Biografie van Euripides

Historici stellen dat Euripides, de jongste van de drie grote tragedieschrijvers, werd geboren in Salamis tussen 485 en 480 v. Chr. Tijdens zijn leven eindigden de Perzische Oorlogen, die een periode van welvaart en culturele verkenning inluidden in Athene. Van de kunstvormen die in deze periode tot bloei kwamen, was drama in vele opzichten de meest kenmerkende en invloedrijke. Onder Euripides’ tijdgenoten waren Aeschylus, Sophocles en Aristophanes, en deze vier mannen beheersten het Atheense toneel gedurende de vijfde eeuw v. Chr. Hoewel geleerden weinig weten over het leven van Euripides omdat de meeste bronnen op legenden zijn gebaseerd, zijn er meer Euripides’ drama’s overgeleverd dan die van Aeschylus en Sophocles samen. Tijdens zijn leven was Euripides echter de minst succesvolle van zijn tijdgenoten, hij won slechts vier keer de competitie van de Stad Dionysia.

Hoewel zijn toneelstukken soms lijden aan een zwakke structuur en een dwalende focus, was hij de meest innovatieve van de tragici en gaf hij een nieuwe vorm aan de formele structuur van de Griekse tragedie door zich te concentreren op sterke vrouwelijke karakters en een intelligente dienende klasse. Hoewel zijn tijdgenoten ook complexe vrouwen uitbeeldden (Aeschylus’ Klytemnestra en Cassandra; Sophocles’ Electra, Antigone, en Deianeira), concentreerde Euripides zich op de innerlijkheid van zijn personages. Vanwege deze focus op psychologische motieven hebben sommigen Euripides de vader van de moderne psychologische tragedie genoemd.

Euripides nam vaak een mythe en verdiepte zich in een problematische gebeurtenis of actie die de rest van de ideologie van de mythe in twijfel trok. In Alcestis, bijvoorbeeld, neemt hij een verhaal over de goedheid van een vrouw en transformeert dit in een aanklacht tegen haar man, en, in het verlengde daarvan, een aanklacht tegen de patriarchale waarden die de oude legende propageerde. Zijn Orestes kan gezien worden als een briljante anti-tragedie, een werk dat de esthetische vooronderstellingen van het Griekse drama ter discussie stelt. In dit werk neemt hij de gelukkige afloop van zijn oorspronkelijke mythische bron op, maar laat ons weten dat de personages dit geluk niet verdienen.

Als een van de donkerste en meest verontrustende van de Griekse dramaturgen, stelt Euripides het gezag ter discussie, en in zijn stukken openbaart hij een fascinatie voor de onderdrukten, waaronder vrouwen, barbaren en slaven. Zijn complexe voorstellingen van perverse, gewelddadige en monsterlijke vrouwen tonen zijn belangstelling voor de rol van de vrouw in de maatschappij. Verder stelt hij holle of hypocriete idealen ter discussie. Terwijl Aeschylus een visie van geschiedenis en teleologie uitbeeldt en Sophocles helden portretteert, schept Euripides echte mannen met al te menselijke zwakheden. Hij is een stem van het geweten, niet bang om de wereld te onthullen onder Athene’s vernislaag van culturele en sociale vooruitgang. De opvattingen die in Euripides’ tragedies tot uitdrukking worden gebracht, lijken bijna een vooruitziende blik. Na jaren van oorlog (de Tweede Peloponnesische Oorlog begon in 431 v. Chr.) en interne politieke twisten viel Athene in 404 v. Chr. ten prooi aan Sparta, twee jaar na de dood van Euripides.

Op uitnodiging van koning Archelaus van Macedonië verliet Euripides Athene in 408 v. Chr. (hoewel hij in Athene wellicht gevaar liep vanwege zijn subversieve ideeën). In Macedonië schreef hij De Bacchanten, een complex toneelstuk dat de vernietigende kracht van chaos en de goddelijke woede van Dionysus uitbeeldt. Het stuk is aantoonbaar Euripides’ meesterwerk, maar hij heeft de opvoering ervan in Athene niet meer meegemaakt. Hij stierf in 406 v. Chr. en in 405 v. Chr. keerde zijn zoon terug naar Athene om Euripides’ laatste werken te produceren in de Stad Dionysia. De Bacchanten en hun begeleidende stukken wonnen de eerste prijs.