Gdzie i jak często powstają fale tsunami? – Międzynarodowe Centrum Informacji o Tsunami

Gdzie i jak często powstają tsunami?

Tsunami to katastrofy, które mogą być generowane na wszystkich oceanach świata, morzach śródlądowych i w każdym dużym zbiorniku wodnym. Każdy region świata wydaje się mieć swój własny cykl częstotliwości i wzorzec w generowaniu tsunami, których rozmiary wahają się od małych do dużych i bardzo niszczycielskich zdarzeń. Większość tsunami występuje na Oceanie Spokojnym i jego morzach marginalnych. Wynika to z faktu, że Pacyfik zajmuje ponad jedną trzecią powierzchni Ziemi i jest otoczony serią łańcuchów górskich, rowów głębinowych i łuków wyspiarskich zwanych „pierścieniem ognia” – tam, gdzie występuje najwięcej trzęsień ziemi (u wybrzeży Kamczatki w Japonii, Wysp Kurylskich, Alaski i Ameryki Południowej). Wiele tsunami powstało również na morzach graniczących z Oceanem Spokojnym. Tsunami są generowane przez płytkie trzęsienia ziemi na całym Pacyfiku, ale te pochodzące z trzęsień ziemi w tropikalnej części Pacyfiku mają zwykle niewielkie rozmiary. Podczas gdy takie tsunami na tych obszarach mogą być niszczycielskie lokalnie, ich energia szybko zanika wraz z odległością. Zazwyczaj nie są one niszczycielskie w odległości kilkuset kilometrów od ich źródeł.

Inaczej jest w przypadku tsunami generowanych przez wielkie trzęsienia ziemi na północnym Pacyfiku lub wzdłuż pacyficznego wybrzeża Ameryki Południowej. Średnio około pół tuzina razy na wiek, tsunami z jednego z tych regionów przetacza się przez cały Pacyfik, odbija się od odległych brzegów i wprawia w ruch cały ocean na wiele dni. Na przykład, chilijskie tsunami z 1960 roku spowodowało śmierć i zniszczenia na całym Pacyfiku. Na Hawajach, Samoa i Wyspie Wielkanocnej zanotowano wstrząsy przekraczające 4 m. Na Hawajach zginęło 61 osób. W Japonii zginęło 200 osób. Podobne tsunami w 1868 roku z północnego Chile spowodowało rozległe zniszczenia na Wyspach Australijskich, Hawajach, Samoa i Nowej Zelandii.

Choć nie tak często, niszczycielskie tsunami powstawały również na Atlantyku i Oceanie Indyjskim, Morzu Śródziemnym, a nawet w mniejszych zbiornikach wodnych, takich jak Morze Marmara w Turcji. W 1999 roku, duże trzęsienie ziemi wzdłuż strefy uskoku północnoanatolijskiego, wygenerowało lokalne tsunami, które było szczególnie niszczące w Zatoce Izmit.

Tylko w ostatniej dekadzie śmiertelne tsunami wystąpiły w Chile (2007, 2010), na Haiti (2010), w Indonezji (2004, 2005, 2006, 2010), Japonii (2011), Peru (2001), na Samoa – Samoa Amerykańskim – Tonga (2009), na Wyspach Salomona (2007). Spośród nich tylko Indonezja (2004) i Japonia (2011) spowodowały zgony na odległych wybrzeżach.