Waarom zijn mensen controlfreaks?

Waarom zijn sommige mensen zo controlerend?
Waardoor wordt iemand een controlfreak?

In dit artikel wordt ingegaan op de psychologie van controlerende mensen, hoe angst mensen controlerend maakt, en hoe het gedrag van controlfreaks zou kunnen veranderen. Maar eerst wil ik je voorstellen aan Angela.

Angela’s moeder was een totale controlefreak. Het leek wel of ze elk aspect van Angela’s leven wilde beheersen.

Ze vroeg de hele tijd waar Angela was, hield haar in de gaten wanneer ze maar kon, en bemoeide zich met haar belangrijkste beslissingen. Bovendien had ze de vervelende gewoonte om af en toe dingen in Angela’s kamer te verplaatsen.

Angela realiseerde zich dat dit gedrag niet zomaar zorgzaamheid was. In plaats van het gevoel te hebben dat er voor haar werd gezorgd, had ze het gevoel dat haar grondrechten met voeten werden getreden.

Psychologie van het controleren van mensen

Een extreem gedrag bevredigt vaak een extreme, onderliggende behoefte. Als mensen zichzelf sterk in een bepaalde richting duwen, komt dat omdat ze worden getrokken door iets in de tegenovergestelde richting.

Controlefreaks hebben een sterke behoefte om anderen te controleren, omdat ze geloven dat ze zelf geen controle hebben. Dus een buitensporige behoefte aan controle betekent dat de persoon op de een of andere manier controle mist in zijn eigen leven.

Nou, ‘gebrek aan controle’ is een zeer brede uitdrukking. Het omvat elk mogelijk aspect van het leven dat iemand onder controle wil hebben, maar vindt dat hij dat niet heeft, of niet kan. Maar de algemene regel blijft constant: iemand wordt pas een controlefreak als hij denkt dat hij geen controle heeft over welk aspect van zijn leven dan ook.

Alles wat iemand niet onder controle heeft in zijn leven, kan gevoelens van gebrek aan controle opwekken. Deze gevoelens motiveren hen om weer controle te krijgen over dat schijnbaar oncontroleerbare ding. Dat is helemaal prima, want dat is precies hoe veel emoties zijn ontworpen – ze geven aan dat aan een bepaalde behoefte moet worden voldaan.

In plaats van de controle terug te krijgen over datgene waar ze in eerste instantie de controle over verloren, proberen sommige mensen de controle terug te krijgen over andere irrelevante gebieden in hun leven.

Als iemand het gevoel heeft dat hij geen controle heeft over X, probeert hij in plaats van de controle over X terug te krijgen, controle te krijgen over Y.

Als iemand bijvoorbeeld het gevoel heeft dat hij geen controle heeft over zijn baan, probeert hij in plaats van de controle over zijn werk terug te krijgen, misschien meubels te verplaatsen of zich ongezond met het leven van zijn kinderen te bemoeien.

De standaardneiging van de menselijke geest is om de kortste en gemakkelijkste weg te zoeken om een doel te bereiken.

Om het gevoel van controle terug te krijgen, is het immers veel gemakkelijker om meubels te verplaatsen of tegen kinderen te schreeuwen dan om het grote levensprobleem onder ogen te zien en het op te lossen.

Vrees maakt mensen controlerend

We houden graag controle over dingen die ons mogelijk schade kunnen berokkenen, omdat we door dat ding te beheersen kunnen voorkomen dat het ons schade berokkent.

Een meisje dat bang is dat haar vriendje haar zal dumpen, kan proberen zijn leven te beheersen door voortdurend bij hem langs te gaan. Ze doet dit om zichzelf ervan te overtuigen dat hij nog steeds bij haar is.

Ook een echtgenoot die bang is dat zijn vrouw hem zal bedriegen, kan controlerend worden. Ouders die vrezen dat hun tienerzoon het risico loopt negatief beïnvloed te worden door vrienden, kunnen hem controleren door hem beperkingen op te leggen.

In de bovenstaande gevallen is het duidelijk dat het doel van het proberen anderen te controleren is om schade voor zichzelf of voor dierbaren te voorkomen.

Echter, er is een andere stiekeme, angst-gerelateerde factor die iemand kan veranderen in een control freak.

De angst om gecontroleerd te worden

Opvallend genoeg, kunnen degenen die bang zijn om door anderen gecontroleerd te worden, uiteindelijk zelf control freaks worden. De logica hier is dezelfde- pijn of schade vermijden. Wanneer we bang zijn dat mensen ons proberen te controleren, kunnen we proberen hen te controleren om te voorkomen dat ze ons controleren.

Door mensen in hun omgeving te controleren, kunnen controlfreaks er zeker van zijn dat niemand het ooit zal wagen hen te controleren. Het is immers moeilijk om er zelfs maar aan te denken om iemand te controleren als je al onder hun controle bent.

Control freakiness is veranderlijk

Net als veel andere persoonlijkheidskenmerken, is een control freak zijn niet iets waar je aan vastzit. Zoals altijd is het begrijpen van de redenen achter iemands controlerende gedrag de eerste stap om het te overwinnen.

Mensen worden waarschijnlijk controlerend nadat een ingrijpende levensgebeurtenis bij hen gevoelens van gebrek aan controle oproept. Bijvoorbeeld een verandering van loopbaan, een verhuizing naar een nieuw land, een echtscheiding, enzovoort.

Nieuwe levensgebeurtenissen die hun gevoel van controle herstellen, hebben de neiging om hun controlerende gedrag na verloop van tijd op natuurlijke wijze te temperen.

Bijv. iemand die zich aanvankelijk zonder controle voelde in een nieuwe baan, kan ophouden een controlfreak te zijn wanneer hij zich op zijn gemak begint te voelen op zijn nieuwe werkplek.

Hoewel, mensen bij wie controlfreak zijn een dominante persoonlijkheidstrek is, zijn zo door ervaringen in hun jeugd.

Bijv. als een meisje zich van kinds af aan buitenspel gezet voelde en geen enkele inspraak had in belangrijke familiezaken, kan zij opgroeien tot een controlerende vrouw. Ze verandert in een controlfreak om het onbewuste gevoel van geen controle te hebben te compenseren.

Doordat de behoefte in haar kindertijd is ontstaan, zit het diep in haar psyche geworteld en kan het moeilijk voor haar zijn om dit gedrag te overwinnen. Tenzij ze zich natuurlijk bewust wordt van wat ze doet en waarom ze het doet.