Amerykański żołnierz poszukuje swojego wietnamskiego syna
Tysiące dzieci zostało spłodzonych przez amerykańskich żołnierzy podczas wojny w Wietnamie. Teraz, w wieku 60 i 70 lat, niektórzy weterani są zdesperowani, by odnaleźć synów i córki, których nigdy nie poznali.
Wysoki, szczupły Amerykanin w słomkowym kapeluszu wędruje wąskimi uliczkami Ho Chi Minh City, ściskając album ze zdjęciami. U jego boku siedzi wietnamski tłumacz Hung Phan, który w ciągu ostatnich 20 lat pomógł dziesiątkom byłych amerykańskich żołnierzy odnaleźć ich dawno zaginione dzieci. Jego najnowszy klient, Amerykanin pod słomkowym kapeluszem, to Jerry Quinn. Przyjechał do Wietnamu, aby odnaleźć swojego syna.
„Wiem, że mieszkaliśmy pod numerem 40”, mówi Quinn, patrząc w dół ulicy na dom, który kiedyś dzielił ze swoją wietnamską dziewczyną. Ale nie ma tam numeru 40.
Zbiera się mały tłum. Starszy mężczyzna, wychodzący ze swojego domu, wyjaśnia, że kiedy Vietcong wkroczył do Sajgonu w 1975 roku, nie poprzestał na zmianie nazwy miasta na Ho Chi Minh City – zmienił również wszystkie nazwy ulic, a nawet numery.
Jerry Quinn jest jednym z dwóch milionów amerykańskich żołnierzy wysłanych, by wesprzeć armię południowowietnamską w wojnie z Północą. Podczas tego konfliktu, to myśli około 100.000 dzieci urodziło się z relacji między miejscowych kobiet i amerykańskich żołnierzy. Ci żołnierze teraz się starzeją, a niektórzy z nich mają poczucie winy lub po prostu są ciekawi, co stało się z ich dziećmi.
„Ale niektórzy ojcowie po prostu nie chcą wiedzieć” – mówi Brian Hjort. Wraz z Hung Phan prowadzi on Fathers Founded, organizację non-profit, która łączy ojców z ich „amerykańskimi” dziećmi. Hjort, Duńczyk, był kolejnym europejskim turystą podróżującym z plecakiem po Wietnamie w latach 80-tych, kiedy natknął się na amerykańskie dzieci. „Były na ulicy, żebrały o jedzenie i o pomoc” – wspomina. „Wietnamczycy traktowali je okrutnie – były dziećmi wroga.”
Niektóre z nich miały zdjęcia i znały imiona swoich ojców. Ponieważ rząd USA prowadzi skrupulatne rejestry żołnierzy i weteranów, Hjort wkrótce był w stanie połączyć dziesiątki dzieci z ich ojcami – ale czasami był przerażony odpowiedzią, jaką otrzymywał.
„Krzyczeli na mnie: 'Dlaczego dzwonisz? Czego chcesz? Dlaczego mówisz o Wietnamie? Nie chcę mieć nic wspólnego z tym draniem. On nie jest moim synem. Ona nie jest moją córką. Przestań do mnie dzwonić!””
Ale Jerry Quinn, misjonarz, który mieszka i pracuje na Tajwanie, pragnie odnaleźć swojego syna. Mówi, że kiedy został wysłany do pracy na Dalekim Wschodzie, myślał, że w ten sposób Bóg chce mu powiedzieć, aby naprawił swoją przeszłość. „Przypuszczam, że jestem tu z poczucia winy” – mówi. „W 1973 roku jego wietnamska dziewczyna, Brandy, była w ciąży, a oni negocjowali swoją drogę przez biurokrację wymaganą do zawarcia małżeństwa. Ale w tym samym czasie sekretarz stanu USA Henry Kissinger negocjował „pokój z honorem” z północnowietnamskimi przywódcami. W ostatecznym porozumieniu zażądano natychmiastowego opuszczenia kraju przez wojska amerykańskie i Jerry Quinn znalazł się w samolocie do domu.
„Starałem się utrzymywać kontakt”, mówi. „Przez rok wysyłałem jej co miesiąc sto dolarów. Nigdy nie wiedziałem, czy je dostała”. Brandy wysłała mu trzy zdjęcia, które 40 lat później pokazuje każdemu, kogo spotyka na ulicach Ho Chi Minh City. Są to trzy zdjęcia. Portret Brandy, wysokiej, pięknej wietnamskiej dziewczyny w wieku 20 lat; zdjęcie jej z ich małym synkiem; oraz zdjęcie, na którym stoi obok kobiety w białym fartuchu.
W trzecim dniu pobytu w mieście Jerry jest już zdesperowany. On i Hung Phan proszą o pomoc właściciela baru z makaronem w pobliżu domu, w którym Jerry i Brandy kiedyś mieszkali razem. Właścicielka siedzi na stołku, przewracając strony albumu ze zdjęciami, a kiedy dociera do zdjęcia Brandy i kobiety w białym fartuchu, zatrzymuje się. „Ona była tutaj położną” – mówi. „Teraz mieszka w Ameryce, ale nie zapomniała o nas i czasami nas odwiedza. Wczoraj jej córka wpadła do nas na miskę makaronu”. Jerry błaga właścicielkę, aby skontaktowała się z tą kobietą, a ona się zgadza.
Kim przyjeżdża następnego dnia. Jest elegancką kobietą w średnim wieku, mieszka w eleganckim hotelu w centrum Ho Chi Minh City ze swoim kalifornijskim mężem lekarzem. Bierze album, wskazuje idealnie wypielęgnowanym palcem na zdjęcie Brandy i woła w podnieceniu: „Pamiętam ją! Byłyśmy dobrymi przyjaciółkami i pomagałam urodzić twoje dziecko.”
Kim rozpoznaje wietnamskie imię Brandy na odwrocie jednego ze zdjęć – Bui. Ale nie może pomóc Jerry’emu odkryć imienia jego syna. Kiedy Wietkong wkroczył do miasta – wyjaśnia – zagrozili, że zabiją wszystkich, którzy mieli jakikolwiek związek z wrogiem. „Moja matka rozpaliła ogromne ognisko i spaliła wszystko, co mogło kojarzyć się nam z Ameryką”. Wszystkie starannie prowadzone rejestry narodzin zostały zniszczone.
Dławienie łez, Jerry pyta Kim, czy może potrzymać ją za ręce, „bo te ręce trzymały moje dziecko i to jest tak blisko, jak tylko mogę być z moim synem”. I na tym historia mogłaby się zakończyć – w małym barze z makaronem w Wietnamie, z klientami patrzącymi ze zdumieniem, z pałeczkami zawieszonymi w powietrzu na widok płaczącego Amerykanina w średnim wieku trzymającego się za ręce z kobietą, którą znają jako córkę położnej.
Ale Jerry umieszcza zdjęcia Brandy i dziecka na Facebooku i mówi, że szuka 40-latka o nazwisku Bui, a 8 500 mil dalej, w Albuquerque w Nowym Meksyku, 40-letni mężczyzna o nazwisku Gary Bui rozpoznaje te zdjęcia.
Jerry leci do Albuquerque. W taksówce do domu Gary’ego trzęsie się z nerwów i wątpliwości z ostatniej chwili. „Czy on mnie przyjmie?” zastanawia się. „To już 40 lat, od kiedy czeka na ojca. Czy pozwoli mi go przytulić? Powiedział mi przez telefon, że nauczył się nie okazywać emocji.”
Taksówka podjeżdża pod dom, a rodzina jest już na zewnątrz, czekając na Jerry’ego. „Gdybyś wyglądał bardziej jak ja, byłbyś mną!”, mówi, wyskakując z taksówki i chwytając syna. Trzymają się przez jakiś czas, klepiąc się po plecach i płacząc. Patrzą na nich dwa nowo odkryte wnuki Jerry’ego.
Powoli wyłania się historia Gary’ego. Brandy, jak wiele matek dzieci amerykańskich żołnierzy, porzuciła swojego synka i uciekła, aby ratować swoje życie, gdy oddziały Vietcongu polowały na kobiety i dzieci wroga. Dziecko zostało powierzone przyjaciołom, którzy zabrali je z Sajgonu, aby ukryć je do czasu, aż polowanie na czarownice się uspokoi.
„Mieszkaliśmy w dżungli, w glinianych chatach”, mówi Gary. „Nigdy nie było wystarczająco dużo do jedzenia”. Był dręczony przez inne dzieci, które nazywały jego matkę dziwką. W wieku czterech lat został zabrany do sierocińca, a cztery lata później znalazł się na pokładzie samolotu lecącego do Nowego Jorku w ramach programu uruchomionego przez rząd USA, który miał na celu przetransportowanie tysięcy amerykańskich dzieci do Ameryki. Wychowywany przez przybranych rodziców, Gary zachował kopie tych samych zdjęć, które Brandy wysłała Jerry’emu.
Jerry’ego dręczy poczucie winy. „Nie wiedziałem, że byłeś sierotą” – mówi. „Zawsze myślałem, że będziesz z matką. Jest tak wiele rzeczy, których muszę się o tobie dowiedzieć.”
Żona i dzieci Gary’ego obserwują tę scenę z uwagą. Co mają powiedzieć temu nagłemu teściowi i dziadkowi, tak bardzo pragnącemu ich poznać i pokochać?
„Wiem, że jest późno, ale chcę być tam dla ciebie”, mówi Jerry. „Chcę być w twoim życiu.”
Reportaż Sue Lloyd Roberts został wyemitowany w Newsnight, BBC Two o 22:30 BST 28 kwietnia i zostanie wyemitowany w Our World na BBC News Channel 3 maja o 21:30 – lub nadrób zaległości na BBC iPlayer
Follow @BBCNewsMagazine na Twitterze i na Facebooku
Więcej informacji na ten temat można znaleźć na stronie internetowej BBC.