Vóór Roe v. Wade gebruikten wanhopige vrouwen kleerhangers, colaflessen, Clorox en stokjes bij abortuspogingen
- In de decennia voorafgaand aan het baanbrekende besluit van het Hooggerechtshof Roe v. Wade in 1973, gingen vrouwen tot extreme maatregelen om toegang te krijgen tot abortussen.
- Terwijl sommigen, meestal degenen die rijker waren, artsen met een vergunning konden overtuigen om de procedure uit te voeren, hadden veel vrouwen geen andere keuze dan deel te nemen aan illegale abortussen. In die illegale situaties was de kwaliteit van de zorg uiterst ongelijk en kon tot rampzalige gevolgen leiden.
- Andere vrouwen namen hun toevlucht tot zelf-abortus, waarbij de meest opmerkelijke tactiek abortus door middel van een kleerhanger was. Degenen die zich de kosten konden veroorloven, reisden naar steden en staten waar abortus legaal was.
- Sinds het begin van 2019 hebben staten in de hele VS extreme anti-abortusmaatregelen naar voren gebracht als onderdeel van een gezamenlijke poging om Roe v. Wade omver te werpen.
- In de decennia sinds de passage van Roe hebben anti-abortusgroepen en wetgevers een strategie gevolgd van langzaam afbrokkelen van de toegang tot abortus, met de procedure al niet toegankelijk voor scores van vrouwen in de VS.
- Bezoek INSIDER’s homepage voor meer verhalen.
Tijdens de acht uur durende autorit van Ohio naar New York, reden ze in absolute stilte.
Het jaar was 1971 en Pamela Mason, een 18-jarige eerstejaarsstudente aan de Ohio State University in Columbus, Ohio, had net ontdekt dat ze zwanger was. Ze wist dat zij en haar vriend onvoorzichtig waren geweest, maar ze wist ook dat ze nog niet klaar was om moeder te worden. Op het moment dat ze zich realiseerde dat ze overtijd was, had ze het gevoel dat ze flauw zou vallen.
Toen ze haar vriendje voor het eerst belde om hem het nieuws te vertellen, hing hij meteen op. Een half uur later ging haar telefoon.
“Wat wil je doen?” vroeg hij haar. Haar antwoord was eenvoudig: “Ik wil een abortus.”
De ongeplande zwangerschap van Mason vond plaats twee jaar voordat het hooggerechtshof de beslissing Roe v. Wade nam, waarmee abortus in de VS werd gelegaliseerd en vrouwen een grondwettelijk recht kregen op de procedure. In die tijd werden abortussen in haar staat sterk beperkt.
“Ik heb nooit gedacht ‘Oh, nou, we kunnen de baby krijgen,'” vertelde Mason, nu 65 en een administratief assistent die in New Jersey woont, aan INSIDER. “Het was strikt ik krijg een abortus. Dat was de enige optie voor mij.”
Dat betekende 500 mijl rijden in een groene Chevy Impala uit 1967 naar New York City, waar abortussen legaal waren. En, dacht Mason toen, die afstand was te doen.
Vrouwen creëerden ondergrondse netwerken om elkaar te helpen toegang te krijgen tot veilige abortussen
In de decennia voor Roe waren er verschillende manieren waarop vrouwen konden proberen een abortus te laten uitvoeren.
Sommige vrouwen, meestal zij die rijker waren en “contacten” hadden, konden artsen met een vergunning ervan overtuigen de procedure uit te voeren uit gewetensoverwegingen – of uit winstbejag – aldus Carol Sanger, hoogleraar rechten aan de Columbia University en auteur van het boek “About Abortion: Terminating Pregnancy in the 21st Century.” Maar niet alle artsen waren zo bereidwillig, omdat de straffen vielen op de arts die de abortus uitvoerde.
In veel gevallen hadden vrouwen geen andere keuze dan deel te nemen aan illegale abortussen om hun zwangerschap te beëindigen. Sommigen werkten samen met organisaties en ondergrondse abortusnetwerken, zoals de in Chicago gevestigde groep “Jane”, of de Clergy Consultation Service, bestaande uit religieuze leiders in het hele land, die waren opgericht om vrouwen te helpen hun weg te vinden in het abortuslandschap en veilig toegang te krijgen tot de procedure. Veel van de vrouwelijke leden van “Jane” leerden hoe ze de ingrepen zelf konden uitvoeren, en op een gegeven moment voerden ze vier dagen per week abortussen uit en hielpen ze wel tien vrouwen per dag.
Maar anderen hadden niet zoveel geluk.
“In de tijd vóór Roe hadden de rijke mensen het goed, omdat ze konden betalen voor een legale abortus. Sommige mensen waren slim genoeg om contact op te nemen met organisaties als ‘Jane’ of de Clergy,” zei Sanger, eraan toevoegend dat “gewone vrouwen gewoon van mond tot mond gingen en hun kans waagden omdat ze niet zwanger wilden zijn.”
Leslie Reagan, een professor geschiedenis aan de Universiteit van Illinois Urbana-Champaign en auteur van het boek “When Abortion Was a Crime”, zei dat illegale abortussen clandestiener werden als gevolg van de strenge handhaving door politie en aanklagers. Artsen konden gestraft worden met boetes of gevangenisstraffen die per staat varieerden. In die illegale situaties was de kwaliteit van de zorg uiterst ongelijk en kon desastreuze gevolgen hebben.
Soms hadden vrouwen, als er complicaties optraden na een illegale abortus, geen andere keus dan zich naar de spoedeisende hulp te spoeden, om vervolgens te worden lastiggevallen door ziekenhuispersoneel en politie met indringende vragen over wie de procedure had uitgevoerd. “De meeste mensen zouden worden verzorgd door artsen, maar sommige van die mensen stierven op de spoedeisende hulp,” zei Reagan.
Andere vrouwen namen hun toevlucht tot zelf-abortus, de meest opmerkelijke tactiek was een door een kleerhanger veroorzaakte abortus. Maar volgens Reagan waren wanhopige vrouwen bereid alles te proberen: “mensen gingen naar de apotheek en haalden sinaasappelstaafjes. Ze gebruikten ook medische dingen, zoals katheters die met rubber beklede draden zijn zodat ze stijf zijn… ze gebruikten pennen, katoen, potloden, een lijst van dingen,” zei ze. “Er waren mensen die probeerden colaflesjes te gebruiken, probeerden Clorox te gebruiken… er waren van die pillen die werden verkocht en ze kregen te horen dat ze die in hun vagina moesten stoppen, en ze brandden gewoon door het weefsel heen.”
Veel vrouwen die zich de kosten konden veroorloven, reisden naar elders om de procedure te ondergaan, waarbij ondergrondse abortusnetwerken hen hielpen de reis te navigeren en details aan te bieden – zoals hoe ze veilig konden reizen of tips over hoe ze niet afgezet konden worden. Voor vrouwen aan de oostkust waren Scandinavische landen, zoals Zweden, een populaire bestemming, terwijl die aan de westkust naar Mexico en Japan reisden.
Het verhaal van “Miss Sherri”
Een van de meest geruchtmakende gevallen van een vrouw die naar het buitenland wilde reizen voor een abortus, was dat van Sherri Finkbine, een 30-jarige televisiepresentatrice die bekend stond als “Miss Sherri” in het kinderprogramma “Romper Room”. In het voorjaar van 1962 nam Finkbine, een zwangere moeder van vier kinderen die in Arizona woonde, pillen die haar man haar had meegebracht na een zakenreis naar Engeland, om haar ochtendmisselijkheid te bedwingen. Later ontdekte ze dat de pillen thalidomide bevatten, dat ernstige geboorteafwijkingen kan veroorzaken. Finkbine besloot haar zwangerschap af te breken.
Maar zo gemakkelijk zou het niet zijn. In de hoop andere vrouwen voor het middel te waarschuwen, deelde Finkbine haar verhaal met een plaatselijke verslaggever, die om anonimiteit vroeg. Maar haar identiteit werd onthuld, wat een vuurstorm ontketende over haar beslissing om een abortus te laten uitvoeren. Ze verzocht om een therapeutische abortus voor een driekoppige commissie in een ziekenhuis in Phoenix, maar werd afgewezen.
In het begin van de jaren zestig, toen Finkbine om een abortus vroeg, stonden 44 staten, waaronder Arizona, abortus alleen toe als het leven van de vrouw erdoor in gevaar werd gebracht. Vrouwen die werden betrapt toen ze naar een abortusarts gingen, moesten vaak voor de rechter verschijnen.
“Vrouwen bevonden zich soms in een moeilijke positie omdat ze nog steeds voor de rechter werden gesleept en getuigenis moesten afleggen en soms werden verhoord om de zaak tegen een abortusaanbieder te ondersteunen,” vertelde Mary Ziegler, een professor in de rechten aan de Florida State University die uitgebreid heeft geschreven over de geschiedenis van abortus en Roe v.
Openvallen op de kantoren van abortusaanbieders – en vervolgens vrouwen die naar de rechtbank werden gebracht om tegen hen te getuigen – werden gebruikelijk in de jaren 1940 en 1950 als een manier om de abortuswetten te handhaven, schreef Reagan in haar boek “When Abortion Was a Crime.” Vrouwen konden vragen krijgen over hun abortusverrichter, de procedure, en hun seksuele ontmoetingen. Toen een vrouw uit Chicago die een abortus had ondergaan in 1949 weigerde te getuigen over de procedure, werd ze veroordeeld tot zes maanden gevangenisstraf wegens minachting van het hof.
Nadat Finkbine’s naam bekend werd, begonnen de doodsbedreigingen, en de FBI posteerde zich zelfs bij haar huis als veiligheidsmaatregel. Uiteindelijk ging ze naar Zweden om de abortus te laten uitvoeren.
Acht jaar later, in 1970, legaliseerde New York de procedure en werd, volgens Sanger, “een mekka voor het uitvoeren van abortussen”. In de jaren voor Roe namen drie andere staten, Hawaii, Washington en Alaska, soortgelijke wetten aan. Maar in tegenstelling tot New York eisten deze staten dat vrouwen die een abortus wilden, al een bepaalde tijd in de staat woonden.
Vrouwen, zoals Mason, trokken massaal naar New York voor de ingreep.
Om het geld voor een abortus bij elkaar te schrapen, stal ze weggegooide frisdrankflessen
Aan Ohio State in de jaren zestig was het onder de studenten bekend dat Planned Parenthood de plek was waar je terecht kon voor geboortebeperking en informatie over reproductieve gezondheidsdiensten. Mason nam een bus van de campus naar Planned Parenthood, waar ze onmiddellijk werd doorverwezen naar een kliniek in Manhattan. Ze belde om een afspraak te maken en kreeg te horen dat de procedure 150 dollar kostte, naast de reiskosten.
Voor Mason en haar vriend was het geld krap; ze had op dat moment maar zo’n 50 dollar op de bank staan. Om het geld bij elkaar te schrapen, stal ze glazen frisdrankflessen van haar buurman, die voor ongeveer een stuiver konden worden verkocht. Haar beste vriendin stal flessen van haar moeder om bij te dragen aan het doel.
Ze vertrokken op een zaterdagavond in de gammele Chevy Impala en, zoals Mason zich herinnert, sprak haar vriendje nauwelijks met haar tijdens de wervelende reis. “Ik was behoorlijk kapot van zijn reactie om het te behandelen alsof het mijn schuld was, dat was de boodschap die ik kreeg,” zei ze. “Ik probeerde gewoon mijn gedachten bij de missie te houden, in principe, dat ik dit doe omdat ik het wil en, ongeacht hoe hij zich gaat gedragen, ik ga de auto niet aan de kant zetten.”
Toen Mason in New York City aankwam, was ze meteen gefascineerd door de drommen mensen en het verkeer dat de stad verteerde. “Wow, dit is me een plek,” dacht ze bij zichzelf. Haar vriend zette haar af bij de kliniek en ging op zoek naar een parkeerplaats. Ze was helemaal alleen.
In de kliniek was ze zo nerveus dat ze nauwelijks kon praten. Terwijl ze de procedure uitlegde, pauzeerde een bezorgde consulent om te vragen: “Gaat het?”
“Ik wil dat het voorbij is,” antwoordde Mason.
De abortus was pijnlijk, maar was snel voorbij. Ze zal nooit de vriendelijkheid vergeten die het personeel van de kliniek uitstraalde.
Al bijna vijf decennia later voelt ze een enorme opluchting dat New York City slechts 500 mijl van Columbus verwijderd was. “Als ik in die tijd in Kansas of Missouri had gewoond, had ik er niet aan gedacht wat er met me gebeurd zou zijn,” zei Mason. “Ik had geografisch geluk.”
Er is onlangs een reeks abortuswetten aangenomen die Roe V. Wade op losse schroeven moeten zetten
In het begin van mei van dit jaar veroorzaakten wetgevers in Alabama een schokgolf door ’s lands meest restrictieve abortuswet aan te nemen. De wet verbiedt abortussen in de staat, tenzij er sprake is van een “ernstig gezondheidsrisico” voor de moeder, en bevat geen uitzonderingen voor overlevenden van verkrachting of incest. Artsen die de procedure uitvoeren kunnen tot 99 jaar gevangenisstraf krijgen.
En Alabama is niet alleen: verschillende staten hebben recentelijk maatregelen genomen om de toegang tot abortus te beperken. Eerder deze maand ondertekende Georgia Gov. Brian Kemp een zogenaamde “heartbeat bill” die de procedure verbiedt nadat een hartslag is gedetecteerd, meestal rond de vijf tot zes weken en voordat veel vrouwen weten dat ze zwanger zijn. Half mei hebben wetgevers in de Senaat van Missouri ook een wetsvoorstel aangenomen om abortussen na acht weken te verbieden, zonder vrijstellingen voor verkrachting of incest. Sinds het begin van 2019 hebben staten als Utah, Arkansas, Kentucky en Mississippi extreme anti-abortusmaatregelen naar voren gebracht, als onderdeel van een gezamenlijke poging om Roe v. Wade omver te werpen.
Geen van de onlangs aangenomen abortusverboden is formeel in werking getreden, en groepen als de American Civil Liberties Union en het Center for Reproductive Rights zijn van plan om de maatregelen aan te vechten.
Mason zegt dat ze het niet kon geloven toen Roe v. Wade in 1973 werd aangenomen. Ze was nog ingeschreven in Ohio State en begon onmiddellijk vrijwilligerswerk te doen in de eerste abortuskliniek van de staat. In die tijd was de kliniek de enige in de regio – en de telefoon rinkelde voortdurend met vrouwen, niet alleen uit Ohio, maar ook uit de omringende vijf staten.
Eindelijk kreeg ze een fulltime baan aangeboden.
“We moesten soms meer mensen afwijzen dan we konden helpen vanwege de grote vraag,” zegt ze over haar tijd in de kliniek. “Ik wou dat deze wetgevers de noodzaak van en de vraag naar veilige, legale abortussen begrepen.”
In de decennia na de goedkeuring van Roe hebben anti-abortusgroepen en wetgevers een strategie gevolgd van het langzaam afbrokkelen van de toegang tot abortus, het opleggen van maatregelen zoals verplichte wachttijden, verplichte counseling, en strenge eisen aan abortusklinieken en -aanbieders, om het voor vrouwen moeilijker te maken toegang te krijgen tot de procedure. Federale wetten, zoals het Hyde-amendement, blokkeren ook dat federale Medicaid-fondsen worden gebruikt om abortussen te betalen.
Sinds Roe werd beslist, hebben staten meer dan 1.200 abortusbeperkingen ingevoerd, met meer dan een derde daarvan uitgevaardigd sinds 2010, volgens het Guttmacher Institute, een toonaangevende onderzoeks- en beleidsorganisatie op het gebied van reproductieve gezondheid.
“Veel vrouwen vandaag de dag, vooral in het Midwesten en het Zuiden, leven in een omgeving waar, eerlijk gezegd, Roe al geen realiteit voor hen is, en het verliezen van Roe zou natuurlijk de barrières voor toegang tot abortus nog veel erger maken,” zei Rachel Sussman, nationaal directeur van staatsbeleid en belangenbehartiging bij Planned Parenthood Federation of America. “Het zal een onevenredig effect hebben op mensen die al te maken hebben met systematische barrières voor toegang tot gezondheidszorg, dus vrouwen die in plattelandsgemeenschappen wonen, vrouwen die in armoede leven, mensen van kleur zullen met deze barrières te maken krijgen.”
Gaandeweg is het volgens Sussman noodzakelijk dat degenen die de reproductieve gezondheid van vrouwen steunen, de gekozen functionarissen van hun staat bereiken over het belang van veilige, legale abortussen.
Voor vrouwen als Mason, die baat hadden bij de procedure, is die boodschap nu belangrijker dan ooit.
“Het trauma voor mij was 20 uur rijden. Het was niet de abortus of de nasleep of het denken ‘wat had ik gedaan?'” zei Mason over haar ervaring. “Ik ben zo dankbaar voor de mensen in New York City die deze totaal versteende 18-jarige het gevoel gaven dat het goed zou komen, en om heelhuids terug te keren naar Ohio en maandag naar school te gaan.”
Mason is dankbaar dat ze toegang had tot een abortus terwijl zo veel anderen dat niet hadden. “Als ik terugkijk op het traject van mijn leven, waren alle dingen die ik in mijn volwassen leven heb gedaan alleen mogelijk omdat ik mijn zwangerschap kon afbreken, dus alles bij elkaar is het gewoon een hoop dankbaarheid.”
- Alle beroemdheden die staten boycotten die anti-abortuswetten hebben ondertekend
- ‘Een verdwijnend klein aantal’ vrouwen ondergaat een abortus in het derde trimester. Hier is waarom de meesten van hen het doen.
- Procureurs in Georgia en Utah zeggen dat ze de abortuswetten in hun staten niet zullen handhaven