeczywistego i jest to dobra debata. Inni badacze analizują, jak g może się rozwijać i jak bardzo może być plastyczne. Jednak debaty nad tymi pytaniami nie oznaczają, że nie ma zgody co do tego, jak zdefiniować inteligencję na potrzeby badań naukowych. Zgoda ta jest wystarczająca dla ponad stu lat postępu badań. Definicja ewoluuje w miarę odkrywania kolejnych odkryć empirycznych. Tak dzieje się we wszystkich dziedzinach nauki i dlatego definicja „atomu” czy „genu” zmieniała się dramatycznie w czasie. Moim zdaniem, możemy mieć bardziej precyzyjną definicję inteligencji w miarę postępu badań neurobiologicznych nad zdolnościami umysłowymi. To temat mojej książki.
Zainteresowany lekturą tego wpisu? Zapisz się do Psychology Alerts, aby otrzymywać przyszłe wpisy na e-mail.
————————————-
Tydzień 1 – Can We Define Intelligence?
Tydzień 2 – What role does neuroscience play in understanding intelligence and our capacity to learn?
Tydzień 3 – Jaką rolę odgrywają testy IQ w pomiarze inteligencji?
Tydzień 4 – W jaki sposób postęp technologiczny, dostęp do natychmiastowej informacji i siły medialne wpływają na ludzką inteligencję?
Tydzień 5 – W jaki sposób obecne badania mogą wpłynąć na rozwój nowych metod oceny inteligencji?
Tydzień 6 – Co przyniesie przyszłość w badaniach nad inteligencją? O ile mądrzejsi będziemy za 100 lat?